استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: یکی از مصادیق پیشرفت جامعه وسایل و امکانات حمل و نقل در طول زمان است.مردمانی که در جوامع مختلف زندگی کردند در تلاش بودند تا این مهم را با سهل سازی به آرامش جامعه تبدیل نمایند.ارتباطات مردم در طول زمان دچار تغییرات وسیعی گردید و بدین سان اختراعات و اکتشافات تفکری برای گسترش مبادلات گردید.

حمل و نقل را باید زمینه ای برای آشنایی بیشتر مردم با آداب و فرهنگ یکدیگر تلقی نمود که در این باب کشورهایی که بیشترین موفقیت را داشته اند توانستند تا فرهنگ حود را به دیگران معرفی نمایند.شوش به عنوان شهری مهم در این زمینه دارای تاریخی متفاوت است که با مطالعه ی آن می توان آگاهی های جدیدی را کسب نمود.

دیروز:ما از دوران پیش از تاریخ اطلاعات چندانی نداریم.اکتشافاتی که صورت گرفته نشان دهنده ی تفکرات مردم شوش بوده و اثری قابل قبول که بتواند پیشرفت حمل و نقل را در آن زمان نشان دهد به دست نیامده است.با تمام این مطالب آنچه از آن زمان بدست آمده این است که حیوانات اهلی در خدمت مردم بودند.استفاده از اسب نمادی از ترقی محسوب می شد.در بیان چگونگی حملات دشمنان آن طرف مرز به مردم شوش این نکته که اسب دارای نقشی اساسی بوده را اثبات می کند.

در دوران باستان ،شوش دارای وضعیتی مطلوب بود.استفاده از درشکه که تفکری پیشرفته محسوب می شد کار را برای حمل و نقل آسان نمود.در این رابطه می توان به سفرهای متعدد شاهان نیز اشاره نمود که در طی آن ،امکانات مورد نیاز را از شهرهای دیگر به شوش منتقل می کردند.بدون شک وسایلی که در جنگ ها از آن ها استفاده می شد نیازمند به جابجایی ها ی سریع داشت.

در ساختن کاخ های شوش خصوصا آپادانا و نیز اردشیر و انتقال انواع وسایل ،کار ساده ای نبود و وسایل محکم و قابل تحملی که بتوانند انواع چوب ها و نیز سنگ ها را از راه های دور به این شهر منتقل نمایند،لازم به شمار می آمد.

ما در دوران باستان حمل و نقل شوش را نوعی حرکت پیشرفته یافتیم که در آن تغییرات رو به جلو نیز حاصل شده بود.استفاده از اسب، قاطر، الاغ و در موارد بسیاری ساختن وسایل حمل و نقل برای جنگ های تن به تن و نیز جمعی نوعی حرکت متفکرانه به حساب می آمد.

در دوران اسلامی وضعیت کمی بهتر شد اما از حدود خود فراتر نرفت.استفاده از اسب و نیز به راه انداختن کاروان های زیارتی خصوصا انتقال تابوت های مردگان از شوش به کربلا و نیز زیارت خانه ی خدا از جمله نمادهایی بودند که در چارچوب حمل و نقل قرار گرفتند.در این زمان تبادلات تجاری و نوعی قاچاق با وسایل حمل و نقل و استفاده از شتر نیز جاری شد.در حمل و نقل این زمان نقش راهزنان در جلوگیری از حرکت نیز قابل قبول است.انواع شرارت های بین راهی و بستن راه بر کاروان ها در مسیر شوش به کربلا و نیز خانه ی خدا و ارتباط با کشور های عربی از جمله مواردی است که می توان از آن ها ذکری به میان آورد.

در دوران شوش جدید حمل و نقل دارای چندین نکته است.اول اینکه با آمدن کاشفان نوعی حرکت زیست محیطی آغاز گردید که نماد آن استفاده از اسب در انتقال مکان و نیز پیاده روی و حمل وسایل بر شانه هاست.در این زمان حتی قبل از ورود کاشفان زائرین حضرت د انیال یا پیاده و یا با انواع حیوانات در تردد بودند.

با شروع زندگی کاروانسرایی نوعی استفاده از دوچرخه به میزان کم رایج شد.در آن زمان افرادی که دارای وضعیت خوبی بودند توانستند اتومبیل رایج آن زمان یعنی ولکس واگن داشته باشند که نمونه ی آن ماشین دکتر فروخر آلمانی است که تصاویر آن موجود است.

استفاده از اسب در ابتدای تشکیل شوش بسیار فراوان و نیز نقش الاغ در جابه جایی خصوصا در کشاورزی و نیز تامین سوخت زیاد بود.پرداختن به روند تغییرات در حمل و نقل شوش نشان می دهد که افزایش جمعیت باعث گردید تا اولین مینی بوس شوش در مسیر دزفول  فعال گردد.گویا اولین نفر در این رابطه مرحوم علامه باشد که دارای مینی بوسی کوچک بود که معمولا با نبود مسافر چندان درآمدی نداشت.وجود نام هایی مانند نامدار و عبدالزهرا جلالی که کار هدایت مسافرین و جمع آوری برای سوار شدن را انجام می دادند و برای هر سرویسی حق الزحمه می گرفتند، آغازی بر رونق گرفتن حمل و نقل بود.در همان زمان مهم ترین مشکل نبودن ترمینال بود که برای رفع این مشکل انواع مینی بوس ها در شهر چرخ می خوردند و مسافر جمع می کردند.پیکاب ها هم کار انتقال مسافرین را انجام می دادند.

مسیر شوش به دزفول از این نظر دارای اهمیت بود که بیشتر مردم شوش را دزفولی ها تشکیل می دادند.کارمندان ادارات خصوصا معلمین اکثرا از دزفول بودند.مسیر شوش به دزفول ابتدا از اندیمشک می گذشت که بسیار طولانی بود.افزودن وسیله ای به نام پیکاب یا جیمس امروزی و نیز تعدادی جیپ که معمولا متعلق به خوانین یا شیوخ بودند در شهر خودنمایی می کرد.

امروز:حمل و نقل شوش امروز بسیار متفاوت از دیروز است.شوش در مسیر جاده ی اصلی و متصل به تهران قرار دارد و بر اساس ضرورت نیز نیازمند به توسعه است.خیابان های شوش که زمانی تفریحگاه انواع پرندگان و بازی بچه ها بود دارای ترافیک سنگین شده است.شوش امروز دارای وسایلی پیشرفته در حمل و نقل است.راه آهن به عنوان تفکری غیر جاده ای از کنار شوش می گذرد و مردم از آن برای انواع سفرها استفاده می نمایند.

کمتر کسی در شوش یافت می شود که وسیله ی نقلیه شخصی نداشته باشد.مردم از این نظر دارای رفاه نسبی هستند.وضعیت ترافیکی و حمل و نقل شوش چندان مناسب نیست و مردم در موارد بسیاری از بی قانونی در عذاب هستند.این مهم خصوصا در باره ی موتورسیکلت ها صادق است.خیابا های امروز شوش گنجایش کافی را ندارد.شوش دارای بی نظمی های ترافیکی است که بیشتر از اینکه مربوط به قانونمندی باشد به فرهنگ ترافیکی مربوط است.نمونه ی آن ورود انواع تریلی ها و ماشین های سنگین در درون شهر و توقف آن ها در مناطق مسکونی است.این وسایل علاوه بر تخریب های جاده ای و صرف بیش از حد آب شرب برای شتسو با سروصداهای دلخراش مزاحم آرامش مردم می شوند.چه بسیار کسانی که فقط به همین دلیل خانه های خود را فروخته و نقل مکان کرده اند.

فردا:در باره ی حمل و نقل شوش ما در کلافه هستیم.از یک طرف افزایش رفت و آمدها و از طرف دیگر خیابان های دهه ی چهل قادر به جوابگویی نیستند.بنابراین ما برای فردای حمل و نقل شوش نوعی سردرگمی می یابیم که تابع وضعیت ساختمانی و موقعیت جغرافیایی آن است.شوش با محصور شدن در انواع سدها مانند تپه های باستانی، بیشه زار، زمین های کشاورزی و دو رودخانه ی کرخه و شاوور عملا ناتوان شده و از طرفی با گسترش به سمت های غیر متعارف دارای بی برنامگی است.فردای حمل و نقل شوش نیازمند به تفکری تازه در عرصه های وسیله ای است.

استفاده از حداقل ها می تواند جوابگویی مقطعی باشد.شوش را باید در یک نگاه تازه یافت و ان را به دو بخش جدید و قدیم تقسیم بندی نمود.حمل و نقل دیروز شوش با فردا متفاوت خواهد بود.در بخش جدید محدودیت ها مانعی در گسترش حمل و نقلند.امکان برپایی فرودگاه در آن نیست.شوش نیازمند به هواپیماست.باید برای فردایی که در آن وسایل حمل و نقل جدید خودنمایی  کنند برنامه ریزی نمود.به نظر نمی آید که آینده ی حمل و نقل شوش چندان جالب باشد.