استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: تاثیر اقتصاد بر زندگی انسان به حدی است که مانعی بزرگ در رشد و نیز عاملی مهم در تعالی در نظر گرفته می شود.در این میان شادی و شادمانی جوامع بشری برای تولید و رفع نیازها دارای ابعاد مختلف اقتصادی است.جنب و جوش و مشغول بودن ملت ها به کسب درآمد و در یک کلمه درگیر شدن با فعالیت هایی که دارای منافع بسیاری است باعث می گردد تا انواعی از مشکلات آدمی رفع و راحتی خاطر و آسایش زندگی را ایجاد نماید.در این میان عکس این موضوع نیز صادق است که ملت های عقب مانده از اقتصاد به همان اندازه در تنگنا و مشکلات روحی و روانی قرار دارند که گویی یک بیماری ناعلاج دچار آن شده است.بیکاری به عنوان یکی از بدترین واژه ها برای برهم زدن آرامش آدمی در جهان امروز خودنمایی می کند.

دیروز:شوش به عنوان شهری بزرگ در تاریخ بشریت و تاثیر گذار بر تمدن بشری نیز می تواند تحت تاثیر بیکاری دارای ابعادی منفی باشد.به همین دلیل است که بررسی آن در طول تاریخ می تواند چاره ساز مشکلات مردمی باشد.در دوران قبل از تاریخ و با توجه به اطلاعات ما امری به نام بیکاری وجود نداشته است .مردم آن زمان شوش به دو کار مهم تولیدی یعنی کشاورزی و دامداری مشغول بودند و با توجه به اینکه علاوه بر این کارها فعالیت های جانبی داشتند لذا می توان نتیجه گرفت که ذوق و شوق تولید خصوصا انواع ظروف و وسایل باعث نوعی تفریح سازی و رفع اضافه وقت آن ها باشد.

ثروتمند بودن مردم در آن زمان نیز تاییدی بر این موضوع است که بیکاری در شوش قبل از تاریخ وجود نداشت.البته که سخت کوش بودن مردمان بومی دلیلی بر این رفع بیکاری است اما وجود عوامل بسیاری مانند زمین مساعد و آب کافی در کنار مراتع سرسبز این مشکل را برای مردم آن زمان رفع کرد.بیکاری در قبل از تاریخ نشانی نداشت و مردم کاملا شاد و شادمان به ادامه ی زندگی خود می پرداختند و البته در امورات دیگری درگیر بودند که ربطی به بیکاری نداشت.

در دوران باستان که شوش در عظمتی خاص قرار داشت،ثروتمند بودن مردم و نیز شادابی آن ها خصوصا برگزاری انواع جشن های شاهنشاهی و باستانی که خاص مردمان ایران زمین بود و نشانی از روحیه ی بالای آن هاست، نشان داد که امری به نام بیکاری در این دوران وجود نداشت.در مورد شغل مردم هم چند زاویه قابل بررسی است که از جمله ی آن ها می توان به تجارت با کشورهای بزرگ آن زمان اشاره نمود.بین النهرین که تمدنی بزرگ بود و نیز چین که به مرور زمان در رقابت های اقتصادی وارد گردید باعث شد تا مردم شوش علاوه بر زمینه های کشاورزی و دامداری به این امور نیز بیردازند.

به نظر ما بیکاری در دوران باستان به هیچ عنوان وجود نداشت و مردم برای رفع اوقات فراغت خود به انواع مهمی از تفریحات و برگزاری جشن های سنتی و از همه مهم تر تولید انواع مختلف وسایل خصوصا ضرب سکه و ساخت ظروف مشغول بودند.بقایای شهرهای مختلف پیشه وران و کارگران نیز موید همین موضوع است.مردم شوش سخت کوش بودند و پر تلاش ظاهر شدند.

در دوران اسلامی شوش هنوز عظمت خود را داشت.نوشته های تاریخی در مورد بازار شوش نشان داد که شوش دارای بازاری پرجنب و جوش و مردمانی پر تحرک که درابعادی دارای ذوق و هنر بودند.انواع مبادلات تجاری در این شهر به وسیله ی نویسندگانی مانند مستوفی به خوبی توضیح داده شد.شوش در آن زمان نیز بیکاری نداشت و مردم کاملا در فعالیت های خود مشغول تولید و صادرات و واردات بودند.توجه به انواع سکه های ضرب شده در شوش که در این زمان دارای نقش های دینی است موید نبود بیکاری است.

در شوش جدید و ورود کاوشگران بیکاری امری ناشناخته بود.مردم آن زمان شوش در اطراف می زیستند و مشغول دامداری و کشاورزی بودند.نبود کارگر برای کمک به کاوشگران نشان دهنده ی نبود بیکاری در آن زمان بود.شوش با ورود کاوشگران مشغولیات بیشتری یافت اما جوابگوی رفع این نیاز نبود و به همین دلیل کارگرانی از شهرهای مجاور به کمک می آمدند.

ورود دزفولی ها به شوش و ایجاد بازار تجاری نشان دهنده ی وجود ظرفیت در تبادلات بود.مردمان آن زمان شوش که بومی محسوب می شدند امر تجارت را مبارک نمی دانستند و مشغول دامداری و کشاورزری بودند.در آن زمان دزفولی ها با خرید گندم و جو و نیز برنج تولیدی مردم ،آن ها را به شهرهای دیگر صادر می کردند.بیکاری در آن زمان نیز وجود نداشت.

در دوره ی بعد از کاوشگران و تاسیس دو کارخانه ی نیشکر و کاغذ پارس ،شوش از کمبود نیروی انسانی برخوردار بود.هجوم مردم شهرهای دیگر برای اشتغال و رفع این کمبود باعث گردید تا شوش امر پر کاری را یدک کشد.بلندگوهای تشویقی در اطراف روستا ها در تردد بودند تا مردم را برای استخدام به کارخانه ها بکشانند.با تاسیس دو شرکت دیگر یعنی قند و شیر و نیز تکمیل شرکت حریر پارس ،شوش مملو از شغل و شادمانی گردید.شوش با این توصیف مرکز کاریابی برای مردم بود.

امروز:شوش پررونق قبل آهسته آهسته به سمت ضعیف شدن حرکت کرد.با شروع انقلاب و تعطیلی شرکت های خارجی و انحلال بسیاری از شرکت های کوچک ،بیکاری به شوش سرایت کرد.شوش امروز گرفتار بزرگ ترین معضل اجتماعی به نام بیکاری گردید.کشاورزی که همچنان دارای استعداد فراوان بود به دست بعضی از نااهلان افتاد و بیکارانی که بومی شهر بودند فاقد زمین و امکانات گشتند.بسیاری از مردمی که به کشاورزی مشغول گشتند دارای چندین شغل بودند.بی عدالتی در شوش عامل مهمی برای بیکاری شد.کسانی زمین دار شدند که اصلا شوش را ندیدند و یا بسیار کم به آن سفر کردند.

شرکت های دیروز فقط نفس می کشند و منتظر آبی برای زنده ماندن هستند.شوشی که می توانست تغذیه ی بسیاری از شهرهای ایران را تامین کند فاقد روجیه ی انتقالی شد.مردم شوش از بیکاری به انواعی از مشکلات مبتلا شدند.ناامیدی برای یافتن شغل در میان تحصیل کرده ها به حدی است که سن ازدواج را افزایش داد.شوش امروز در منجلاب بیکاری است.البته بیکاری که به نظر من دارای دو جنبه ی عمدی و ناآگاهی است.

فردا:بیکاری در فردای شوش بدتر از این نیز خواهد شد.دولت های ایران هر یک مسئول این بیکاری هستند.فردا نیز مسئول خواهند بود.بی تدبیری امروز به فردا نیز کشانده خواهد شد.به نظر ما اتهام بیکاری به خارج از مرزها در آینده نیز توجیهی برای رفع مسئولیت ها خواهد بود.شوش بدبخت تر از این نیز خواهد شد.ما امیدی به رفع بیکاری در آینده نداریم و معتقدیم که زمین خواران قبل از انقلاب تنها رنگ عوض کرده اند و در قالب دولتی و نفوذی ،غاصب آن ها شده اند و در آینده نیزبا سندهای اهدایی به ادامه ی حیات خود خواهند پرداخت.با دید امروز و نبود برنامه ،فردای خوش نخواهیم داشت.وضع از این هم بدتر خواهد شد.