استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: شوش به عنوان مکانی که دارای ویژگی های منحصر به فردی است قادر است تا اطلاعات فراوانی را در مورد گذر از انواع سکنی گزینی به علاقه مندان منتقل کند. از زمانی که تاریخ وجود نداشته تا به امروز که شوش ثبت جهانی شده و مورد توجه ی گردشگران در محدوده ی باستانی، مومنین در مورد حضرت دانیال، رزمندگان در باره ی فتح المبین، علما در باره ی نخبگان و در نهایت انواعی از جاذبه های درونگرایی در نوسان بوده و هست.شوش در بعد تمدنی می تواند گویای بسیاری از حقایق باشد اما آنچه ما در این بخش مد نظر قرار می دهیم نمادهای تبدیلی شوش از روستا به شهر است که مهم ترین آن خیابان ها هستند.شکل گیری شهر بدون شک با ایجاد خیابان های درون شهری برای ایجاد نظم و قانون تاثیر فراوانی بر توسعه ی آن دارد.این بدان معناست که می توان ارزیابی هایی در این زمینه داشت.به زبان ساده اگر شهری دارای خیابان های منظم، گسترده و دارای نظم و شکل گیری علمی باشد می تواند در ارزیابی های علمی با درجه ی بالایی مورد توجه قرار گیرد.

خیابان بندی های شوش برای تبدیل آن از روستا به شهر با کمال تاسف در زمانی صورت گرفته  که شهر فاقد متخصصین معماری و سوادداران شهری بود.شهری محدود که نمی توانست توسعه ای علمی را در تفکرات خود جای دهد.تصاویر موجود از شوش قدیم نشان می دهد که انواعی از تلاش ها با شیوه های سنتی در جریان بوده و دقیقا نقشه ها در زمانی به اجرا درآمدند که تعداد اتومبیل های شوش انگشت شمار بودند.گذشت زمان به ضرر شهر گشت و امروز ما وضعیتی داریم که می توان آن را فاجعه نامید.شهر گسترش یافته و مردم دارای انواعی از وسایل نقلیه شده اند اما خیابان ها جوابگوی آن ها نیستند.شاید بتوان آن را نوعی توجیه برای عدم گسترش دانست اما مسائل دیگری نیز در شوش امروز وجود دارند که نارضایتی مردم را تشدید می نمایند.

اگر تلاش ها برای گریز از بن بست های خیابانی به کندی پیش می روند اما همین داشته ها نیز بد شکلی مشکل ساز می گردند.هر روز مانعی جدید ایجاد می شود و اتومبیل های مردم را دچار زیان و ضرر می کند.درست است که شغل هایی مانند صاف کار یا تعمیر کار از این بابت راضی و خوشنود و درآمد زا هستند اما اکثر مردم از این وضعیت ناراضی می باشند.هر صبح گودالی در بخش هایی از شهر ایجاد می گردد که از انواع لوله کشی ها تا مسئولین مخابرات و یا شرکت گاز در آن دخالت می نمایند.سئوال اصلی این است که چنین وضعیتی را چگونه نمی توان به حالت اولیه درآورد؟مگر شهرداری برای ساختمان سازی مجوز نمی دهد؟مگر تعهد بر رفع مشکل از صاحبان مشاغل نمی گیرد؟ پس چرا هر روز وضعییت بدتر می شود؟

خیابان های شوش از نظر تعمیر کاری بسیار ضعیف هستند.بعضی از اسفالت های شوش دارای قدمتی تاریخی هستند.چه موردی واجب تر از روکشی آسفالت هاست؟ مردم شهر را با نمادهای آن بهتر مورد ارزیابی قرار می دهند.شوش این ارزیابی را برای خود به سمت نمره ی صفر کشانده است.مردم ناراضی از چاله چوله ها هستند.اگر از موانعی که بدون شک با رضایت شهرداری ایجاد می شوند بگذریم،بعضی از موانع از جنس آجر و سیمان هستند.مگر خیابان ها مال مردم نیستند؟مگر عوارض آن را پرداخت نکرده اند؟چرا کسی جوابگو نیست؟خدا نکند که روزی بارانی سیل آسا ببارد آنگاه مملو شدن از انواع لجن ها خودنمایی می کنند.خیابان های شوش هنوز همان هایی هستند که در دهه ی چهل شکل گرفته اند.نه عریضند و نه قابل اطمینان.

نظارت بر خیابان ها در شوش به نظر رها شده باشد.هر کسی به هر شکلی که می خواهد آن را اشغال می کند.انواعی از ماسه ها و مصالح ساختمانی در آن سد راه می کنند و کسی اخطاری نمی دهد.انواعی از گودال ها به وسیله ی افراد به وجود می آیند یا جای ماندن انواعی از مصالح باعث دست اندازهای مصنوعی می گردند.مگر شهرداری دارای کارت برنده برای پایان کار نیست؟ چرا بررسی نمی کند؟مغازه داران هم که خود را صاحب خیابان ها می دانند.انواع صندلی ها باعث اشغال آن به نفع مغازه ای خاص می گردد و کسی نیست که بپرسد مگر شما بیشتر از مردم عوارض می دهید که با انوع صندلی ها، علائم رانندگی، گاری، تشک، تانکی های آب، پله های صنعتی و هرآنچه در اختیار دارند این خیابان های کوچک را کوچک تر می نمایند.گویی شهر بی صاحب شده است.

زیبایی خیابان ها در هر شهری خصوصا علائم و رنگ آمیزی نشان دهنده ی توجه ی مسئولین است.شوش شهری است که خیابان های آن فاقد خط کشی هستند یا به اندازه ای نیستند که پر رنگ نشان دهند.این مورد که می توان خیابان هایی با انوع سنگفرش ها ساخت اصلا در شوش وجود ندارد.حتی این تفکر هم دیده نشده است.زیبا سازی سنتی و یا باستانی در اطراف مراکز گردشگری و نیز سرپوشیده کردن خیابانی مانند شریعتی تاثیرات فراوانی بر توسعه ی شهر و آرامش دهی مردم دارد. این مهم را باید درک کنیم که آفتاب سوزان شوش نیازمند به تفکر برای رفع است و این مهم تنها با سرپوش نمودن خیابان ها امکان پذیر است.شوش شهری قدیمی با تفکرات قدیمی است که می تواند زیان آور باشد.باید اندیشه ای نو به میدان فرستاد و از انواع ابتکارات برای تغییر نظام خیابان سازی استفاده کرد. فرهنگ را باید با معماری در هم آمیخت و طرحی نو ایجاد کرد.