خبرگزاری ایران اُنا | اخبار ویژه ایران و خوزستان - نقش جوانان در جنبش بیداری اسلامی بحرین

ایران انا: ناظران رویدادهای بحرین می دانند که قیام جوانان این کشور چنان محکم و استوار بوده و هست که تمامی اقدامات دولتی برای جلوگیری از ورود مردم به میدان لولوء را با شکست و ناکامی مواجه کرد.

روح الله پورطالب/ همچون سایر جنبش‌های اجتماعی در خصوص رابطه جنبش جوانان با دموکراسی دو نظریه اساسی وجود دارد. نظریه اول با عطف به مشارکت جوانان در جنبش‌های افراطی دست راستی و نئوفاشیستی همچون اسکین هدها، رویکردی رمانتیک در پیش گرفته، این فرض را مطرح می کند که جوانان به مداخله در اشکال افراطی سیاست بیشتر تمایل دارند.

این نظریه پردازان معتقدند جوانان به لحاظ روانشناختی در مرحله ای بی ثبات از زندگی قرار دارند و این امر موجب پیدایش گرایش های افراطی در میان آنان و فعال شدن شکاف و تضاد نسلی می گردد. آن ها با اشاره به میزان پایین مشارکت متعارف سیاسی بخشهایی از جوانان، این عمل را یک موضع سیاسی تندرو و بویژه از طرف آن دسته از جوانانی که به لحاظ سیاسی و اقتصادی در حاشیه قرار دارند یا بعضاً بیکار هستند، می دانند.

در مقابل نظریه اول، نظریه پردازان طیف دوم بر این عقیده اند که علی رغم ارتباط بخش هایی از جوانان با نژادپرستی و افراط گرایی سیاسی، اکثریت جوانان بیشتر از سایر گروه های سنی اهل بردباری و تسامح هستند و نسبت به خارجی ها و نسل های پیش از خود بیشتر مسامحه روا می دارند و این افراد مسن تر هستند که بیشتر به دیدگاه‌های جزم اندیشانه در مورد گروههای اقلیت معتقدند.

از نظر طرفداران این دیدگاه، فراگیری ارزشهای متعالی و آرمانهایی چون آزادی و عدالت در گفتمان علم جویی و آشنایی جوانان بویژه دانشجویان و دانش آموزان با طبقات محروم جامعه باعث می شود این قشر اجتماعی نگاهی فراطبقاتی و آرمان گرایانه ملی و حتی بین المللی به مسائل داشته باشد، به همین دلیل دموکراسی به عنوان ضامن حفظ و گسترش آزادی و عدالت در جامعه همواره مورد توجه جوانان بوده است.

نتایج تحقیقات نیز نشان می دهد جنبش‌های جوانان در نقاط مختلف جهان علی رغم برخی تفاوت ها، از اشتراکاتی زیاد برخوردار است و دموکراسی خواهی که متضمن ارتقاء حقوق بشر و گسترش آزادی های سیاسی و مدنی و کسب حق تعیین سرنوشت می باشد، از مهمترین این اشتراکات است.

نتایج مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف جهان نشان می دهد موضوعاتی که جوانان درباره آنها به اعتراض پرداخته اند در کشورهای توسعه یافته و کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه فرق می کند؛ به طور مثال در دهه 1980 در اروپای غربی، ایالات متحده و ژاپن، مسائل مورد توجه جوانان را مسائلی همچون به کارگیری سیاسی و بیولوژیک سلاحهای هسته ای، تکنولوژی ساخت و تکثیر بمب‌های اتمی، آلودگی های زیست محیطی و پیامدهای دور و نزدیک فعالیت دولت ها در این زمینه ها تشکیل می داده است؛ در حالی که مطالبات جوانان در مناطق آمریکای لاتین، خاورمیانه، آفریقا و آسیا عمدتاً تقاضای آزادی های بیشتر، دموکراسی و حق تعیین سرنوشت بوده است.

یافته های این پژوهش نشان می دهد علی رغم برخی اختلافات در جنبش های جوانان کشورهای مختلف جهان، در همه مقاطع زمانی و در همه این جنبش ها در مناطق مختلف جغرافیایی، دفاع از حقوق شهروندی، حقوق بشر و دموکراسی دیده می شود و نشانه هایی از تلاش جنبش جوانان برای رها کردن مطالبات 200 ساله خود در زمینه تعیین سرنوشت و حق شهروندی دیده نمی شود.

هر چند اشتراکات زیادی بویژه درخصوص دموکراسی خواهی در جنبش های جوانان همه کشورها وجود دارد، اما نمی توان منکر برخی تفاوت‌ها نیز شد.

در کشورهای توسعه یافته به دلیل استقرار و تثبیت نظام های دموکراتیک و وجود کانال های رسمی اعتراض، معمولاً جنبش‌های جوانان شکل مسالمت آمیز و قانونی به خود می گیرد؛ اما درکشورهای توسعه نیافته به دلیل فقدان سنت های دموکراتیک و صنعت نهادهای مدنی، اعتراض جوانان اکثراً خشونت بار است.

مطالعه رفتار سیاسی جوانان در نظام های در حال گذار نیز نشان می دهد هنگامی که جوانان احساس نزدیکی و همبستگی با نظام حاکم داشته باشند، پیشتاز حمایت از آن خواهند بود که ممکن است این پیشتازی در شکل میزان بالای شرکت در انتخابات ظاهر شود. در مقابل هنگامی که جوانان با نظام سیاسی حاکم احساس بیگانگی کنند ممکن است به دو گونه واکنش نشان دهند: در صورتی که امکان تأثیرگذاری وجود نداشته باشد و جوانان خود را فاقد قدرت ببینند به سمت بی توجهی کشیده خواهند شد به همین دلیل مشارکت سیاسی متعارف بسیار کمرنگ می شود و یکی از دو حالت خاموشی یا اشکال غیرمتعارف سیاسی به وجود خواهد آمد؛ اما اگر جوانان احساس کنند می توانند تأثیرگذار باشند پیشگام ایجاد تحول در نظام سیاسی خواهند شد.

یکی از راههای این پیشگامی به نمایش گذاشتن سطوحی بالاتر از مشارکت انتخاباتی نسبت به بزرگسالان و رأی دادن به گزینه های مخالف وضع موجود است .

این الگو در اروپای شرقی و نیز در شیلی تجربه شد. در ماه مارس 1988 مردم شیلی در فضایی به سر می بردند که آزادی و ضمانت های قانون اساسی در آن کمیاب بود، احزاب موجود طرفدار پینوشه بودند و بخش های حاشیه ای تر جامعه به علت حملات پیاپی که نیروهای پلیس و مأموران نظامی به منازل آنها صورت داده بود در هراس مداوم به سر می بردند.

در بخش های سیاسی فضای بدبینی حاکم بود و تعداد کمی از این افراد معتقد بودند که همه پرسی برگزار خواهد شد و اگر هم برگزار شود، سالم و بدون تغییر خواهد ماند. به طور همزمان دولت نیز با استفاده از تمامی رسانه های ارتباط جمعی، تبلیغاتی به نفع خود به راه انداخت.

در این فضا گروهی کوچک از افراد تصمیم گرفتند برای یک همه پرسی دموکراتیک در جوی آرام تلاش نموده، تا حد امکان اطلاعاتی بیشتر در اختیار رأی دهندگان بالقوه قرار دهند و اینگونه بود که گروه «جهاد برای مشارکت شهروندی» با هدف تشویق و کمک به افراد بالای 18 سال به منظور ثبت نام برای رأی دهی، افزایش سطح آگاهی رأی دهندگان و تشویق شهروندان برای نظارت بر همه پرسی و تضمین شفافیت آن پا به عرصه وجود گذاشت.

در روز انتخابات تمامی این اهداف محقق گردید؛ همه پرسی در تاریخ 15 اکتبر 1988 در یک فضای اجتماعی آرام ولی به لحاظ سیاسی دلهره انگیز برگزار شد، و در این همه پرسی گزینه پینوشه در قدرت باقی بماند. آن ها خواهان برگزاری انتخابات آزاد بودند (مؤسسه بین المللی دموکراسی و مساعدت انتخاباتی.

نکته مهم این است که پیشگامی جنبش جوانان در تحولات سیاسی- اجتماعی معطوف به دموکراسی الزاماً به معنای فعال بودن شکاف نسلی و مخالفت بزرگسالان با برقراری نظام دموکراتیک نیست؛ به عبارت دیگر آوانگارد بودن جوانان به خصلت های ذاتی و ویژگی های اجتماعی آن ها باز می گردد و این امر الزاماً به معنای تضاد و درگیری با نسل پیشین نمی باشد؛ به همین دلیل در برخی شرایط، بزرگسالان جنبش جوانان را همراهی می نمایند.

اغلب اوقات گرایش های مخالف جوانان در کشورهای جهان سوم نه تنها بیانگر تعهد ایشان بویژه دانشجویان و دانش آموزان به دموکراسی بلکه بیانگر آرزوی والدین طبقه متوسط شهری آنها برای رژیمی مردمی تر و ملی گراتر نیز هست؛ به طور مثال اعتراضات دانشجویی در آفریقای جنوبی بیانگر طبقه کارگر شهری سیاهپوست بود که والدینشان نیز به آن تعلق داشتند.

اوضاع بحرین

این کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس با شور و نشاط نیروهای سیاسی مخالف در آن توانست با فعالیت جوانان خود "روز خشم" را بعنوان سرآغاز قیام خود براه اندازد و شگفت آنکه رژیم این کشور نیز نتوانست در برابر قیام جوانان به اقدامی دست بزند و این چنین بود که جوانان بحرین توانستند یک سیلی محکمی به چهره خاندان سلطنتی حاکم بر این کشور وارد کنند و اصلاحات شاه این کشور "شیخ حمد بن عیسى" را که ده سال پیش در یک رفراندوم فرمایشی به تصویب رسانده بود ناکام گذارند.

رژیم بحرین کوشش کرد با وجود نقضهای صریح حقوق بشری چهره خود را در مجامع بین المللی خوب و مثبت نشان دهد اما قیام مردم مصر تأثیر بسیار گسترده ای بر مردم بحرین داشت و جوانان این کشور ناگهان از خواب چند دهه بیدار شدند و روز خشم را اعلام کردند.

ناظران رویدادهای بحرین می دانند که قیام جوانان این کشور چنان محکم و استوار بوده و هست که تمامی اقدامات دولتی برای جلوگیری از ورود مردم به میدان " لولوء "را با شکست و ناکامی مواجه کرد.

سردمداران حکومت بحرین و مقامات واشنگتن و لندن که از آنان حمایت می کنند از قبل، از تحولات قیام مردمی در بحرین آگاهی داشتند اما مقامات بحرینی گمان نمی کردند که قیام جوانان بحرین بدینجا کشیده شود.

در عین حال جوانان انقلابی بحرین نیز باور نمی کردند که بتوانند با دستهای خالی بر نیروهای پلیس و امنیتی که تمامی راههای ورودی به میدان "لولوء" را بسته بودند غلبه کنند.

اما آنچه که در ساعتهای نخستین آن روز به رهبری آقای "عبد الوهاب حسین" معارض بحرینی بوقوع پیوست توانست دیوار هراس را از میان بردارد و باعث گردد که تظاهرات در نقاط دیگری از پایتخت و شهرهای دیگر بحرین برگزار شود و رژیم ناچار شود از اقدامات خود علیه تظاهرات مردمی دست بکشد.

اما در این میان یک جوان بخاک و خون کشیده شد و در مراسم تشییع جنازه این جوان، جوان دیگری نیز بخاک افتاد و اعتراض های مردمی به صحنه انقلاب تبدیل گردید. انقلاب مردم بحرین ثابت کرد که از این پس نمی توان در برابر قیام های مردمی علیه سردمداران طغیانگر مقاومت کرد. در تونس پس از به خاک و خون کشیدن مردم، بن علی سقوط کرد و در مصر نیز این چنین شد و اکنون همان رویداد در بحرین تکرار می گردد اما حکمرانان حالا دعوت به گفتگو می کنند که البته بسیار دیر شده است.

این رویداد ثابت کرد که بکارگیری قدرت و زور دیگر یک ابزار در دست سردمداران نمی باشد چون خون جوانان انقلابی بسیار قدرتمند تر و برنده تر از زور و تیزی سرنیزه ها است.

در عین حال غربی ها در حال حاضر خود را در محاصره پدیده رژیم های هوادار در حال سرنگونی می بینند. در ادامه می توان گفت نخستین پدیده این قیامها، سه دهه پیش از ایران آغاز گردید و با وجود از بین بردن تمامی پیامدهای آن از سوی دیگران می بینیم که امروزه این پدیده خود را بر همه تحمیل کرده است و این چنین است که آمریکا و غرب برای نخستین بار منافع خود را در منطقه مورد تهدید می بینند.

کاخ سفید با وجود دیر بیدار شدن، از رهبران بحرین خواست تا دست به اصلاحات بزنند اما این سردمداران پیام آمریکا را دیر دریافت کردند و در نتیجه نتوانستند آتش قیام مردمی را خاموش نمایند و بالاخره تصمیم آقای "حسن مشیمع" رهبر جنبش "حق" برای بازگشت بخودی خود بعد جدیدی به این قیام مردمی خواهد بخشید که نخستین پیامد آن تصمیم رژیم در آزادی بی قید و شرط زندانیان سیاسی است.

اما جوانان در میدان " لولوء " همچنان شعار " ملت خواستار سرنگونی نظام است " می دهند. بسیاری از مردم جهان گمان می کردند که ملت بحرین در ناز و نعمت زندگی می کنند چون درآمد هنگفت نفت دارند اما ناظران از مدتها پیش این قیام مردمی را پیش بینی کرده بودند از جمله شش ماه پیش مقامات بحرینی بیش از 500 تن را با اتهام های جعلی بازداشت کردند و کار بدانجا رسید که بسیاری از آنان محکوم به اعدام شدند که البته این جدا از شکنجه هایی بود که در زندانهای بحرین درباره زندانیان سیاسی روا می شده و می گردد.

اما رژیم بحرین تا چند روز پیش همانند رژیم عربستان سعودی توجهی به هیچ یک از هشدارها نمی کرد و گمان می برد که عربستان از سقوط رژیم های عرب در خلیج فارس جلوگیری خواهد کرد ولی اظهارات شاهزاده سعودی طلال بن عبد العزیر درباره ضرورت دست زدن به اقدامات اصلاح گرایانه نشان دهنده نگرانی آنها از خشم و قیام مردمی است . در زمینه عدالت باید به نکات و مسائل خاصی توجه داشت.

یکی از این نکات این است که چه الزامی برای تعریف عدالت وجود دارد؟ چرا که نگرش های مختلفی نسبت به مفهوم عدالت وجود دارد و نمی توان تعریف جامع و واحدی از مفهوم عدالت بیان کرد و از سوی دیگر متغیر زمان و مکان نقشی اساسی در تعریف عدالت دارند. پاسخی که وجود دارد این است که به رغم تفاوت و اختلاف نظری که در مسئله عدالت وجود دارد از یک سو اتفاق نظر نیز در برخی از جنبه های عدالت وجود دارد، از سوی دیگر با توجه به اهمیت عدالت برای همه انسانها بالطبع لزوم تعریف از آن نیز به وجود می آید.

نکته دیگر اینکه به هر حال هر متفکر و نویسنده ای در ابتدای نظریه خود باید به تعریف و ویژگیهای عدالت از نظر خود بپردازد تا فهم آن نظریه امکان پذیر باشد.

نکته دیگر اینکه چه پارامترها، متغیرها و عناصری در تعریف عدالت تأثیر گذارند؟ یکی از این عناصر ساختارها و در واقع گفتمان ها و گزاره های شکل گرفته در هر دوره تاریخی می باشد چرا که هر گفتمانی نگرشها و چارچوب خاصی را بوجود می آورد.

در واقع باید گفت که در هر متغیر جغرافیایی و معرفتی یا به عبارتی دیگر جغرافیای طبیعی و جغرافیای معرفتی ساختارهایی وجود دارند که بر رویکرد هر جامعه از عدالت تأثیرگذار هستند.

تا زمانی که این ساختارها تغییر نکنند چهارچوب اساسی تعریف عدالت نیز تغییر نخواهد یافت. یکی از دلایل تحول معنایی در اندیشه های غرب در سده 14 و 15 میلادی و همین طور یکی از دلایل متفاوت بودن نگرشها به مفهوم عدالت در جهان اسلام و جهان غرب ناشی از همین ساختارهای معرفتی، فرهنگی و اقلیمی است.

به هر حال عامل اساسی تأثیرگذار بر تعریف عدالت ساختارها هستند. ولی بجز مسئله ساختارها باید به عناصر میانی همچون مذهب، متغیرهای زمانی، ورود ارزش های جدید به یک جامعه و تحولات سیاسی توجه داشت.

نکته دیگردر تعریف عدالت ارتباط آن با ارزش های دیگر می باشد. به عبارت دیگر برای درک بهتر مفهوم عدالت باید به مفهوم مخالف آن به طور مثال ظلم توجه کرد. در واقع درک مفاهیم نزدیک و مرتبط به عدالت، فهم عدالت را آسانتر خواهد کرد.

هر کسی براساس عقل و برداشت خود قرائت و رویکرد جدیدی ارائه می دهد جالب آنجاست که بسیاری از کسانی که متهم به بی عدالتی، فساد اخلاقی و عقیده در گذشته شده اند امروزه از معلمان اخلاق بشرند. اهمیت عدالت از چنان عظمتی برخوردار است که همه مردم، حاکمان و متفکران درصدد این هستند که عدالت خواه تلقی شوند و در واقع به هیچ وجه مایل به اتهام بی عدالتی به خود نیستند.

یکی از ویژگیهای بیداری اسلامی این است که می توان آن را بیداری جوانان نامید زیرا ستون فقرات و عنصر فعال آن را پسران و دختران جوان تشکیل می دهند. آنان در واقع قشر فرهنگی و دانشگاهی و طلاب جوان مدارس دینی و دانش آموزان دبیرستانی هستند و در میان آنان جوانان بیسواد و کم معلومات کمتر یافت می شوند. به طور کل نتیجه به دست آمده را چنین ارزیابی می نماییم که تا زمانی که عدالت اجتماعی اصلاحات و دموکراسی در بحرین به صورت قانونی انجام نپذیرد همچنان بیداری اسلامی جوانان بحرینی که همان جنبش جوانان 14 فوریه هستند ادامه دارد تا حکومت غاصب آل خلیفه از بین برود.

انتهای خبر / پایگاه خبری ایران آنلاین (ایران انا) / کد خبر 1192-91

امانت داري و اخلاق مداري

استفاده از اين خبر فقط با ذکر منبع مجاز است.