استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: هر جامعه ای در طول حیات خود از م،سیرهای سخت و طاقت فرسا گذشته است.جوامعی که در این راه موفق نبودند از ادامه ی راه باز ماندند و مضمحل گشتند.دلایل از بین رفتن بسیاری از نسل ها متفاوت اما هم نامند.آسیب های اجتماعی از مهم ترین دلایل این نوع از موانع رشد و از بین رفتن ها هستند.تاریخ نشان داد که عمق هر یک از این آسیب ها قادر است تا ملتی را از روی کره ی زمین محو نماید.

آسیب های اجتماعی در بسیاری از موارد ساخته ی دست بشرند.انسان ها آن ها را به وجود می آورند و همان ها نیز در پی از بین بردنشان هستند.آسیب های اجتماعی را باید یکی از بزرگ ترین گرفتاری های آدمی در طول تاریخ به حساب آورد.شوش نیز در طول تاریخ حیات خود با انواعی از این آسیب ها روبرو بوده و در مواردی تا محو شهرنشینی نیز سرایت نموده است.

دیروز:در شوش قبل از تاریخ یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی فقر و نداری در میان مردمان همسایه ی شوش بود.مردم شوش با توجه به امکاناتی که داشتند، ثروتمند محسوب می شدند اما آسیب اجتماعی شرارت و دزدی در نزدیکی آن باعث گردید تا آرامش و امنیت را از آن ها بگیرد.درگیری های دفاعی برای مبارزه ی با این آسیب باعث گردید تا بخش هایی از نیرو و توان مردم در راه های غیر تولیدی صرف شوند . نتیجه ی این شرارت و دزدی محو مردمان بومی و جانشینی افرادی مهاجر گردید.

در دوران باستان آسیب های اجتماعی شکلی جدید نداشت.گرچه این پایتخت توانست امنیت را به وجود آورد اما حملات پی در پی باعث نوعی هدر دهی وقت گردید.در آن زمان مردم در آسایش کامل بودند و اندیشه های ناب آن ها به کار گرفته شد به طوری که انواع وسایل فلزی و سنگی تولید گردید.

شاید مهم ترین آسیب اجتماعی مردم آن زمان طبقاتی کردن آن ها باشد.البته این معنا که هر یک از مردم در طبقات خود قرار گرفتند قابل انکار نیست و شهر پیشه وران که اثری جاودان در تپه های شوش است مبین همین قضیه است.برای آن دوران آسیب اجتماعی معنای امروز را نداشت و مردم این امر را پذیرفته بودند که کاخ نشینی با پیشه ور نشینی و یا کوخ نشینی متفاوت است اما اثری انقلابی بر جا نگذاشت.

از جالب ترین آسیب های اجتماعی دوران باستان باید به بعد فرهنگی آن اشاره نمود.سربازان اسکندر که نوعی بیشرمی در وجود خود احساس می کردند با هجوم به شوش سعی کردند تا فرهنگ ایرانی را از بین برند.ازدواج های اجباری باعث آسیب های اجتماعی فراوان و چند نسلی و دو رگه ای گردید.فرزندان تولیدی دارای پدرانی یونانی و مادرانی ایرانی بودند که این مهم گرچه نتوانست بر فرهنگ ایرانی مسلط شود اما باعث اختلاط در آن گردید و سال ها طول کشید تا توانست اثرات آن را از بین برد گرچه بعضی معتقدند که از بین نرفته است.

در دوران اسلامی آسیب های اجتماعی بیشتر جنبه ی اعتقادی داشت.مردم آن زمان شوش دارای مسلک های زرتشتی و یهودی بودند و این دو نیز به دلایل ایرانی بودن و وجود بارگاه مقدس دانیال پیامبر بود.در تاریخ آسیب های اجتماعی ناشی از این دو نکته ایجاد شکاف میان مردم و گاه ایجاد درگیری ها خصوصا در زمان کاهش باران  بود.

آسیب های اجتماعی در شوش جدید چندین نکته ی مهم داشت.فقر و کم درآمدی باعث باور درستی در دزدی گردید.بسیاری از روستائیان به شهر حمله کرده و اموال مردم را غارت می کردند.آن ها علنا وارد مغازه ها شده و سلب امنیت را رقم زدند.درگیری میان نیروهای ژاندارمری و اشرار بارها در خاطرات مردم آورده شده است.

از دیگر آسیب های اجتماعی می توان به تاثیرات باورهای سنتی در تصمیم گیری ها اشاره نمود.در شوش جدید اعتقاد به تحصیل دختران وجود نداشت و تاریخ آموزش و پرورش شوش نشان می دهد که اولین دبیرستان دخترانه ی شوش بعد از انقلاب ایجاد شد و این به معنای ازدواج زود هنگام دختران و ایجاد آسیب های جدی بر پیکره ی مردم شوش است.

روابط اجتماعی بر اساس باورهای فرهنگی غلط ،سازنده ی آسیب های اجتماعی و گاه فرار مغزها گردید.مردمی که وابسته ی به طوایف و قبیله ها بودند در میان خود به جنگ و درگیری پرداختند و با کشته شدن یک یا چندین نفر از آن ها ،عداوت و دشمنی پایدار به وجود آوردند.نام بسیاری از افراد در طول تاریخ شوش وجود دارند که عوامل سازنده ی آسیب های اجتماعی بودند.فساد خانه های شوش به وسیله ی کسانی ایجاد شدند که اهل شهر نبودند.

امروز:در شوش امروز آسیب های اجتماعی بسیار پیچیده و گسترده شده اند.انواع دزدی ها در روز روشن و استفاده از وسایل نقلیه و حمله به بانک ها یا طلا فروشی ها از جمله ی این نوع رفتارهای تبهکارانه است.شوشی هایی که در ابتدای تشکیل، مردمی آرام و بدون زیان محسوب می شدند امروز این چنین نیستند.سر و صداهای مزاحمان نوجوان با انواعی از وسایل و ایجاد رعب و وحشت برای دختران، سازنده ی جدی ترین اسیب های اجتماعی اند.

موتور دزدی امری عادی شده است.جیب بری و ابتلا به مواد مخدر از انواع آن در میان مردم شوش خصوصا جوانان ،رایج شده است.بسیاری از خانواده ها از امنیت فرزندان خود مطمئن نیستند.بد حجابی که روزی در شوش تنها یک افسانه بود امروز کاملا آزادانه انجام می گیرد.در این میان بزرگ ترین آسیب اجتماعی که خود دارای انشعابات زیادی است یعنی بیکاری دارای داستانی مفصل است.شوش امروز دارای رفتارهای ناامیدکننده است.

فردا:ما فردای شوش را بدتر از امروز ارزیابی می کنیم.نسلی که از فرهنگ بومی فاصله می گیرد و باورهای درست عشایری و پاکی و صلابت روستائی را به فراموشی می سپرد.بسیاری بر آنند تا برتری جویی های نژادی و قومی را مطرح کنند.شوش مردمی همزیست را در خود جای داده است.باید این دوستی ها را که در گذشته شکل گرفته به نسل جدید منتقل نمود.به نظر می رسد که اسیب های اجتماعی تصنعی در راه باشند.باید کوشا بود و با درایت مانع ساختن این آسیب ها گشت.استفاده از انواعی از روش های آسیب دهنده کاری بس بزرگ خواهد بود.نسل آینده ی شوش دارای تزلزل در باورها و نگرشی به بیرون از بومی بودن خواهد  داشت.

ما آینده ی  آسیب های اجتماعی  شوش را متنوع تر و خطرناک تر ارزیابی می کنیم و دلیل آن را در همین وضعیت امروزی و بی تفاوتی برنامه ریزان می بینیم.نسل آینده چنان در آسیب های اجتماعی خصوصا آن هایی که جنبه فریبندگی و جذابیت های دروغین را دارند،غرق می شوند که خود نیز متوجه نیستند.نظام خانواده در این نوع آسیب پذیری ها در راس امور قرار خواهد داشت.بیکاری مردم را ناامید تر می نماید.باورهای غلط برای اجرای رفتارهای نادرست امری طبیعی می گردد.

در آینده گذشت و سازگاری دستخوش تغییرات منفی می گردند.شاید انواعی از ناتوانی ها را بتوان از این طریق جبران کرد.درگیری هایی که ساختگی است و تنها برای دریافت انواعی از دیه ها حاصل می شوند و به این دلیل که جنبه ی اعتقادی نیز دارند گسترش مس یابند.آسیب های اجتماعی باعث افزایش طلاق و از بین بردن نظام قدیم خانواده می گردد.در کنار این خطر زود ازدواجی و نیز عدم پشتبانی مالی برای مدیریت خانواده آسیب ها را افزایش خواهد داد.شوش غرق در باورهای سنتی و پدرانه ی ناصحیح خواهد گشت.