حیدر مستخدمین حسینی درباره تک رقمی شدن نرخ تورم در شرایط رکود اقتصادی، گفت: هر چه میزان تورم پایین‌تر باشد، به نفع اقتصاد کشور است اما در شرایطی که اقتصاد در تعادل قرار داشته باشد، در این حالت تورم به ایجاد تعادل باثبات‌تر در اقتصاد کمک می‌کند.

معاون اسبق بانک مرکزی و وزارت اقتصاد افزود: اما زمانی که رکود بر اقتصاد حاکم است، کاهش نرخ تورم کارساز نیست و مشکلی که به وجود می‌آید، تعطیلی بیشتر بنگاه‌های اقتصادی خواهد بود.

اعمال سیاست‌های جزیره‌ای

مستخدمین حسینی یکی از اشکالات اساسی برنامه‌های اقتصادی را اعمال سیاست‌های اقتصادی به صورت جزیره‌ای ذکر و تصریح کرد: متأسفانه سیاست‌های پولی، مالی، تعرفه‌ای و بازرگانی در یک انسجام قرار ندارد و هر سیاستی مستقلاً اجرا و اعمال می‌شود. حتی برخی سیاست‌هایی که اتخاذ می‌شود، سیاست‌های دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ یعنی یک سیاست خوب ممکن است یک سیاست بد را خنثی کند و یا بالعکس.

به گفته وی، در شرایط فعلی که با رکود مواجهیم، مشکل طرف تقاضاست. در اقتصاد یک طرف، طرف تقاضا و یک طرف، طرف عرضه است. در حال حاضر برای خروج اقتصاد از رکود باید طرف تقاضا تحریک شود.

معاون اسبق بانک مرکزی به کاهش سه درصدی نرخ سود سپرده‌های بانکی و رسیدن آن از ۱۸ به ۱۵ درصد اشاره کرد و افزود: این در حالی است که نرخ تورم در حال حاضر به زیر ۱۰ درصد رسیده است و حتی کاهش سه درصدی نرخ سود سپرده ها هم کارساز نیست و با نرخ تورم فعلی هماهنگی و همخوانی ندارد و اثرات مثبت کاهش تورم را خنثی می‌کند. همان‌گونه که اثر کاهش نرخ سود در بازار سرمایه فقط برای روز اول بود و پس از آن اثر کاهش نرخ سود دیگر در بازار سرمایه دیده نشد و خنثی شد.

مستخدمین حسینی با بیان اینکه کاهش نرخ سود بانکی باید هم‌ردیف با نرخ تورم باشد، تصریح کرد: وقتی دولت نرخ تورم را زیر ۱۰ درصد اعلام می‌کند و نرخ سود سپرده ۱۵ درصد تعیین می‌شود و در عین حال نرخ سود تسهیلات نیز تفاوت فاحشی با این دو نرخ دارد، نه تنها دردی را دوا نمی‌کند بلکه مشکلاتی را هم برای تولیدکنندگان به وجود می‌آورد.

وی به مشکل تولیدکنندگان در دستیابی به منابع بانکی اشاره و گفت: با دستیابی تولیدکنندگان به منابع ارزان قیمت بانکی، می‌توان قیمت کالاهای تولیدی و قابل عرضه را کاهش داد تا مردم به راحتی نسبت به تهیه این کالاها اقدام کنند اما عملاً این اتفاق پیش نمی‌آید و قیمت تمام شده بالا برای بخش تولید تثبیت می‌شود.

پیامد رکود طولانی برای فعالیت‌های اقتصادی

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاسخ به این سئوال که طولانی شدن دوره رکود اقتصادی چه پیامدی برای فعالان اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی دارد؟ گفت: اگر در نظر بگیریم که برای اقتصاد، تورم بهتر است یا رکود، اول باید پاسخ دهیم که هیچ‌کدام نه تورم و نه رکود خوب نیستند اما اگر اجبارمان کنند که بین این دو یکی را انتخاب کنیم، قطعاً باید تورم را انتخاب کنیم؛ به واسطه اینکه تورم باعث رونق اقتصادی، فعال شدن کسب و کار و اشتغال شده و در عین حال نرخ بیکاری را کاهش می‌دهد؛ اینها اثراتی است که تورم در مقایسه با رکود دارد.

وی با تاکید بر اینکه دولت هنوز برنامه جدی برای خروج از رکود ارائه نداده است، افزود: شاید تکیه دولت بر روی بحث برجام بود که پس از برجام سرمایه‌گذاری‌های خارجی به کشور وارد می‌شود و منابع هنگفتی به اقتصاد کشور تزریق می‌گردد، این در حالی است که اقتصاد ما به شدت به این منابع نیاز دارد ولی این اتفاق تاکنون نیفتاده است. در عین حال در حوزه داخلی اقتصادی هم هنوز برنامه‌ای از سوی دولت تدوین و ارائه نشده است.

مستخدمین حسینی خاطرنشان کرد: در نتیجه این روند شاهدیم که بنگاه‌های اقتصادی یکی پس از دیگری یا کاهش شیفت تولید داده‌اند یا ترجیح داده‌اند که واحدهای تولیدی‌شان را تعطیل کنند، این در حالی است که نرخ‌های تمام شده پول برای تولیدکنندگانی که از بانک‌ها وام دریافت کرده‌اند، در ظاهر ۲۲ درصد است اما بیش از ۲۶ درصد برای آنها تمام می‌شود؛ این به این معنی است که بانک‌ها ارقام دیگری غیر از سود از متقاضیان وام می‌گیرند. به عبارت دیگر، بانک‌ها دستورات سود تسهیلات بانکی بانک مرکزی را اجرا نمی‌کنند و اکثر بانک‌ها به این دستورات گوش نمی‌دهند. در نتیجه قیمت تمام شده تسهیلات دریافتی بالای ۲۶ درصد برای تولیدکننده تمام می‌شود.

وی ادامه داد: با توجه به این وضعیت، دریافت تسهیلات بانکی برای تولیدکنندگان نمی‌صرفد، بنابراین آنها ترجیح می‌دهند که کار را تعطیل کرده، پول را در بانک‌ها بگذارند و سود خالصی دریافت نمایند و این موضوع تشدید رکود را دامن می‌زند.

خروج از رکود نیاز به برنامه‌ریزی دارد

معاون اسبق وزارت اقتصاد با تاکید بر اینکه خروج از رکود نیاز به یک برنامه‌ریزی اساسی از سوی دولت دارد که باید محیط کسب و کار را بهبود ببخشد و محدودیت‌های فضای کسب و کار را از میان بردارد، تصریح کرد: مقررات‌زدایی از قوانین مخل سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی الزامی است. در کنار آن اصلاح ساختار نظام بانکی و مالیاتی باید در دستور کار قرار گیرد.

مستخدمین حسینی گفت: شرایط رکود فعلی را باید در کنار عرضه در سمت تقاضا ببینیم یعنی سیاست‌هایی را اتخاذ کنیم که منجر به افزایش تقاضا و قدرت خرید خانوارها شود. نکته‌ای که اقتصاد ما نیاز دارد، این است که سیاستی اتخاذ شود که بتواند طرف تقاضا را تحریک کرده و بالا ببرد تا قدرت خرید خانوار و درآمد آنها افزایش یابد که آنها بتوانند از این طریق وارد میدان شده و نسبت به خرید کالاها و مصرف آنها اقدام کنند.

وی ادامه داد: این در حالی است که در حال حاضر رکود در بسیاری از بنگاه‌های تولیدی رخنه کرده و با وجود اینکه انبارها مملو از کالاهای تولیدی است، اما به دلیل نبودن تقاضا این کالاها از انبارها خارج نمی‌شود و همچنان ذخیره باقی می‌ماند، بر این اساس خط تولید بنگاه‌های تولیدی متوقف شده و این نشان می‌دهد که طرف تقاضا و قدرت خرید خانوار در موقعیتی نیست که بتواند کالا خریداری کرده و بازار را تکان دهد.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی به وجود بیش از ۲۵ میلیون تن سیمان و بیش از ۴۵ میلیون مترمربع کاشی و سرامیک در انبارها و تعطیلی دو کارخانه کاشی و سرامیک در هفته گذشته یا وجود بیش از ۴ میلیون تن فولاد تولید شده در انبارها اشاره کرد و گفت: به واسطه اینکه بخش مسکن در رکود به سر می‌برد و فعالیت‌های عمرانی دولت کاهش یافته، برای اینکه از رکود خارج شویم باید به طرف تقاضا توجه نماییم و قدرت خرید خانوار را بالا ببریم.

وی بر اینکه فعالیت‌های عمرانی دولت افزایش و شکل بگیرد تاکید و تصریح کرد: دولت در مناقصات مربوط به فعالیت‌های عمرانی باید آنها را به مردم و بخش‌هایی که سرمایه در اختیار دارند، واگذار کند و پروژه‌های عمرانی توسط مردم با نرخ مطلوب اجرا شود تا طرف تقاضا تحریک گردد. در این شرایط محصولات صنعتی خریداری شده و این باعث می‌شود که بنگاه‌های اقتصادی آرام‌آرام از شرایط رکود خارج شوند.

هنر سیاست‌گذاران کنترل تورم در شرایط رونق است

مستخدمین حسینی در پاسخ به این مطلب که به نظر می‌رسد دولت هنوز برنامه‌ای برای خروج اقتصاد از رکود ندارد و تنها کاهش تورم را پیگیری می‌کند، گفت: بنده جزو دسته اقتصاددانانی بودم که به این سیاست دولت اعتراض کرده‌ام نه اینکه مخالف کاهش تورم باشم،   خیر موافق کاهش نرخ تورم هستم اما موافق کاهش تورم در شرایط رونق اقتصادی هستم. هنر سیاستگذاران اقتصادی و دولت‌ها این است که در شرایط رونق بتوانند تورم را کنترل کنند و این هنر اقتصاددانان و سیاستگذاران اقتصادی و مجموعه دولت است ولی در شرایطی که رکود حاکم است و درآمد مردم کاهش و کار و فعالیتی انجام نمی‌شود و بنگاه‌ها کاهش شیفت داده و درآمدی ندارند، کاهش تورم، درآمدها را کاهش می‌دهد و وقتی مردم پولی نداشته باشند که مسکن و خانه یا کالا بخرند و مصرف را تحریک کنند، تورم خود به خود پایین می‌آید بنابراین این هنر نیست، هنر زمانی است که در شرایط ورود به کانال رونق، تورم را کاهش دهیم.

مردم کاهش تورم لمس نمی کنند

وی تاکید کرد: پیامد کاهش نرخ تورم در شرایط فعلی یعنی رکود اقتصادی جز اینکه مردم را فقیرتر کند و بنگاه‌های اقتصادی را یک به یک به تعطیلی بکشاند، چیز دیگری نمی‌تواند باشد. به عبارت دیگر از نظر علمی و اداره اقتصادی کشور، کاهش تورم را جامعه نه حس می‌کند و نه اینکه مردم لذت این کاهش را می‌برند در صورتی که برعکس است که مردم می‌گویند که حاضریم کار (اشتغال) وجود داشته باشد ولی تورم هم باشد اما کار و اشتغال در حال حاضر محدودتر شده، اضافه‌کاری‌ها در سازمان‌ها به شدت تقلیل یافته است؛ این موضوع بیشتر در بخش دستگاه‌های دولتی به چشم می‌خورد.

مستخدمین حسینی اضافه کرد: در عین حال اشتغالزایی جدید صورت نمی‌گیرد و بیشتر کارها به سمت فعالیت‌های سوپرمارکت، دکان، بقالی و بنگاه‌های تجاری سوق پیدا کرده است و کارهای تولیدی رقم نمی‌خورد بلکه کارهای خدماتی و واسطه‌گری شکل و رونق می‌گیرد و در این چارچوب اقتصاد ما نمی‌تواند جایگاه مثبتی داشته باشد./مهر