شاید هر دانشجوی دانشگاه افسری که پا در راه نظامی‌شدن می‌گذارد، آرزویش این باشد که روزی به بالاترین درجه نیروهای مسلح برسد: «سرلشکر». نیروهای مسلح ایران که از دو نیروی ارتش و سپاه تشکیل شده‌اند، این روزها ١٢ «سرلشکر» دارند. ١٢ سرلشکری که «جنگ‌دیده» هستند و تجربه دوران دفاع مقدس را در کارنامه خود دارند. روز سه‌شنبه يكي از ١٢ نفر (‌سرلشکر محمدحسين باقري) با حكم فرمانده كل قوا، رئیس ستاد كل نيروهاي مسلح شد.

جنگ ایران و عراق، در حالی شروع شد که کمتر از دو سال از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذشت. آن زمان تصفیه ارتش از كادرهاي هوادار رژيم سلطنتي در جریان بود؛ تصفيه‌اي كه شامل بخش عمده افسران ارشد شد. با شروع جنگ، ارتش با توجه به تصفیه‌های صورت‌گرفته آن‌چنان که باید و شاید از توان و قدرت لازم برای دفاع برخوردار نبود؛ البته در روزهای آغازین جنگ (شهریورماه ١٣٥٩)، ارتش با همان توان خود، مقابل دشمن ایستاد. یکی از نمونه‌های ایستادگی ارتش، مقاومت ٣٥‌روزه «خرمشهر» مقابل نیروهای عراقی بود که در آن، دانشجويان دانشگاه افسری و تکاوران نیروی دریایی، البته به همراه نیروهای مردمی و سپاه، یکپارچه برابر تجاوز عراق ایستادند.

آن‌روزها سپاه پاسداران که زمان زیادی از تولدش نگذشته بود، هر‌چه از جنگ می‌گذشت، نقش بیشتری در جنگ پیدا می‌کرد. سپاه جوان که نیروها و فرماندهانش هم جوان بودند، در دوران جنگ درجه خاصی نداشتند. «قاسم سلیمانی» یکی از این ١٢ سرلشکر فعلی، درباره سال‌های جنگ گفته بود: «کلمه رایج در آن سال‌ها، سردار و سرهنگ نبود؛ بلکه برادر کلمه رایج بود».

این ١٢ سرلشکر ایران، پس از پایان جنگ تحمیلی درجه سرلشکری را از سوی مقام معظم رهبری دریافت کردند؛ البته بودند کسانی که در دوران جنگ درجه سرلشکری را دریافت کردند؛ مانند مرحوم «قاسمعلی ظهیرنژاد» که در سال ١٣٦٦ به درجه سرلشکری ارتقا یافت. از جمع ١٢ سرلشکر فعلی نیروهای مسلح ایران، سه نفر ارتشی، هشت نفر سپاهی و «سیدحسن فیروزآبادی» بسیجی محسوب می‌شوند.

تا بهمن ماه سال گذشته، تعداد سرلشکرهای ایرانی ١٣ نفر بودند که با درگذشت سرلشکر «محمد سلیمی» تعداد آنها به ١٢ نفر رسید. مرحوم سلیمی از خرداد‌ماه ١٣٧٩ تا زمان استعفایش و قبول آن از سوی مقام معظم رهبری در شهریور ١٣٨٤ فرمانده کل ارتش بود و پس از آن به مشاورت ویژه فرمانده کل نیروهای مسلح در امور ارتش، منصوب شد.

١٢ سرلشکر این روزهای ایران در ادامه آمده است:

از نيروي زميني سپاه تا درياباني
امیر دریابان «علی شمخانی»؛ ٦١‌ ساله و متولد اهواز. وزیر دفاع دولت اصلاحات که درحال‌حاضر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی دولت «حسن روحانی» است. به غیر از اینها او پیش از این فرمانده نیروی زمینی سپاه،‌ قائم‌مقام وزیر سپاه،‌ فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و رئیس کمیته دفاعی- امنیتی شورای‌‌عالی امنیت ملی را برعهده داشته است. او در سال ١٣٦٩ با حکم مقام معظم رهبری، به فرماندهی مشترک نیروی دریایی سپاه و ارتش منصوب شد. او که تا فروردین ١٣٧٨، درجه «دریادار» داشت، با دریافت درجه سرلشکری از سوی مقام معظم رهبری به مرتبه دریابانی ارتقا یافت.

شمخانی اظهارات پربازتاب کم نداشته است. یکی از نمونه‌های آن، به حضورش در یک برنامه تلویزیونی در صدا‌و‌سیما در سال ١٣٨٩ باز‌می‌گردد. او در این برنامه درباره «بنی‌صدر» گفته بود: «بني‌صدر خائن نبود. اين تفاوت نگاه او در اداره جنگ بود و انديشه عمل وي غلط بود؛ اما خيانت نبود». شمخانی در این برنامه در پاسخ به سؤال مجری مبنی بر اینکه «آيا شما لفظ فتنه را براي اتفاقاتي كه در سال ٨٨ افتاد، قبول داريد؟» گفته بود: «اين تغييري در اصل قضايا ايجاد نمي‌كند. من به عنوان يك عنصري كه نگاه امنيتي دارم و نه سياسي، معتقدم كه ما در پيش‌بيني، پيشگيري، كنترل حادثه و روش مقابله با آن در سال ٨٨ دچار اشتباه شديم».

رئیس گروه مشاوران نظامي رهبري
سرلشکر علی شهبازی؛ او در سال ١٣٦٩ زمانی که رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران بود، درجه سرلشکری را از سوی مقام معظم رهبری دریافت کرد. او مهرماه ١٣٧٧ با حکم مقام معظم رهبری به فرماندهی کل ارتش منصوب شد و در سال ١٣٧٩ با کناره‌گیری از این سمت، به‌ ریاست‌ گروه‌ مشاوران‌ نظامی‌ فرمانده کل قوا منصوب شد.

ژنرال کهنه کار ارتش
سید عطاءالله صالحی؛ سرلشکر ٦٧‌ساله که هم‌اکنون فرماندهی کل ارتش را عهده‌دار است. او پس از دوره متوسطه و اخذ دیپلم، در سال ۱۳۴۶ وارد ارتش شد و در سال ۱۳۴۹ با رسته توپخانه از دانشکده افسری فارغ‌التحصیل شد. صالحی در سال‌های دفاع مقدس نیز در کنار شهید صیاد شیرازی حضور داشت و یگان‌های رزمی کوچک ارتش را در مناطق عملیاتی فرماندهی می‌کرد. همچنین در سوابق فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی مرکز آموزش درجه‌داری ارتش و فرماندهی دانشگاه افسری ارتش در دو دوره به چشم می‌خورد.

فرماندهی لشکر ٧٧ خراسان، فرماندهی لشکر ٥٨ ذوالفقار، فرماندهی قرارگاه شمال شرق کشور و معاونت آموزش ستاد فرماندهی کل قوا از دیگر سوابق صالحی است. آخرین مسئولیت سرلشکر صالحی قبل از تصدی فرماندهی ارتش، تصدی معاونت‌های نیروی انسانی و بازرسی در ستاد کل نیروهای‌ مسلح بود.

 شهریور ١٣٨٤ پس از استعفای سرلشکر محمد سلیمی از فرماندهی کل ارتش، مقام معظم رهبری سرلشکر صالحی را به فرماندهی کل ارتش منصوب کردند. تشکیل نیروی مستقل پدافندی با مسئولیت ارتش و نیز ساخت تجهیزات مدرن دفاعی مانند جنگنده صاعقه، ناوشکن جماران، انواع زیردریایی و تانک، ازجمله فعالیت‌های سرلشکر صالحی است. تدوین طرح‌های راهبردی مانند حضور شناورهای ایرانی در خلیج عدن و دریای مدیترانه نیز ازجمله مصادیق نگاه راهبردی این فرمانده ارشد نیروهای مسلح است.

مردي كه به سپاه بازگشت
سرلشکر «محسن رضایی»؛ متولد ١٣٣٣ در شهر مسجد سلیمان. او از ابتدای جنگ با حکم امام خمینی(ره) به فرماندهی کل سپاه پاسداران رسید و پس از وفات امام نیز با حکم مقام معظم رهبری همچنان بر مسند فرماندهی کل سپاه باقی ماند. او نهایتا در سال ١٣٧٦ از فرماندهی کل سپاه استعفا داد و با حکم مقام معظم رهبری به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. او بهمن‌ماه ١٣٦٩ از سوی مقام معظم رهبری به درجه سرلشکری رسید. او سه بار در سال‌های ١٣٨٤، ١٣٨٨ و ١٣٩٢ نامزد ریاست‌جمهوری شده است. رضایی در سال ١٣٨٤ چند روز پیش از برگزاری انتخابات انصراف داد؛ اما دو دوره بعد تا انتهای ماجرا باقی ماند؛ اما رأی نیاورد. او در جریان راهپیمایی روز قدس سال گذشته با لباس سپاه در راهپیمایی حاضر شد و چندی بعد نیز در برخی دیدارها با لباس و درجه سرلشکری در انظار عمومی ظاهر می‌شد.

مرد شماره ٢ سپاه
سرلشکر «یحیی رحیم‌صفوی»؛ متولد ١٣٣١ در شهرستان لنجان استان اصفهان. او در سال ١٣٥٠ در دانشگاه تبریز در رشته‏ زمین‏‌شناسى قبول شد و مدرک کارشناسی خود را در سال ١٣٥٤ اخذ کرد و  بعد از جنگ تحمیلی و در سال ١٣٧٤، فوق‌لیسانس جغرافیای سیاسی را از دانشگاه امام‌حسین(ع) و دکترای همین رشته را در سال ١٣٨٠ از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. او از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در طول دوران جنگ بود. او در سال ١٣٧٦ پس از استعفای «محسن رضایی» با حکم مقام معظم رهبری به فرماندهی کل سپاه منصوب شد و در همان حکم نیز ایشان، به «رحیم‌صفوی» درجه سرلشکری اعطا کردند. او در سال ١٣٨٦، پس از جابه‌جایی از فرماندهی کل سپاه، به سمت دستیار و مشاور عالی فرماندهی کل قوا در امور مرتبط با نیروهای مسلح منصوب شد.

فرمانده كنوني
سرلشکر «محمدعلی جعفری»؛ متولد ١٣٣٦ در شهر «یزد». او شهریورماه ١٣٨٦ با حکم مقام معظم رهبری به فرماندهی کل سپاه پاسداران منصوب شد و در همان حکم، ایشان به «محمدعلی جعفری» درجه سرلشکری را اعطا کردند. او پس از شروع جنگ به جبهه رفت و در سال ١٣٦٠ به عضویت سپاه پاسداران درآمد. جعفری که از فرماندهان سپاه در دوران دفاع مقدس به شمار می‌رود، مدت زیادی فرمانده قرارگاه نجف بود که چند لشکر عمل‌کننده را تحت مدیریت خود داشت. معاونت عملیات ستاد مشترک سپاه و جانشین نیروی زمینی، ازجمله مسئولیت‌های جعفری بوده است؛ آخرین مسئولیتی که از سال ١٣٨٤ تا ١٣٨٦ از سوی فرماندهی کل قوا به وی محول شده بود، مسئولیت راه‌اندازی مرکز راهبردی سپاه بود. او پیش از آن هم فرمانده نیروی زمینی سپاه بوده است.

ژنرال بين‌المللي
سرلشکر «قاسم سلیمانی»؛ متولد سال‌های میانی دهه ٣٠ در استان کرمان. او در مدت هشت سال جنگ تحمیلی، فرمانده لشکر ٤١ ثارالله استان کرمان بود. او پس از پایان جنگ در استان کرمان مشغول مبارزه با اشرار مسلحی شد که از مرزهای شرقی وارد کشور می‌شدند. او در سال‌های میانی دهه ٧٠ خورشیدی از سوی مقام معظم رهبری به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران منصوب شد. چندین سال است که سردار سلیمانی به سبب حضور در سوریه و عراق، به چهره شماره یک خاورمیانه تبدیل شده است. مقام معظم رهبری در ديدار خانواده‌هاى شهداى استان كرمان درباره سردار سلیمانی از تعبیر «شهید زنده» استفاده کردند.

سايه برادر شهيد
سرلشکر محمدحسین باقری؛ ٥٨ ساله و رئیس جدید ستاد کل نیروهای مسلح. او روز سه‌شنبه با حکم مقام معظم رهبری جایگزین سرلشکر «حسن فیروزآبادی» شد. نام واقعی او «محمدحسین افشردی» است که در سال‌های جنگ بنا به نوع فعالیت خود و بیشتر فعالیت برادرش شهید «حسن باقری» نام مستعار برگزیدند. او با شروع حوادث کردستان در تابستان ١٣٥٩ به عضویت سپاه درآمد و یک ماه پس از آغاز جنگ، راهی جبهه و در آنجا ماندگار شد. باقری پیش از ریاست بر ستاد کل، معاونت این ستاد را برعهده داشت.

سرلشکر بسيجي
سرلشکر «سیدحسن فیروزآبادی»؛ ٦٥‌ساله و متولد مشهد. او مهر‌ماه سال ١٣٦٨ در حكمي از سوی مقام معظم رهبری به رياست ستاد كل نيروهاي مسلح منصوب شد. فروردین‌ماه ١٣٧٤ مقام معظم رهبری در آستانه‌ روز ارتش‌، در مراسمي‌ با حضور فرماندهان‌ عالي‌رتبه‌ نيروهاي‌ مسلح‌، به «سيد‌حسن‌ فيروزآبادي»، رئيس‌ ستاد كل‌ نيروهاي‌ مسلح‌ درجه‌ سرلشكري‌ با ۹ سال‌ ارشديت‌ اعطا کردند. او که تا سه‌شنبه، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود جای خود را به «محمدحسین باقری» داد و به حکم مقام معظم رهبری به سمت «مشاور عالی نظامی فرماندهی کل قوا» منصوب شد.

مرد اطلاعات و عمليات
سرلشکر غلامعلی رشید علینور معروف به «غلامعلی رشید»؛ متولد ١٣٣٢ در شهر دزفول. او از فرماندهان ارشد سپاه در دوران جنگ تحمیلی بود. «رشید» فروردین ١٣٧٨ درحالی‌که معاون اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح بود، درجه سرلشکری را از سوی مقام معظم رهبری دریافت کرد. او چهار ماه بعد، با حکم مقام معظم رهبری به سمت جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شد.

مصطفی ایزدی
سرلشکر مصطفی ایزدی؛ اکنون معاون امور راهبردی و اشراف ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است. او پیش از آن با حکم مقام معظم رهبری در سال ١٣٦٨ به سمت فرماندهی نیروی زمینی سپاه‌ منصوب شد.

ژنرال توپخانه
سرلشکر «حسين حسني ‌سعدي» ، فارغ‌التحصیل رسته توپخانه دانشکده افسری، قبلا فرمانده نيروي زميني ارتش بوده و از سال ١٣٧٨ با حکم مقام معظم رهبری به عنوان معاون هماهنگ‌کننده ستاد کل نيروهاي مسلح منصوب شد. فرماندهی لشکر ۲۱ حمزه سیدالشهدا (ع)، فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۵ تا۱۳۷۰ و معاون هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح ازجمله مسئوليت‌هاي گذشته تيمسار حسين سعدي است. او همچنين نشان درجه یک فتح دريافت كرده است.