استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: نگرش انسان ها نشان دهنده ی نیت و قصد آن هاست.بسیاری در زمان حال زندگی می کنند و از آن فراتر نمی روند.آن ها تابعان امروزند و گاه گاهی نگاهی خاطره وار به گذشته دارند و آینده را امری مهم نمی دانند و یا نمی توانند بدانند.بسته به تفکرات خود در حال می مانند.این ماندن به دلایل بسیاری محتمل است.زراندوزی و طمع ورزی بدون شک یکی از این موارد است.در کنار چنین افکاری فقر اندیشه ی ناب نیز مهم تلقی می گردد.

دسته ای از مردم در حال زندگی می کنند اما به گذشته وابستگی بسیاری دارند.هنر آن ها در گذشته نگری است.امروز را گذری برای ماندن های زودگذر می دانند و از این نظر زیاد بدان وابسته نیستند.تعصباتی که معمولا پاک هستند منشا چنین افکاری می باشند.آن ها در گذشته می مانند تا خاطرات خود را جلا دهند.از همه می خواهند تا به سخنانشان گوش دهند.امروزیان را خطاکارانی جاهل می شمارند و قصد دارند تا به بزرگی های گذشته متصل کنند.

دسته ی سوم آینده نگر ها هستند.افرادی که گذشته و امروز را با آینده در ارتباط می یابند.گذشته را پلی برای امروز و امروز را راهی برای یافتن آینده برمی شمارند.برای آن ها امروز دیروز می شود و فردا امروز می گردد.آن ها تسلسل در این سه واژه را اموری حتمی می نگارند و بدین سان می کوشند تا همیشه به جلو نگاه کنند.آن ها خود را مسافرانی می دانند که گذشت مسافت را در پشت سر،گذشته، مسافت زیر پا را امروز و مسافت های باقی مانده را آینده می نگرند.برای آن ها همه مهمند اما آینده مقصود و منظور آن هاست.

دیروز:آیندگان دیروز شوش کسانی بودند که در مقاطع مختلف قبل از تاریخ، باستانی، اسلامی و شوش جدید می زیستند.در مقطع اول آیندگان کسانی بودند که بومی ها برای آن ها نقشه کشیدند.نمی دانم وضعیت در آن زمان و اندیشه های بومی ها به چه میزان کار برد داشت اما نتیجه ی آن را نیک می دانم و آن از بین رفتن همیشگی بومی ها بود.به نظر می رسد که آیندگان دوره ی پیش از تاریخ وجودی نداشته باشند.بنابراین باید این نتیجه را که اندیشه ی آینده نگری در میان آن ها محو بوده را پذیرفت.

در دوران باستان آینده نگری کاملا نفوذ داشته است.نفوذی که حتی با شکست های نظامی نیز از بین نرفت.گرچه ایرانیان در دو شاخه ی آریایی و ماد از مهاجرین بعد از دوران پیش از تاریخند و از مناطقی دیگر این سرزمین را یافتند اما واقعیت این است که پدران ما بودند و این سرزمین را آباد کردند.آن ها اندیشه های بلندی در زمینه های مختلف برای ماندن داشتند.

سلطنت های طولانی همراه با کشورگشایی برای آینده ی آن مقطع معنای خاصی داشت.فرهنگ ایرانی در شوش بسیار واضح بود.شوش در آن مقطع برای نابودی آینده نگری نمی کرد.ساختمان سازی های مجلل و تقسیم بندی های حرفه ای نشان از آینده ای بسیار روشن و طولانی داشت.ما در این مقطع تابع نظرات گذشتگانی بودیم که دارای افکاری بلند بودند.انتقال حضرت دانیال از بین النهرین به شوش نشان دهنده ی اندیشه ای درست و ناب برای آینده ای روشن بود.

در دوران اسلامی این وضعیت جالب نبود.نوعی سردرگمی با ورود اندیشه ای تازه امری طبیعی بود.مردم شوش که از مسلک های متفاوتی تشکیل شده بودند در درون خود نوعی بی برنامگی را تجربه می کردند.یهودیانی که به دلیل وجود مقدس دانیال پیامبر دارای کنیسه بودند در کنار مسلمانانی که به دلیل فتح شوش به وجود آمده و البته در آن مقطع سنی بودند و افکاری که هنوز تحت تاثیر زردشت قرار داشت برای مردم ان زمان شوش نوعی شکاف به وجود آورد و در این میان کسی نمی توانست خود را رهبر بداند و بدین شکل زردشتیان مهاجرت، یهودیان به قسمت های دیگر ایران و مسلمانان به شهرهای مجاور نقل مکان نمودند و عملا با عدم وجود آینده نگری ،شوش تخلیه گردید و  به تاریخ سپرده شد و تنها آثاری از گذشته و باقی ماندن در بعد زمان برای آن متصور گردید.

در شوش جدید و در ابتدا نگاه به شوش مقطعی بود.ماندن در فصولی از سال و سپس تخلیه ی شهر اصل و اساس بود و بنابراین آینده نگری معنایی نداشت.شوش وسیله ای برای ماندن بود اما بهانه ای برای ادامه محسوب نمی گشت.با ورود کاشفان این حالت به وجود آمده بود و آینده برای مردمان شوش نگاه به فصل پاییز و رسیدن کاشفان برای کسب درآمد بود.با ایجاد دو کارخانه ی نیشکر و کاغذ پارس آینده نگری نوعی از اندیشه را مورد خطاب قرار داد که بسیار محدود و دست و پا شکسته بود.

امروز:آینده نگری در شوش امروز نیز چندان مشخص نیست.کسی در شوش امروز نمی داند که برای ده سال آینده چه کارهایی باید انجام گیرند.حرف زدن ها بسیارند و تنها وعده و وعیدهایی که نوعی پوشش آینده نگری دارد را باید اساسی برای توجیه دانست.

آیندگان شوش چه کسانی هستند و دارای چه ویژگی هایی با چه نوع امکاناتی خواهند بود؟سطح تفکرات آن ها برای آینده ی ده ساله چه میزانی است؟ چه کسانی سکان رهبری را در دست خواهند گرفت؟ چه امکاناتی اضافه خواند شد؟فرزندان آینده ی شوش در ترسیمات مختلف کدامند؟ آیندگان شوش بومی خواهند ماند؟ آیا مهاجرت ها مانند قبل از تاریخ ،شوش را از بومی های جدید تخلیه خواهد کرد؟ این ها نظراتی است که نگاه به آیندگان را مطرح می نماید.آیندگان شوش در چه وضعیتی قرار خواهند داشت.آن ها فرزندان سردرگم ما خواهند بود؟

فردا:تفکر آینده نگری برای همیشه است.شوش فردایی که ما امروز می سازیم دارای توانایی های آینده نگری است؟ اندیشه های آیندگان امروز ما برای فردایی بهتر کدام است؟ آیندگان شوشی همیشه آینده نگرند.این امر که برای فردای آیندگان باید از امروز برنامه ریزی نمود اصلی انسانی است و برای فردایی که به امروز متصل است و زنجیره ی آن به فرداهایی بهتری وصل می گردد.آیندگان نقشی حساس دارند.شوش نیازمند به آیندگان است و فرزندان فردای ما که روزی امروزیان نامیده می شوند باید برای آیندگان خود فکری اساسی نمایند.

طفلان امروز ما مردان و زنان آینده ی ما هستند.این ها آیندگان ما هستند.باید به وجود آن ها در آینده افتخار نماییم.آیندگان را باید از امروز مورد خطاب قرار داد تا اندیشه ی آینده نگری در ما قوت گیرد.ما به آینده امیدواریم اگر، امروز را برای آیندگان ببینیم و آیندگان خود را از امروز در برابر خود ترسیم نماییم.همه برای آینده ی بهتر مسئولند حتی آیندگان باید برای آینده ای دیگر خود را از امروز مسئول بدانند.آیندگان شوش باید تسخیر کنندگان افکار و اندیشه های بلند باشند.ما به آیندگان شوش بسیار امیدواریم.