نرخ سود بانکی این روزها یکی از پردردسرترین و پرحاشیه ترین پرونده هایی است که از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در دستور کار قرار گرفته است و هنوز هم تا این لحظه، دولت برای کاهش نرخ سود، به جمع بندی خاصی نرسیده است. حال خود بانکها دست به کار شده و نرخ سود را چراغ خاموش کاهش داده اند؛ در حالیکه هنوز هم مردم، تردیدهای بسیاری بر روی سپرده گذاری کردن یا نکردن در بانکها دارند و بیشتر به دنبال این هستند که با اوضاع بد اقتصادی، پول خود را در جایی سرمایه گذاری کنند که سود بیشتری به آنها بدهد.

همین چند وقت پیش بود که یک مقام مسئول در بانک مرکزی، خبر از برنامه شورای پول و اعتبار برای تثبیت نرخ سود بانکی داده و اعلام کرده بود که در مرحله اول، هدف اصلی بانک مرکزی و دولت این است که نرخ سود را در عمل، در حد و حدود نرخ های مصوب قبلی نگه دارد و پس از  آن، اقدام به تغییر در نرخ سود به سمت کاهش نماید.  

تمام این ها در شرایطی است که خود نظام بانکی با محوریت بانکهای خصوصی، چندی پیش در یک اقدام داوطلبانه، تصمیم بر این گرفتند که نرخ سود را کاهش دهند؛ اما با گذشت زمان خودشان هم به آن پایبند نبودند و این امر، عاملی برای بروز مشکلات دومینووار در نظام بانکی کشور شد.

واقعیت این است که تعیین نرخ سود آن هم به صورت دستوری، هیچگاه در نظام بانکی ایران جواب نداده و همواره بودند بانکهایی که خودشان این نرخ مصوب را دور بزنند و به دلیل مشکلاتی که در جذب منابع مالی و سپرده های مردم دارند، نرخ شکنی کرده و سودهای بالاتری را به سپرده گذاران پیشنهاد دهند؛ اما همه می دانستند که ادامه این مسیر در مدت زمان طولانی، چندان امکان پذیر نبوده و بالاخره یک روز، نظام بانکی را متوقف می کند.

اکنون اما خود بانکها بعد از نرخ شکنی که در دور گذشته تعیین نرخ سود از سوی شورای پول و اعتبار داشتند، به این نتیجه رسیدند که ادامه مسیر دیگر کم کم نفسشان را بریده و نمی توانند نرخ های بالایی را به سپرده گذاران خود پیشنهاد دهند؛ بنابراین خود دست به کار شده و پیش از اینکه بیانیه یا مصوبه ای داشته باشند، نرخ را در شعب خود کاهش داده اند.

نکته دیگر اما، اعلام ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که اواخر فروردین ماه اعلام کرد که گزارشی را در دست تدوین و تهیه دارد تا بر اساس آن، نرخ سود بانکی را کاهش دهد؛ البته از آن زمان که در دولت یازدهم هم رقم خورد، هنوز شورای پول و اعتبار جلسه ای به منظور بررسی نرخ سود بانکی یا نداشته یا حداقل مصوبه ای از آن بیرون نیامده است.

اکنون باجه نشینان می گویند که اخذ سپرده از مردم سخت شده؛ ولی به نوعی مردم هم چاره ای جز این ندارند که پول خود را به نظام بانکی بسپارند، چراکه راهکار دیگری در شرایط کنونی پیش روی آنها قرار ندارد؛ در این رابطه البته باید به این نکته هم توجه داشت که بانکها خود شرایط را به گونه ای پیش می برند که مردم دیگر قدرت مانور زیادی را در دریافت نرخ های بالا برای سپرده های خود نداشته باشند.

گویا نظام بانکی خود دیگر یارای ادامه روند کنونی را ندارد و باید یک جایی هم که شده، اعطای نرخ سود بالا را متوقف کند؛ سپرده گذاران هم به دلیل اینکه تاکنون جای مطمئن تری از نظام بانکی برای دریافت سود بدون ریسک پیدا نکرده اند، خود را با نظام بانکی همراه می کنند.

در این رابطه کارمند شعبه یکی از بانکها می گوید: روند آرام کاهش نرخ سود سپرده های بانکی آغاز شده است، اما این به معنای آن نیست که نرخ از مصوبه کنونی شورای پول و اعتبار پایین تر بیاید، بلکه نرخ ها در همان حد و حدود مصوبه قبلی شورای پول و اعتبار تثبیت شود.

او از طرحی برای جذب سپرده صحبت به میان می آورد که بر مبنای آن، باید دو میلیون تومان از سپرده بلوکه شده و اگرچه به آن، سود تعلق می گیرد، اما به هرحال نرخ سود کوتاه مدت را به جای ده درصد سایر بانکها، به پانزده درصد می رساند.

وی می افزاید: نرخ سود سپرده های بانکی کوتاه مدت شورای پول و اعتبار ده درصد در نظر گرفته شده، در حالیکه اکنون ما ۱۵ درصد سود می دهیم؛ اما طرح های دیگری هم هستند که نرخ سود را برای سپرده های بلندمدت تعریف می کنند و تا ۱۸ و ۱۹ درصد هم بالا می رود.

یکی دیگر از کارمندان شعب بانکی با اشاره به تمرکز بیشتر بانکها بر روی جذب سپرده از طریق صندوق های قابل معامله خود می گوید: به نظر می رسد که صندوق بانکها هنوز هم جذاب است و مردم در آن سپرده گذاری می کنند؛ اما به هرحال دولت و بانک مرکزی تاکید دارد که نرخ سود این صندوق ها نیز بالا نباشد و بر هم زننده بازار نرخ سود بانکی نشود.

وی می افزاید: ما اکنون برای سپرده های بلندمدت حداقل سپرده را ۳ میلیون تومان تعیین کرده ایم، اما به ازای یکسال آن در قابل صندوق های خود، ۱۹ درصد سود می پردازیم؛ در حالیکه در مواردی ۲۰ تا ۲۱ درصد سود هم داده ایم.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که آیا در هفته های ابتدایی دولت دوازدهم، شورای پول و اعتبار نرخ سود بانکی را کاهش می دهد، یا اینکه ابتدا می خواهد که کار تثبیت نرخ را عملیاتی کرده و از بانکها مطمئن شود، بعد از آن کار کاهش نرخ سود را کاهش دهد.