استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: پیشرفت ،حرکتی رو به جلوست که با مقدمه ی تغییر خواهی شروع می گردد.جامعه ی انسانی معنای آن را درک می کند و با گذشت زمان خواستاری آن را رقم می زند.تحول قبل از آن قرار می گیرد و نیازهای آدمی آن را به حرکت در می آورد.این خاصیت همزیستی است که انسان نیازهای مشترک را درک کند و پیشرفت هایی برای جهان خود ترسیم نماید.

بدون شک آدمی در طول زمان آن را تجربه کرده و اشکال مختلفش را در زندگی شخصی و جمعی به کار برده است.پیشرفت با توجه به تاثیراتی که بر نوع بشر بر جای می گذارد سبک زندگی او را نیز دچار تغییرات خواسته یا ناخواسته می نماید.چنین نگرشی گاه با عناوینی مانند تمدن یا شهرگرایی یکی گرفته می شود و آدمی از امکانات کم گریزان می شود و رفاه طلبی را در دستور کار خود قرار می دهد.آدمی از این نظر که آسایش خواه و آرامش طلب است می کوشد تا آن ها را به دست آورد.اکتشافات انسانی همراه با اختراعات ،نمادهای همین موارد هستند.

در نگاه اول پیشرفت همان رشد جوامع بشری محسوب می گردد.معیاری که در این رابطه مطرح می شود همان تغییر سازی است.آدمی از زندگی سخت روستانشینی به شهر نشینی تغییر مکان می دهد و از کشاورزی سنتی به مکانیزه تغییر روش داده و می کوشد تا با استفاده از وسایل جدیدتر تولیدات را به حد اعلی برساند.

دانشگاه ها تاسیس می شوند و علم آموزی برای رفع نیازها شکل می گیرند.بدون شک چنین مواردی پیشرفت محسوب می گردند و بدین سان آدمی می کوشد تا خود را از وضعیت موجود به مطلوب برساند.اگر تا دیروز برای مبارزه ی با انواع خطرات از تیر و کمان استفاده کرده است اما امروز انواع اسلحه ها کار را آسان تر ساخته اند.اینکه اسلحه های امروز بسیار متفاوت از شمشیر و نیزه های سابقند ما را بر آن می دارد تا در اسلحه سازی پیشرفتگرا تصور شویم.

رشدی که بعضی آن را همان پیشرفت می دانند و تغییراتی که گروهی آن را لازمه ی زندگی اجتماعی برمی شمارند.زنده به آنند که آرام نگیرند.ما نیز پیشرفت های اجتماعی را فعالیت های حساب شده می دانیم اما معنای آن را با رشد یکی نمی دانیم.رشد سمت و جهت خاصی دارد که البته تغییر خواهی و تحول گرایی جزئی از آن می باشد.

ما رشد را با تغییر یکی نمی دانیم و هر نوع جا به جایی را رشد در نظر نمی گیریم بلکه رشد را اثری بر زندگی نوع بشر در نظر می گیریم.محاسبه ای که در آن نتایج تغییرات را در نظر می گیریم و در قالب معیارهای انسانی مورد ارزیابی قرار می دهیم.بنابراین هر نوع حرکتی که پیشرفت نیز محسوب شود برای ما رشد نخواهد بود.

به طور مثال اسلحه سازی بدون شک پیشرفتی ایده آل بوده اما نتایج آن برای نوع بشر کاستن از ویژگی هاست.کشتن مردم برای چنین پیشرفتی تنها نشانه ای از توحش است.اسلحه را انسان برای از بین بردن خود نساخته است بلکه نوعی دفاع برای ماندگاری بوده و نیاز اضافه ای نداشته و لذا کدامین خطر در جهان ،توحش ایجاد و تولید انواعی از اسلحه ها را می نماید؟

از این نظر است که ما رشد انسانی را بیان می نماییم.تغییراتی که باعث ماندگاری بیشتر ، زلال تر شدن توانایی های انسانی می گردد و او را به عنوان انسان معرفی می کند.انسانیت او را نماد بیشتری می دهد و بدین سان از وی موجودی خاص که از نظر درونی و تحولی برتر از سایر موجودات است در نظر می گیرد.رشد انسانی تعالی سازی آدمیت اوست تا بدانجا که بتواند اوج را تسخیر نماید.

ما در جهان امروز دارای پیشرفت های متنوع تکنولوژیکی و ابزاری هستیم اما آیا توانسته اند تا همدلی های بیشتری زا میان مردم به وجود آورند؟ اقتصاد تبدیل به فقر زایی و ثروتمند نگری شده است .دانشگاه ها به چپاول ثروت ها می پردازند.انواعی از اختراعات به دستکاری ژن های انسانی می پردازند تا با گذشت زمان او را از آدمیت تهی سازند.انواعی از روش های تغییر جنسیتی و نیز نوع تولید فرزند از این جمله است.این ها هرگز رشد انسانی نیستند بلکه تغییراتی در مخالفت با آن می باشند.

ما نتایج تغییرات انسانی را در مکان و زمان مهم می دانیم.اگر چنین اشکالی باعث رشد و تعالی انسانیت گردید و نوع بشر توانست انواع درگیری ها و جنگ ها را مهار کند آنگاه می توان رشد را انسانی نامید.اگر توانایی های آدمی به اندازه ای کاربرد داشته باشند که بتوانند جنگ افروزان و قدرت طلبان را منزوی سازند آنگاه رشد انسانی روی داده است.

در جامعه ای که انسانیت رشد نماید همه برابر خواهند بود و هر فرد با توجه به جایگاهی که در تعالی سازی خود دارد قرار می گیرد.رشد بیشتر، جایگاه متعالی تر را ایجاد می نماید.البته که احترام یک انسان نسبت به سایرین همان است که باید باشد اما اینکه فردی مخترع یا  دانشمند است در گذشت زمان از بین نمی رود و این همان قدرشناسی است که در درون نوع انسان رشد یافته وجود دارد.ما هرگز نمی توانیم افرادی را که به نوع بشر خدمت کرده اند بدون یاد نمودن رها کنیم حتی اگر سال های سال از بین ما رفته باشند.

رشد انسانی یعنی اینکه تغییراتی در درون آدمی ایجاد شوند که نوع خود را بهتر درک کند و برای او آرزوی توفیق و سعادت داشته  باشد.رشد انسانی در جهان امروز کم رنگ تر از پیش است هر چند پیشرفت های ابزاری در این میان در اوج قرار داشته باشند.رشد انسانی را باید عاملی مهم در نگه داری جوهره ی انسان ها به حساب آورد.گم شدن و کم شدن ان برای نسل های بعدی خطرناک و گاه اضمحلال کننده است.