استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: شوش شهری تاریخی با ظرفیت های وسیعی است.شهری با انواع توانایی ها و استعدادهایی که قادرند به یک مرکز بزرگ گردشگری و درآمد زایی تبدیل شود.شهری که از نظرهای مختلفی استثناست.مطالعه ی این ابعاد  می تواند راه را برای توسعه و گسترش آن باز کند.مستثنی بودن شوش در فرهنگ یکی از این ابعاد است.مردمی که دارای حداقل چهار خرده فرهنگ متفاوتند اما این تفاوت هرگز به زیان آن نبوده است.در صلح و صفا زندگی کردن و در کنار هم زیستن نعمتی بزرگ برای آن شمرده می شود.معمولا تفاوت های قومی و طایفه ای منجر به شکاف های خاصی می شود اما تاریخ شوش نشان دهنده ی عکس آن است.

در آموزش نیز شهری خاص است.مکانی که در آن دوزبانه بودن تاثیر منفی بر روند اموزش نداشته و همین حالت برای سازمان یونسکو توجه ای مخصوص ایجاد کرده است.شهری که در آن کودکان و نوجوانانش مانند هم تلاش می کنند و معلمان و دبیران مانند هم تدریس می نمایند.هیچ شکافی برای رشد تحصیلی احساس نمی شود و همین نوعی برتری برای این شهر تاریخی است.در میان آموزش دهندگان انواعی از خرده فرهنگ ها فعالند و مسئولیت آموزش و پرورش در طول تاریخش به وسیله ی افراد متفاوتی پذیرفته شده است.

شوش از نظر مردمانش نیز استثناست.مردمی قانع و سر به زیر که گاه فقر و نداری نیز تاثیر چندانی بر آن ها وارد نمی کند.کمری محکم دارند و زیر بار انواعی از ظلم ها و ستم ها نمی روند.همین مردم ضمن قانع بودن و همراه گشتن دارای نوعی ادراک در فعالیت ها هستند که روی پای خود ایستادن را ندا می دهند.مردمانی صمیمی اما حساس نسبت به رفتارهای مقابل و معمولا صبور و متحمل اما نه همیشگی که همین شهر را استثنا نموده است.مردمانی زحمت کش و بی ریا و به دنبال آن خونگرم و میهمان نواز که آن را از بسیاری جهات بر سایر شهر ها برتری می دهد.شوش اهل گفتار و سخن شنیدن است.گویی به دنبال گمنامی خویشند و تنها در مواردی خاص فریاد می زنند.

باید شوش را از نظر جوانانش نیز استثنا دانست.ورزشکارانش در همه ی صحنه ها حضور دارند.در فوتبال در اوج رشد آن یعنی لیگ برتر حضوری خاص دارند.قهرمان لیگش به وسیله ی یک شوشی جام قهرمانی می گیرد .دبیر فدراسیون کشتی را یک شوشی بر عهده دارد.کشتی استان خوزستان در دست شوشی هاست.مربیان پایه های مختلف کشتی فرنگی و قهرمانان آن در دست جوانان شوشی است.بهترین کمک داور برای حساس ترین بازی لیگ ایران یعنی دربی  یک شوشی انتخاب می گردد.در انواع ورزش ها، در فعالیت های پزشکی انواع فرزندان شوشی مسئولیت های خاص دارند.مسئول علوم پزشکی خوزستان، معاون او، مسئول هلال احمر،ماهرترین متخصص گوش و حلق و بینی،در شعر و شاعری به زبان های عربی و فارسی شوشی ها حرف های دلنشین می زنند.در صحنه ی ملی حضوری پررنگ دارند.شاید پرداختن به همه ی موراد نیازمد به نوشتن کتاب ها باشد اما این را باید بدانیم که شوش دارای ابعادی وسیع برای رشد و تعالی است و همین قضیه است که رضایت و نارضایتی را در این مجموعه مطرح می کند.

موضوع شوش،رضایت و نارضایتی کوششی برای انعکاس واقعیات در درون شهری بزرگ با مردمانی شریف است.منظور از رضایت حرکت اصولی نمودن است و مقصود از نارضایتی سازندگی است.این بدان معناست که در این مجموعه هیج فرد یا گروهی مورد تهاجم قرار نمی گیرند و اصولا ما شوشی ها کینه ورز نیستیم و تنها انتظار ما رسیدن به آن چیزی است که حق ماست.نارضایتی برای اصلاح امور است.در این کوشش آنچه واقعیت دارد حاصل برداشت هایی است که جنبه ی علمی دارند.اگر در این میان مسئولی مورد خطاب قرار می گیرد به معنای دشمنی با او و امثال او نیست.ما پیمان مودت با همه بسته ایم به شرط آنکه در جهت رشد و تعالی شهرمان باشد.اگر نارضایتی مطرح می شود بدین معناست که می خواهیم وضعیت را عوض کنیم.طبیعی است که ذات شوشی ها همکاری کردن است.نمونه هایی از این همکاری ها را می توان در طول تاریخ یافت.از انقلاب گرفته تا دفاع مقدس و از انتخابات گرفته تا تحمل انواعی از فشارهای ناشی از گرانی و کم لطفی های ساختگی که ما آن ها را نشانه ها ی دیگری از استثنا بودن شوش می دانیم.باید برای رشد و تعالی شوش از هر راه درستی وارد شد.پرداختن به این موضوع تنها راهی از میان انوع راه هاست.