استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: شوش شهر من است.عشق و علاقه ی من بدان به حدی است که از بهترین راه های پیشرفت خود در زمان های مختلف منصرف شدم.نظرات من در مورد آن حرف دل و از روی دلسوزی و وابستگی است.من برای این معشوق از جان و دل کار کردم و زحمت کشیدم.آنچه در این رابطه مطرح کردم برای پیشرفت و تعالی آن بود.شوش برای من همیشگی است هر چند ممکن است روزی مجبور به ترک آن شوم.شوش با تمام خوبی هایش برای من تلخی های فراوانی داشت.ناکامی ها در این راه هرگز خودنمایی نکردند اما سدها و موانع فراوان و زیاد بودند.نوشته های من در مورد شوش تا ابد باقی خواهند ماند.

دیروز:سخنان پایانی من در موضوعات متعددی در باره ی شوش مربوط به گذشته بود.من این گذشته را در مقاطع مختلف مورد بررسی قرار دادم.دیروزی که من آن را شوش قبل از تاریخ نامیدم و مربوط به بومی های اصلی شوش می شد.من در این مقطع با توجه به مطالعات خود نظر دادم.

بدیهی است که داشته های هر فرد دارای محدودیت هایی است و از این نگاه باید آن را تنها به معلومات خودم وصل نمایم و هرگز به معنای تمام و کمال بودن نیست.استفاده از یافته های باستان شناسی و نیز بعضی نوشته ها برای من اساس کار بود.

در مقطع دیگر ،دوران باستان را مد نظر قرار دادم.در این دوره که به مراتب اطلاعات وسیع تر بود، انواع موضوعات با توجه به اسناد مورد خطاب بودند.ایران باستان که بیشتر مربوط به پایتختی شوش می شد موضوعاتی را در بر گرفت که واقعیت داشتند ولی باز هم داشته ها محدودند.این حقیقت که با باستان شناسی و حتی کتب نمی توان حق شوش را ادا کرد،من را بر آن داشت تا در آینده این مطالعات را گسترش دهم.

با ورود اسلام به ایران و به تبع آن به شوش دوره ی اسلامی آغاز گشت که اوج آن مربوط به ورود موسی اشعری و کشف جنازه ی مبارک حضرت دانیال(ع) بود.من این دوره را بسیار کوتاه دیدم زیرا عظمت پایتختی شوش از بین رفته بود وبا توجه به اوضاع و احوال زمان، شوش رو به تحلیل رفت و حتی یافتن آثار باستانی مورد نظر قرار نگرفت مگر با ورود خارجی ها که سرانجام آن نیز به یغما بردن این آثار بود.

مقطع سومی را که من مورد نظر قرار دادم، دوره ی جدید نامیدم که بعد از ورود کاشفان و رونق دوباره ی آن صورت گرفت.در این دوره که تحت تاثیر عوامل بسیاری بود شوش دوباره جان گرفت اما هرگز عظمت از دست رفته ی خود را نیافت.من شوش امروز را از یک صد سال پیش آغاز نمودم و آنچه که شنیدم و تصاویری که یافتم و مقاطعی که خود در آن زیستم را بهتر از سایر موارد توضیح دادم.

امروز:امروز را بدین منظور مطرح کردم تا مقایسه ای غیر رسمی میان آنچه بودیم و آنچه هستیم صورت گیرد.روش مقایسه ای یکی از راه های قابل قبول در توجیهات موفقیت یا عدم آن است.من این روش را پسندیدم و بدون اینکه آن را مستقیما مطرح کنم با همین عنوان مورد تحلیل قرار دادم.شوش امروز را آماده برای پیشرفت یافتم و بدین شکل خواستم که تحرکاتی را ایجاد نمایم.امروز شوش همان واقعیات مطرح شده ی آن است.

فردا:آینده نگری همیشه در ذهن من موجوداست.آنچه امروز می نویسم برای حال نیست بلکه وسیله ای برای افق های دور است.من این موضوع را از این باب مطرح کردم که دریافتم "آیندگان شوش به نوعی به ما متصلند".فرزندان ما وارثان ما هستند.شوش باید برای همیشه باقی بماند و آینده نگری بدین معناست که امروز را پلی برای فردای بهتر بدانیم.قصد من از این بابت ایجاد تفکر در آیندگان بود.

من این را برای فریب دیگران و یا انحرافات تعصبی بلکه برای شوشی که همدل و همزبان است مطرح نمودم.در مواقعی و به طور غیر مستقیم تاریکی را مطرح کردم و منظور من این بود که بعضی از افکار خطرناک چراغ های رو به جلو را نابود می کنند و بدین سان ایجاد اندیشه ای جدید را مد نظر قرار دادم.نوشته های من برای آینده نگری درست و عاقلانه بود.من این قلم را برای این به دست گرفتم که آیندگان آن را از من بگیرند و هرگز اجازه ندهند تا سقوط کند.قلم سلاح عاقلانه ی ما در موفقیت هاست.این وسیله باید در دست شایستگان آینده نگر باشد.آیندگان ما نیز باید به آینده ای دیگر بیاندیشند.شوش مملو از توانایی هاست و شکوفایی آن ها همیشه در آینده است.بدون نگاه به جلو نمی توان از قدم زدن مطمئن بود.آینده مانند گذشته ی ما پر از چاله و چوله هاست.گرچه ما آن ها را تصنعی می یابیم و علت آن را در حب و بغض همیشگی در شوش یافتیم اما به فرزندان آینده ی خود امیدواریم.ما امروز گمنامیم اما دوست نداریم که در آینده نیز این چنین باشیم.فرزندان ما خوش نامان و معروفان فردا خواهند بود.آن ها به برکت پیامبرمدفونشان آینده ای درخشان خواهند داشت.آیندگان ما با قلم حرف خواهند زد.