استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: استمرار زندگی آدمی در درون جوامع به شکل های مختلفی قابل تصور است.به وسایلی نیاز دارد و امکاناتی را می طلبد.در این میان می توان به نوع زندگی بشر نیز نظر داشت و آن را مبنایی برای توفیق و عدم آن دانست.آنچه برای ما مهم تر است نوع زندگی انسانی است.آدمی از این نظر که دارای جنس و ماهیتی خاص است نمی تواند مانند سایر موجودات به ادامه ی زندگی بپردازد.او برای انسان بودن خود دارای تعریفی است که سایر موجودات از آن بری هستند.

زندگی انسانی برای استمرار خود به روش های مختلف و وسایل متفاوتی نیازمند است که البته منتظر ساختن آن ها به وسیله ی دیگرانی مانند جانواران یا موجودات زنده نمی ماند. او خود را توانا در زمینه سازی این نوع از زندگی می یابد و در این راه تلاش می کند.بنابراین آدمی سازنده است و برای این ساختن از قوای فکری و عقلی خود استفاده می کند..شاید مهم ترین نوع سازندگی مربوط به روش زندگی و راه حرکت او به سمت سعادت و ترقی باشد.

فرهنگ نوعی از روش زندگی است که آدمی با توجه به نیازی که به آن دارد شخصا به وجود می آورد و آن را با ماهیت خود هماهنگ می کند.فرهنگ هر جامعه ای دارای ماهیتی انسانی است و اصولا انسان می تواند آن را داشته باشد.فرهنگ در این میان می تواند تاثیر پذیر باشد و مانند خمیر مایه ای قابل تغییر و تحول گردد.سازندگی آن نشان دهنده ی تمایل آدمی به نوع خاصی از فرهنگ است که ما آن را فرهنگ انسانی می نامیم.

نامیدن فرهنگ انسانی نکته ی دیگری را نیز متذکر می نماید و آن اینکه ممکن است در بعضی از جوامع فرهنگی حاکم باشد که واژه ی انسانی را نپذیرد.به زبان ساده می توان چنین مطرح کرد که همیشه فرهنگ های جاری در جوامع انسانی نیستند و ممکن است حتی تا ضد بشری نیز پیش روند.این واقعیت ما را بر آن می دارد تا موضوع فرهنگ انسانی را خاص بنامیم و متوجه ی این حقیقت گردیم که جوامع بشری می توانند انسانی باشند اما این امکان که از مسیر خارج شوند نیز قابل تصور است.

فرهنگ انسانی را باید موضوعی جدی برای ارزشیابی روش های انسانی نامید. فرهنگی که در آن ماهیت اصلی آدمی در درون آن منعکس است و انسان از این نظر که انسان است قادر است تا زمینه ی انسانیت را در فرهنگ متجلی سازد.انواعی از سنت های جاری در چنین فرهنگی نمی تواند با آدمیت آدمی در تضاد باشد.عرف مورد نظر مردم در جوامع انسانی باید موافق با جوهره ی اساسی انسان بوده و ان را تشویق و تایید نماید.

وقتی فرهنگ انسانی باشد تمام مولفه های آن نیز این چنین خواهند بود.در این روش زندگی که شامل وسعتی به اندازه ی نیازهای آدمی است رفتارها و منش های درونی آن تابعی از انسانیت بوده و آدمی در این فرهنگ خواسته هایی دارد که شامل رشد و ترفیع اوست.او با جنگ و درگیری موافق نیست و فرهنگ مشترک انسان ها را راهی برای تفاهم بیشتر و نزدیکی ماهیت ها می داند.در این فرهنگ نژاد و زبان تنها وسایلی بسیار کوچک برای پی بردن به تفاوت های فردی می گردند و به هیچ وجه برای نوع بشر برتری نمی آورند.

عناصر مختلف و تشکیل دهنده ی فرهنگ انسانی تابعی از کل موجودیت آدمی است.هیچ یک نمی توانند بی احترامی و ظلم و ستم به دیگری را بپذبرند و احترام و عزت خواهی برای نوع بشر را نداشته باشند.فرهنگ انسانی تابعی از انسانیتی است که استعداد آن در تمام انسان ها موجود است اما این خطر که ممکن است از مسیر خارج شود را نیز شامل می شود.فرهنگ انسانی نیازی کلی برای نوع بشر است که بدون آن ماهیت آدمی نیز سئوال برانگیز می شود.

نمادهای این فرهنگ کاملا تعریف شده و قابل شناخت می باشند.شاید برای بعضی از انسان ها عدم تعریف و شناسایی راهی برای گریز تلقی گردد اما حقیقت آدمی به شکلی است که در هیچ برهه ای از زمان نتوانسته است که از مسیر زندگی حذف گردد.درست است که تاریخ زندگی بشر نشان دهنده ی انواعی از فرهنگ های ضد بشری نیز بوده اما نتوانسته است که آن را از درون آدمی خارج نماید.تمایل انسان به فرهنگ انسانی همیشه بوده و خواهد بود.

فرهنگ انسانی به آن نوع از شیوه ی زندگی اتلاق می گردد که در آن جنگ و درگیری، بی احترامی و تخریب انسانیت، ظلم و ستم به همنوع، تفرقه و دودستگی، برتری جویی و قدرت طلبی، نژاد پرستی و ملیت گرایی،حبر و زور و در نهایت آنچه که با درون آدمی در تضاد است موجود نیست.در این نوع از جوامع که ما انسانی می نامیم فرهنگی رایج است که انسان در بودنش لذت می برد و با توجه به هماهنگی آن با درون به طور مستمر به سمت و سوی رشد و بالندگی فراوان تر در حرکت می باشد.فرهنگ انسانی گمشده ای در دنیای امروز است که می بایست با نگاهی ویژه و البته درون نگر برای بازیابی انسانیت ،یافته شود و در تمام جوامع انسانی رایج گردد.