استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: برای واژه های مهم باید مفهوم یابی کرد.کلماتی که گاه با سایر واژه های مشابه مشتبه می شوند.فرهنگ از جمله ی این کلمات است که گاه با تربیت و رفتار و نیز اخلاق یکی شمرده می شود.فرهنگ به هر معنایی که باشد شیوه ای برای زندگی کردن فرد و اجتماع است که در درونش سنت ها، عرف،رسومات و امثال آن نهفته است.فرهنگ شوش در چنین وضعیتی موثر بر شیوه ی زندگی از ابتدا تا کنون بوده است.مشابهات بسیاری موجود و البته اختلافاتی نیز در سبک زندگی وجود داشته است.شوش در این باب دارای نوسانات مثبت و منفی فراوانی بوده که از دوران قبل از تاریخ تا به امروز استمرار داشته اند.سخن ما با فرهنگ امروز شوش است که در درون خود چندین خرده فرهنگ را جای داده است.نزدیکی های آن ها باعث شده تا بسیاری به جای خرده فرهنگ شوش از واژه ی عشایر شوش نام برند.کلمه ای که نشان دهنده ی پاکی و نزدیکی دل هاست.کلمه ای که در شوش معنا و مفهوم خاصی دارد و مردم را به هم نزدیک و نزدیک تر می کند.شاید علت اصلی آن این باشد که خرده فرهنگ های شوش منشعب از تفکر عشیره ای می باشند.تفکری که همدردی و همدلی را رونق می دهد.

فرهنگ شوش با هر تصوری که نگاشته شود دارای دو بعد رضایت و نارضایتی است.از باب همدلی ها بسیار راضی کننده است.اگر فردی لر فوت کند تفاوتی با عرب یا بختیاری ندارد.همه برای عرض تسلیت و شرکت در تشیع جنازه شرکت می کنند.احترام به صاحب میت در فرهنگ شوش نهادینه شده است.کسی به زبان یا لهجه و قوم و طایفه کاری ندارد.شرکت در همدردی اصلی مهم در فرهنگ شوش است.این برای جامعه ای که آرامش خواه است بسیار مهم و حیاتی است.ما راضی به چنین وضعیتی هستیم.حصار کشیدن میان خرده فرهنگ ها هم در شوش جایی دارد.عرب با لر و لر با بختیاری و هریک با دزفولی ها وصلت دارند.کسی در این مورد خود را برتر نمی شمارد.وصلت ها همدلی های بیشتری را تولید می کنند و همین مورد، رضایت به وجود می آورد.ما از این باب مطالعات فراوانی داشتیم و شاید در اندک موردی وجود داشته که برتری خرده فرهنگ باعث جدایی گردیده است.

در مسائل دیگر نارضایتی موجود است.تعصب در مورد مراسماتی که جنبه ی علمی ندارند از جمله ی اینهاست.در فرهنگ شوش و شاید نه در همه ،مواردی مانند تیراندازی در مراسم مرسوم شده که اساس و پایه ی آن مربوط به دوران بسیار گذشته است.زمان هایی که میان روستا ها رقابت های کاذبی وجود داشت و با مرگ یک نفر از یک روستا دیگری برای نشان دادن عدم تاثیر کاهش جمعیت تیراندازی می نمودند تا طرف مقابل متوجه ی ضعفی نشود اما این نکته دیگر در شوش معنایی ندارد.زخمی و یا منجر به فوت شدن بعضی از انسان ها در این مورد بسیار ناراحت کننده است.فرهنگ شوش باید این مورد را برای همیشه به فراموشی بسپرد.ما در همین رابطه از دانشمندان و تحصیل کرده های شوش ناراضی هستیم.کسانی که می توانند موثر ترین باشند.

در یک مورد دیگر می توان به بعضی از مراسمات اشاره نمود.این مورد خصوصا در عروسی ها مشاهده شده است.موردی که به تمام خرده فرهنگ ها مربوط می شود و ما از آن به شدت ناراضی هستیم.مراسم شام دادن ها که در آن ابتدا به مردان و سپس به زن ها شام می دهند.کسی نیست بپرسد این چه توهینی است که به مادران ما می شود.جالب اینجاست که چنین وضعیتی مربوط به افراد عادی نیست بلکه بزرگان نیز چنین رفتارهایی دارند.خدا می داند اگر در این میان افرادی از سایر فرهنگ هایا استان ها باشند چه تصوری در مورد فرهنگ ما خواهند داشت.البته در کنار چنین باوری می توان به سروصداهای درون خیابان نیز اشاره داشت.ماشین هایی که عروس و داماد را منتقل می کنند منبع نارضایتی هستند.این باید در فرهنگ شوش حذف شود.

مورد دیگری که در فرهنگ شوش بیداد می کند.جداسازی های تصنعی در نوشتن یا اعلام نام طوایف در مراسمات است.گاه پرچم هایی با نوشته هایی حرکت می کنند که نشان دهند فلان طایفه هم شرکت داشته است.گرچه اصل همدردی خوب است اما این مرزبندی است.نباید فرهنگ شوش را تکه تکه کرد.عشایر شوش همه بر این باورند که باید همدرد باشند لذا ضرورتی برای نشان دادن پرچم یا علامت نیست.این مورد تنها در گذشته  که امکانات بسیار اندک و دشمنی ها فراوان بود اجرا می شد و لذا ما از این بابت راضی نیستیم و انتظار ما از تحصیل کرده ها و مصلحان آن است که مانع شوند.فرهنگ شوش علی رغم خرده فرهنگ ها یکپار چه است.نظر ما این است که نشان دادن خرده فرهنگ ها مانعی ندارد اما تعصبات کاذب که مانع همبستگی مردم می شود بد و بسیار مضر است.