استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: انسان از این نظر که موجودی نیارمند است اقدام به جامعه سازی می کند.انواعی از نیازها باعث شکل های مختلفی از سازمان ها و نهادهای اجتماعی می گردد.بدون شک بیمارستان برای رفع نیازهای سلامت است و نهادهای قانونی برای پاسخ دهی به امنیت خاطر ایجاد می شوند.در این میان مهم ترین نکته مراودات و رفتارهای آدمی است که باعث نوعی از تلاش ها برای نزدیکی یا دوری انسان ها از یکدیگر می گردد.

هر نوع عمل یا عکس العملی که آدمی انتخاب می کند رفتار نامیده می شود.این واقعیت که رفتارها منبع درونی دارند و پاسخی به نیازهای ماهیتی آدمی می باشند ما را به سمت واکنش هایی هدایت می کند که اساس و اصول آن انسانگرایی است.به زبان ساده ما رفتارهایی را انسانی می نامیم که با درون پاک و منزه آدمی در ارتباط است و بدین سان نوعی ارزش یابی را ایجاد می کند که بنیانش انسانیت آدمی است.

رفتار عملی است که آدمی برای نشان دادن خود از آن استفاده می کند.این رفتارها از این نظر که قادرند تا ماهیت آدمی را مورد ارزیابی قرار دهند مهم و ضروری می باشند.ما رفتارهای آدمی را در این باب به دو شکل انسانی و غیر انسانی تقسیم بندی می کنیم.به زبان ساده اگر رفتاری انسانی نباشد معنایش آن است که غیر انسانی است یا در حداقل شکل مشترک میان انسان با سایر حیوانات است.

ماهیت انسانی بودن رفتارها بدین معناست که آدمی نمی تواند اعمالی را بروز دهد که باعث آزار و اذیت همنوع خود گردد.رفتار انسانی کمک دهنده ای مهم برای رشد و تعالی درونی نوع بشر و نیز حرکت دهنده ی درست به سمت تحول و تکامل انسانی است.این مورد که از تحول و تکامل بحث می شود بدین معناست که انسان موجودی تکامل خواه است که رفتارها نوعی نماد در این رابطه هستند.رفتار انسانی دارای ویژگی هایی است که اصول آن آدمیت است.

این سئوال که چگونه می توان رفتار انسانی را شناسایی کرد؟ و چگونه می توان آن را مورد ارزشیابی قرار داد؟ ما را به سمت تفاوت های انسان و حیوان هدایت می کند.در رفتار انسانی طرف مقابل به عنوان موجودی از جنس انسانیت نگریسته می شود که بدون توجه ی به رنگ، پوست یا نژاد شناخته می گردد.رفتارهای بروزی با انواعی از ارتباطات دارای شکل و شمایل رشد دهندگی است.آدمی از این نظر رفتارهایی را منعکس می کند که در آن احترام به دیگران اساس تلقی می گردد.

رفتارها در اساس برای تمام موجودات زنده قابل تصورند.حیوانی که گرسنه است به سمت شکار خود حمله ور می شود و آن را بدون توجه به بزرگی یا کوچکی، نوزادی یا پیری می بلعد و احساس غم و اندوه نمی نماید.این رفتاری حیوانی است که بدون شک در انسانیت جایی ندارد.تولید مثل نیز رفتاری برای ادامه ی نسل در تمام موجودات است اما میان انسان و حیوان در بروز رفتار تفاوت ها بسیار است.فرزند پروری نیز در همین جایگاه قابل بحث است.

ما رفتارهای انسانی را از این نظر که نمی توانند از جوهره ی آدمی نشات نگیرند،ضرورتی برای خواستاری انسانیت می دانیم.به طور مثال خشم و اندوه رفتارهایی را در درون آدمی ایجاد می کنند که اموری طبیعی هستند اما نوع بروزی آن ها تحت تاثیر جوهره ای است که ممکن است مدفون گردد و به شکلی از انواع اشکال حیوانی تبدیل گردد.کشتن همنوع در انسانیت جایی ندارد بنابراین رفتاری غیر انسانی است که به وسیله ی آدمی صورت گرفته است.

هیچ انسانی بر روی کره ی زمین وجود ندارد که جمع ضدین را نداشته باشد.از استعداد وحشی گیری گرفته تا نوع دوستی در نوسان است اما رشد و تعالی آدمی در ماهیتی است که او را از سایر موجودات متفاوت می سازد.در مشترکات نیز این قاعده پا برجاست که آدمی نمی تواند رفتارهایی را داشته باشد که سایر حیوانات دارند.به زبان ساده چگونگی تولید مثل که مشترک میان انسان و حیوان است، تفاوت رفتاری را ایجاد می کند که معرف انسانیت انسان است.

پایه گذاری رفتار انسانی بر جوهره است.همان است که به ما می گوید که رفتار ما دارای رنگ و بوی آدمی است یا خیر؟ به زبان ساده آنچه انتظار داریم که دیگران در مورد ما انجام دهند می بایست برای دیگران نیز خواستار باشیم.اگر به ما بی احترامی شود، اندوهگین می شویم و گاه عصبانی می گردیم.طبیعی است که همین رفتار را ما نمی توانیم نسبت به دیگران بروز دهیم.

در رفتار انسانی، توهین،تحقیر،تمسخر،تهدید،زورگویی،ظلم و ستم،سنگ اندازی،آزار و اذیت جایی ندارند.اخلاق راهی برای نشان دادن بیشترین همدلی هاست و قانون روشی برای نزدیک تر کردن رفتارهای آدمی است.این راه ها را انسان از این نظر که خواستاری خاص دارد ایجاد می نماید.رفتار انسانی راهی برای نزدیکی بیشتر انسان ها بر روی کره ی زمین است.رفتارهایی که دل ها را به هم نزدیک و نفاق ها را دور می کند.آدمی از این نظر که آدم است دارای همنوعان بسیاری است که نماد این نشان دادن نیز رفتارهای خاص و همراه با ماهیت درونی انسان هاست.