استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: ابعاد جغرافیایی شوش را باید در شکل های مختلفی مطرح کرد اما در این موضوع ما وضعیت آب و هوا را مهم می دانیم زیر تاثیراتی که به طور مستقیم بر شیوه ی رفتار و سبک زندگی انسان ها دارد بسیار وسیع تر از سایر موارد می باشد.منظور ما از این موضوع آب به عنوان یک مایه ی حیات نیست و هوا نیز منظوری وسیع تر از وزش دارد.ما مقصود خود را در قالب چگونگی وضعیت در گرمی و سردی بیان می داریم و این را نه از این نظر که مشخص نیست بلکه از این باب که دارای ابعادی خاص می باشد مهم تلقی می نماییم.بدیهی است که تاثیر فصول امری طبیعی و تابع زمان می گردد و ما در این میان فرد یا مجموعه ای را خطاب قرار نمی دهیم.تاریخ زندگانی در شوش نشان دهنده ی زمستانی معتدل و قابل زیست برای افراد در طول زمان بوده است.

خوزستان محیطی گرم و طاقت فرساست و شهرت آن نیز از همین زاویه مورد بررسی قرار می گیرد و طبیعی است که شوش نیز این چنین باشد.محاصره ی شهر به وسیله ی دو رودخانه ی شاوور و کرخه و نیز بیشه زار باعث نوعی رطوبت می گردد که گریز از آن امکان پذیر نیست.ما تابع فصول هستیم و می دانیم که دارای گرمای طولانی بوده و زمستانی معتدل همراه با بهاری کوتاه مدت داریم اما این نفس طبیعت شوش است و مسائل دیگری نیز در این میان قابل ارائه است که نظام طبیعی را دچار مشکلات خاصی می کند.آیا می توان موضوعی به نام گرمای تصنعی را نیز مطرح کرد؟وظیفه ی مردم در برابر این امر طبیعی چیست؟آیا می توان زمینه هایی برای تغییر موقت را در برنامه ها جای داد؟بنابراین وضعیت آب و هوایی شوش دارای دو بعد طبیعی و ساختگی است.

در بعد ساختگی می توان به انواعی از ریزگردها اشاره نمود که خود گرمای شهر را افزایش می دهند.درست است که تپه های باستانی دارای گرد و خاک هستند اما این نکته هیچگاه نتوانسته تاثیرات فراوانی بر گرمای شهر گذارد.این گرد و خاک ها منشایی خارج از تپه ها دارند.شاید مهم ترین آن ها شخم زدن های غیر اصولی و بی مطالعه ای باشد.در فصل کاشت در اطراف شهر که زمین های کشاورزی واقع شده اند.عدم توجه به رابطه ی میان زمان شخم زدن و سرعت تراکتور باعث برخاستن گردوخاک هایی می شود که وارد شهر می شوند و همین بر گرمای آن می افزاید.در مزارع گندم خرد کردن باقی مانده های آن و تبدیل به کاه نمودن خصوصا با ایجاد بادهای مصنوعی وضعیت آب و هوایی را بحرانی می نمایند.مردمی که خود را صاحب زمین خویش می دانند به اندازه ای بی مسئولیت هستند که هوای اطراف را نیز آلوده می کنند.

بسیاری از مردم حاشیه ی شوش به دلیل عدم آگاهی و آموزش لازم اقدام به سوزاندن زباله های تولیدی می کنند که علاوه بر گرمای مصنوعی هوا را نیز آلوده می کنند و این امر خصوصا در زمانی که همه در خواب هستند دارای ابعاد منفی بیشتری می شود.رها کردن زباله ها یا پسماندهای حیوانی در اطراف جاده های خروجی که عمدتا ناشی از عدم آگاهی است نوعی گرما ایجاد می کنند که بر گرمای طبیعی افزوده می شوند.از بین بردن بیشه زارها و یا سوزاندن درختان و گاه آتش سوزی هایی عمدی کار را برای پاک نمودن هوا مشکل ساز می نمایند.در این میان نقش محیط بانان مهم تلقی می گردد که متاسفانه چندان بهایی نمی دهند.ذغال سازی در بیشه زار و تولید انواعی از گرما و دود و نیز انتقال حرارت به درون درختان که نهایت آن از بین رفتن درختان زیادی می شود کار را بحرانی تر می کنند.

در زمان برداشت گندم که اتفاقا در گرمای شوش ایجاد می شود انواعی از رفتارهای بی تدبیرانه و عمدی و سوزاندن مزارع برای آماده سازی کشت های بعدی ضمن آلوده کردن هوا آن را نیز گرم تر می نماید.در این میان بی تفاوتی مسئولین باعث تشویق کشاورزان بی فکر برای ادامه می شود.اگر تدبیری همراه با نظم دهی تنها در یک فصل ایجاد شود در سال های بعد خبری از سوزاندن نخواهد بود.همه می دانیم که شوش از اندک شهرهایی است که مردمش مزارع را می سوزانند.ما در باب گرماهای مصنوعی ناراضی هستیم و آن را امری جاهلانه بر می شماریم و برخورد با جاهلان هم برای همه مشخص است.بی توجهی به طبیعت و عدم تلاش برای افزایش تعداد درختان مفید و از بین برندگان گرما را باید بعد دیگری از نارضایتی دانست و گاه مشاهده می شود که درختان حاضر را نیز به قیمت های نامشخصی می فروشند تا این کوجک ترین انتظار هم از بین رود.شاید پرداختن به شیوه های ساختمان سازی برای کاهش گرما نیز موضوع دیگری باشد که می تواند نارضایتی ما را به همراه داشته باشد.استفاده از مصالح مخصوص برای رفع یا کاهش گرما امری است که باید با دیدی علمی به آن نگریست و چون شوش هنوز وارد این فاز نشده است نمی توان از این باب چندان امیدوار بود.

تصاویر اختصاصی ایران اُنا از رودخانه شاوور طبیعی در دهه 30 و مزارع گندم اطراف گلزار شوش در دهه 40