استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: وضعیت صنعت در شوش را می توان در دو بعد رضایت و نارضایتی مطرح کرد.ابتدا باید از احداث شهرک صنعتی و تجمیع تخصص ها راضی بود.شرکت هایی که توانستند در سطوح بالا موفق شوند.انواع تولیدات و به کار گیری جوانان شوش امیدوار کننده است.وجود دو کارخانه ی طرح نیشکر و کاغذ پارس نیز در ابتدای تشکیل راضی کننده و رافع بیکاری مطلق در شوش بود اما با گذشت زمان وضعیت بحرانی شد.

تعطیلی دراز مدت کارخانه ی قند شوش بدون پرداختن به عاملین ،ضربات مهلکی بر اشتغال ایجاد کرد و این مهم خصوصا بر کشاورزی نیز تاثیرات منفی فراوانی بر جای گذاشت.عدم تمایل به کشت چغندر قند که روزی شوش قطب آن بود باعث نارضایتی عمیقی گشت.صنایع کوچک و تولید زا نیز در شوش چندان امیدوار کننده نیستند.

اختراعات و خلاقیت های صنعتی که می توانست زمینه ساز تولید انواعی از وسایل و ابزارهای مورد نیاز باشد در شوش وجود ندارد.شاید مرکز فنی و حرفه ای که زمانی مسئول مستقیم تربیت نیروی انسانی بود بتواند نقطه ی امیدواری باشد اما این خود محدودیت هایی را به وجود می آورد که از شکل دولتی آن ناشی می شود.

شرکت شیر که نمادی از صنعت و کشاورزی است چندان مورد رضایت مردم نیست.افراد شاغل در آن خصوصا مسئولین آن اکثرا غیر شوشی هستند.کسی حتی نام آن ها را نمی داند.این مهم بر اشتغال زایی شوش اثر منفی گذاشته است.برداشت های آماری نشان دهنده ی سهم اندک شوشی ها در این صنعت است.

در این میان صنعت سنتی شوش هم دارای نام و نشانی نیست.چه کسانی باید این مهم را به عمل تبدیل نمایند؟حرف تا عمل فاصله بسیار است.شوش قدیم در درون خود دارای صنایع سنتی بود.انواع تولیدات چوبی و طبیعی با استفاده از جنگل و خودروها برای مردم قدیم کاملا آشنا هستند اما این صنعت برای نسل جدید ناشناخته است.ذوق و علاقه مندی جوانان شوش به تولید خصوصا در صنعت در قدیم الایام وجود داشته است.کسانی که آن زمان را به یاد دارند پرواز بالگرد ساخت جوان شوشی با استفاده از موتور را فراموش نمی کنند.ما در این زمینه که نتواننسیم این استعداد ها را در صنعت به عمل تبدیل نماییم ناراضی هستیم.

ادغام دو فعالیت کشاوری و صنعتی برای ایجاد اشتغال در شوش راضی کننده نیست.شوشی که توانا در تولیدات کشاورزی است در تولید وسایلی که بتواند از پسماندهای آن بیشترین استفاده را نماید و در واقع نمادی از فعالیت صنعتی است ناتوان مانده است.استفاده از وسایلی که کاه را تبدیل به مواد خوراکی دام ها نمایند در زمان برداشت عملا از بین می روند.کوشش هایی که بعضی از دلسوختگان شوش برای ایجاد چنین فضایی انجام دادند با رفتارهای بعضی از ادارات خصوصا کار و تعاون به ناامیدی کشیده شد.

تسهیلات به کسانی داده شد که عملا سهمی در تولید نداشتند.بارها متخصصین بیکار و بی پول تقاضای تسهیلات برای خدمات جانبی کشاورزی نمودند اما به نتیجه نرسیدند.صنعت در شوش نه تنها به حال سابق خود باقی ماند بلکه در حال تنزل بود و امروز تنها کوششی که می تواند امیدوار کننده باشد احیای کارخانه ی قند است و آن هم زمانی که شاغلین آن خارج از شوش نباشند.

شوش می تواند در صنایع مختلف فعال باشد.رضایت ما زمانی است که این مهم به سرانجام رسد.تولید وسایل صنعتی برای کشت،داشت و برداشت یکی از این موارد است.تولیداتی بومی که می توانند بافت زمین را نیز حفظ کنند.باید مسئولینی وجود داشته باشند تا با همت و راهنمایی خود زمینه ی تولید را ایجاد کنند.ما گرفتار مسئولین غیر بومی هستیم.

وجود کارخانه ی تولید آرد در کنار تولید خوراک دام برای شوش حکم مرگ و زندگی را داراست.شوش از نظر دارا بودن گاومیش در سطح بالایی است اما تولید خوراک آن تنها به صورت خام موجود است.صنعت کشتارگاهی هم در شوش فقیر و ناتوان است.هنوز دام ها در فضایی ذبح می شوند که هر امکان خطایی در آن وجود دارد.صنعت پرورش مرغ یا ماهی و نیز انواع آبزیان تنها در بعد بسیار کوچکی و آن ها با همت افرادی دلسوز که از خود مایه گذاشته اند فعال می باشند.

ما از وضعیت کلی صنعت در شوش ناراضی هستیم.نه از برنامه های توسعه ای خبری است و نه کسی از این باب آینده ای روشن می یابد.باید همتی بلند به وسیله ی مردمی بومی صورت گیرد و در غیر این صورت امیدی به امیدواری نیست.صنعت پویای شوش تنها با کوشش بومی ها به سرانجام می رسد و چون افقی برای آن متصور نیست تنها در انتظار ماندن را رقم می زند.

تصاویر اختصاصی ایران اُنا از صنعت شوش در دهه 40 و 50