استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: انسان ها با رفتارهای خود مورد ارزیابی قرار می گیرند.خوب یا بد بودن نیز ارزشی است که تابع نظرات مردم است.آدمی به تنهایی قادر به ادامه ی زندگی نیست.انسان موجودی نیازمند است که با جمع گرایی و همزیستی مسالمت امیز در تلاش است تا این نواقص را رفع نماید.موجوی که تنها در سایرتعاملات اجتماعی می تواند به ادامه ی زندگی خود خوشبین باشد و احتمال نابودی نسل را به صفر برساند.

روابط اجتماعی یکی از مهم ترین وسایل برای حفظ موجودیت انسان هاست.این وسیله اگر درست استفاده شود لذت بخشی را به دنبال خواهد داشت و در غیر این صورت انواع گرفتارهای آدمی را رقم خواهد زد.روابط اجتماعی مجموعه ی فعالیت هایی است که آدمی انتخابگر آن هاست.درست یا غلط بودن آن در طول زمان وابسته ی به ارزش های حاکم است.روابط اجتماعی را تنها با ارزش های زمان مورد تایید یا رد قرار می دهند.

دیروز:تاریخ شوش نشان می دهد که روابط اجتماعی مردم دارای فراز و نشیب های فراوانی بود.تاثیرات انواع نزاع ها و درگیری ها خصوصا جنگ های قبل از تاریخ و نیز بعد از انقلاب عمیق و گاه مخرب بود.شوشی ها در قبل از تاریخ دارای روابطی حسنه با یکدیگر بودند به طوری که سال ها توانستند با هم زندگی درستی داشته باشند.روابط دیگران با آن ها نیز قابل بررسی است که متاسفانه تاریخ نشان دهنده ی عدالت نیست.

مردمانی که در همسایگی آن قرار داشتند با حسادت های خود روابطی ناصحیح را بر شوشی ها تحمیل کردند.درگیری هایی که از طرف آن ها صورت گرفت برای شوشی ها تنها جنبه ی دفاعی داشت.روابط مبتنی بر جنگ تا نابودی بومی های شوش ادامه داشت.آیا همه ی بومیان از بین رفتند یا مجبور به ترک خانه و کاشانه ی خود شدند؟ سئوالی است که تاریخ از پاسخ دادن آن عاجز است.

در دوران باستان روابط شوشی ها کاملا قابل احترام بود.در آن زمان حتی اسیران دارای جایگاه حقوقی بودند.هیچ انسانی تنها به دلیل اسیر بودن مورد بی احترامی قرار نداشت.روابط و جایگاه شوش به اندازه ای موثر بود که شخص پیامبر خدا دانیال را به این مکان نقل مکان دادند.وجود جنازه ی وی نیز منبع خیرات فراوان حتی باران زایی گشت.

در دوران بعد از جنگ اسکندر که نوعی خشونت طلبی مقدونی ها بود،شوشی هابا رفتارهای اجتماعی خود چنان تاثیر گذار گشتند که فرهنگ غالب یونانی را حتی برای یونانیان به فراموشی سپردند.یونانیانی که بعد از غلبه بر شوش در شوش ماندند از فرهنگ خود غافل گشتند و رفتارهای احترام آمیز ایرانیان را پذیرفتند.

مهم ترین نکته در روابط اجتماعی شوش را باید به قانون حمورایی متصل نمود.قانونی که در آن احترام به همه ی انسان ها اساسی برای بهزیستی شد.شوشی ها بر اساس فرمان پادشاهان حق ظلم نمودن نداشتند و زندگی مسالمت آمیز طولانی در شوش موید همین نکته است.

در دوران اسلامی اطلاعات بسیار ناچیز است.گویی نوعی سرخوردگی باعث جدایی مردم از یکدیگر گردید.بسیاری  عظمت را دست نیافتنی دانستند و شوش را با تمام علاقه ای که داشتند رها نمودند.شاید یکی از علت های خالی شدن شوش از مردم همین تغییرات رفتاری باشد که با ارزش های جدید دگرگون شده بود.تفکرات صنعتی و فنی در کنار دیدگاه های سیاسی مبتنی بر احترام باعث نوعی استحکام در دوران باستان گردید که با ورود تفکر جدید عملا از دست رفت.

در تشکیل شوش جدید نکات فراوانند.شوشی ها افرادی جدید بودند که هیچ ارتباطی با پیشینیان نداشتند.روابط اجتماعی آن ها اول بر اساس دیدگاه های کاشفان و باستان شناسان بود.قانون محوری و نظم و ترتیب یکی از روابط مهم در میان افراد شد.نظمی که البته در مدت های معینی قابل اجرا بود.دیدگاه رفتاری مذهبی نیز از موارد دیگر روابط اجتماعی بود.اعتقاداتی که به زیارت جضرت دانیال و معجزات آن ارتباط داشتند باعث نوعی رفتار توام با احترام فوق العاده بود.

در این میان انواعی از رفتارهای مختلف و سنت های متفاوت که ناشی از مهاجر پذیری است غالب گردید و همین رفتارها باعث ایجاد خرده فرهنگ هایی در درون شوش گردید.شوش جدید دارای رفتارهای اقتصادی که منشا آن دزفولی هابودند، کارخانه ای که منبای آن بختیاری ها بودند، کوشش های تولیدی که اساس آن ها را لرها و اعراب تشکیل می دادند و به تبع آن روابط اجتماعی که جبر زندگی نیز پوششی خاص بدان ها داده بود، رفتارها را به چندین نوع تبدیل نمود.نهایت روابط اجتماعی در شوش زندگی مسالمت امیز همراه با پذیرش تفاوت ها بود.

امروز:روابط اجتماعی امروز شوش هرگز بر اساس برتری جویی نیست.مردم با فرهنگ های مختلف روابطی را قبول دارند که به زندگی آسایشی آن ها کمک می کند.روابط اقتصادی یا اجتماعی تحت تاثیر  فرهنگ خاص نیست و احترام به یکدیگر کاملا مد نطر قرار می گیرد.در موارد بسیاری اجرای سنت های غیر مرتبط راهی برای همبستگی شده است.شوش امروز تاثیرات مهاجرت را قبول دارد و بر همان اساس نیز عمل می کند.رفتارهای اجتماعی مشترک مانند مهمان نوازی و همدلی و ابراز همدردی کاملا در شوش امروز رایج است.

در شوش امروز نزاع راهی برای بهزیستی نیست و اگر روی دهد به وسیله ی بزرگان و ریش سفیدان مختومه می گردد.روابط اجتماعی مبتنی بر عشایری نیز راهی برای همدلی است که سال های سال میان مردم رایج شده است.روابط اجتماعی امروز شوش بسیار امیدوار کننده است اما باید با تغییراتی آن را رشد و تعالی داد.

فردا:ما برای روابط اجتماعی فردا ناامیدی را کنار زده ایم.شوشی ها با هم برابر و برادرند.ما نکته ای منفی در آینده نمی بینیم اما رشد دهی را لازم می شماریم.بسیاری از روابط باید با گذشت زمان تغییر یابند و به سمت بهتر بودن حرکت نمایند.سنت هایی که اساس روابط اجتماعی هستند تابع زمان نیستند و تغییرات زمانی نسبت به ان ها بیگانه است.به طور مثال روابطی که بر اساس سروصدا و ریخت و پاش است نباید در اینده استمرار داشته باشد،گرچه اساس دوستی در آن بسیار خوب است اما چگونگی آن قابل قبول نیست و باید دچار رشدی مطمئن گردد.

روابط اجتماعی شوش های امروز که دارای شیوه های فرهنگی است اما در مبنا تفاوتی ندارند را باید یگانه سازی نمود.روابط نظم و قانون مطمئن ترین راه برای تعالی رفتارهای قابل قبول گذشته و نیز ساختن رفتارهای قابل اعتماد آینده است.باید در این باره تصورات تعصبی کنار گذاشته شوند و انسانیت آدمی اساسی برای تغییرات باشند.روابط اجتماعی شوشی ها نیازمند رشد و تعالی است.