استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: یکی از نمادهای تعریفی در هر شهر وضعیت آب و هوایی آن است.بیشتر مردم برای آگاهی از آن تلاش می کنند تا بتوانند تصمیمات خود را به موقع اتخاذ نمایند.آب و هوای هر اقلیمی نوعی شناسنامه برای معرفی است.در این رابطه تغییرات جوی و بررسی های زمانی نیز مهم به حساب می آیند.در شوش نیز وضعیت آب و هوایی امری مهم و قابل تامل است که کنگاش در سه زمان حال ،گذشته و آینده می تواند اطلاعات درستی را استخراج نماید.گرچه وسایل و امکانات امروز قادر است تا بهترین و دقیق ترین اطلاعات را منعکس نمایند اما در گذشته چنین امکاناتی قابل دسترسی نبود و به همین دلیل بیشتر اطلاعات از کتب و منابع دسته اول استخراج می شوند.

دیروز:استفاده از منابع کتبی و نیز آثار باستانی تنها وسیله ی ما در این موضوع است.در دوران باستان آنچه می توان مطرح کرد مربوط به چهره و شکل مردمان است.این فرض که مردمانی که دارای موهای فرفری و سخت و نیز پوستی سیاه یا متمایل بدان بودند از سرزمین های گرمی معرفی می شوند ما را بر آن داشت تا با مطالعات خود این ادعا را در باره ی شوش داشته باشیم.

جلگه ای بودن شوش و در دشت خوزستان قرار گرفتن و اینکه در این سرزمین نیشکر قادر به رشد بوده نیز موید همین گرمایی بودن هوا است.در دوران پیش از تاریخ بدون شک شوش دارای آب و هوایی گرم بوده و آب فراوان در آن مشاهده شده است.تاریخ رودخانه های شاوور و کرخه به آن زمان متصل است و این مهم در کشفیات به طور وضوح ذکر شده است.

در دوران باستان بهترین ملاک برای گرمایی بودن آن انتخاب پایتخت زمستانی شاهان است.زمستان طاقت فرسایی که در پایتخت اصلی ایران حکمفرما بود باعث گردید تا زمستانی معتدل را که شوش دارای آن بود انتخاب گردد.بر این اساس می توان آب و هوای شوش را در زمستان نوعی بهار برای شاهان محسوب داشت.البته مدارک معتبر دیگری نیز قابل بررسی است که از جمله می توان به نوع پرندگانی که در شوش می زیستند  اشاره نمود.

در دوران اسلامی وضعیت به همان شکل بوده و تحقیقات نشان می دهد که در گرمای تابستان مسافرینی که قصد گذر از این منطقه را داشتند در کنار آب های کرخه و شاوور به استراحت می پرداختند و نیز مردمانی که در تجارت فعال بودند ، فصل زمستان یا بهار را انتخاب می کردند.در این میان باران های سیل اسا نیز مطرح شده است.

در شوش جدید چند نکته ی مهم قابل ارائه است.یکی شوشی که در سکوت بود و در آن زمان کسی از آن خبری نداشت اما کاشفان با دیدن آن و هجوم برای یافتن اشیای گرانقیمت گفته اند که باران های تند و سیل آسا ،بسیاری از منابع را تخریب نموده است.شکاف های عمیق به صورت دره های طبیعی را تنها باران های شدید درست کرده اند.دیگری شوشی است که مردم در آن سکنی نمودند و به شوش جدید معروف است.

در تشکیل شوش جدید و با توجه به خاطرات مردمان آن زمان که سندی معتبر است،شوش دارای آب و هوایی گرم در تابستان و نیز معتدل در زمستان بوده است.آب شاوور دارای فراوانی و نیز وسعت بیشتری نسبت به حال و رود کرخه وضعیتی بهتر از این زمان داشته است.دو سیل آن زمان که اولی بسیار وسیع تر بود باعث گردید که مردم شهر را ترک کرده و به بالای تپه های باستانی پناه برند.در سیل اول مردم سه روز در آنجا بیتوته کردند.

تعاریفی که زندگان امروز که افراد مسنی هستند،بیان کرده اند نشان می دهد که مردم در تابستان بسیار کلافه بودند.پناه بردن به شاوور خصوصا در هنگام ظهر از مهم ترین نکاتی است که مطرح کردند.بنابراین می توان آب و هوای شوش را در دیروز همان گرمایی تابستان و اعتدال زمستان در نظر گرفت که با گذشت زمان تغییراتی داشته است.شاید مهم ترین مسئله را بتوان در باره ی آب شاوور مطرح نمود که حقایق نشان می دهد که تنها رودی که هیچگاه دچار نقصان نشد همین رود است که البته می تواند ارتباطی با معجزات الهی داشته باشد که حتما برای اهل ایمان قابل قبول است.

امروز:وضعیت آب و هوایی امروز شوش دارای تغییرات وسیعی است.امروز شاوور با گذشته بسیار متفاوت است.آبی که زمانی دارای زلالی قابل قبولی بود و مردم از آن به عنوان مایع شرب استفاده می کردند دارای آلودگی های زیست محیطی فراوانی است.گرچه نقصانی در آن یافت نمی شود اما استفاده از این منبع خدادادی تقریبا صفر شده است.

هوا گرم تر از پیش شده و میزان بارش ها کاهش شدیدی یافته است.وضعیت امروز آب و هوایی شوش به سمت منفی در حرکت است به طوری که افزایش گرما و کاهش باران از مصادیق این ادعاست.اعتدال زمستان به فراموشی سپرده شده و تنها آثاری از مطلوبیت هوا در نوروز قابل ارائه است که این وضعیت هم چندان پایدار نیست.تخریب محیط و استفاده از روش های سنتی دفع زباله ها ،گرما و سرمای شوش را دچار سردرگمی کرده است.

فردا: آنچه امروز مشاهده می کنیم بیانگر وضعیت فرداست.ما آب و هوای آینده ی شوش را به سمت بی ثباتی در حرکت می بینیم.هیچگونه برنامه ای برای دفاع از آب های جاری صورت نمی گیرد.آبیاری ها هنوز سنتی و هدر دهی است.گرمای امروز بیشتر از دیروز و بدون شک فردا بیشتر از امروز خواهد بود.بیشه زارها که زمانی خانه ی بهترین جانوران و در مواردی کمیاب ترین آن ها بود امروز تهی و حتما فردا نیز به سرابی طبیعی تبدیل خواهد شد.ریز گردهای خارج از مرزها و شاید از درون باعث ایجاد وضعیتی نامطلوب در شوش شده است.شاید این پدیده برای بعضی از مناطق ایران طبیعی باشد اما برای شوش که خود دارای دو رود صاحب نام است بدتر از این است.

در ابتدای ورود گرد و خاک تصور بر این بود که وجود تپه های باستانی عاملی در این کار باشد اما این تصور با ورود مستمر گرد و خاک به فراموشی سپرده گشت.دوران کودکی ما مملو از باران های سیراب کننده بود.گاه این بارش ها تا هفت روز نیز به درازا می کشید.پایان باران و گشت و گذار در بالای تپه ها برای یافتن انواع مجسمه های باستانی و یا سکه کار همیشگی ما کودکان آن زمان بود.باید برای وضعیت آب و هوای شوش در طول تاریخ نوشته های بیشتری بر جای گذاشت.

نسل آینده باید تاوان بی برنامگی امروزیان را بپردازند.گرچه وسایل خنک کننده به مراتب بیشتر شده و در آینده نیز افزایش می یابند اما این ها اصل مطلب را ارائه نمی کنند.گرما ی آینده ی شوش شدید تر و باران های آن کاهش خواهند یافت.شاید روزی برسد که شوش دوباره تخلیه گردد.