استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: شوش با وجود تپه های خود،عظمت تاریخی و باستانی را نشان می دهد.پایتختی دوران هخامنشی و افتخار تمدن ایرانی را نیز به کلیه ی تعقیب کنندگان منعکس می نماید.

وجود چنین وضعیتی می تواند مطالعاتی را نیز به همراه داشته باشد.کاشفان باستانی و نیز جستجوگران آثار تاریخی در دل چنین تپه هایی به دنبال مقاصد خویشند و بدین شکل است که شوش در تمام دنیا معروف و مشهور گشته است.تپه ها برای خاطرات نیز دارای معنا و مفهوم خاصند.

تپه ها بعد از خموشی شوش و تبدیل شدن آن به خالی از سکنه نوعی فراموشی را به همراه داشته است اما با وجود جنگ جهانی دوم و گذر متفقین و نیز بیگانگان بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و البته با نامهربانی مواجه گردید.

برای نسل هایی که بعدا در شوش سکنی گزیدند،تپه ها معانی مختلفی دارند.بسیاری از بزرگان امروز و کودکان دیروز از این مجموعه خاطرات فراوان دارند.شاید نوشتن همه ی آن ها میسر نباشد اما می تواند راهنمایی برای یافتن مواردی جدید باشد.

تپه ها در شکلی پناهگاه مردمانی بود که در دهه ی سی دچار سیل عظیم گردیدند.سیلی که با طغیان رودخانه های کرخه و دز ایجاد گردید و چندین شبانه روز مردم را در دل خود جای داد.برآمدگی آن و نوعی آسودگی خاطر در مردم باعث گردید که بار دیگر شوش تخلیه نشود.صحبت قدیمی ها و افرادی که در آن رویداد حضور داشتند نشان دهنده ی خطری بزرگ برای زندگی مردم بود.

در دهه ی چهل هم که برای بار دوم شوش دچار سیل گردید مردم با پناه بردن های موقتی و نیز انواع بالگرد ها با پرتاب نمودن نان و خرما بر روی تپه ها آن را مهم تلقی نمودند.بنابراین می توان تپه ها را پناهگاه مردم در نظر گرفت.در کنار مردم باید انواع حیوانات را نیز نام برد که در لانه های خود پناه می گرفتند و زندگی می گذراندند.مراجعه به انواع سفرنامه ها حقیقت را بهتر می توان درک کرد.

برای کودکی ما هم تپه ها معانی مختلفی دارد.انواع گشت زدن ها برای یافتن آثار باستانی و فروختن آن ها به خارجی ها نوعی درآمد زایی بود.بت های دست به سینه که بعد به الهه معروف شدند برای ما تازگی داشت.این مهم خصوصا در زمانی که باران می بارید و خاک ها شست و شو می شد مهم تلقی می گردید.سکه یافتن و آن هم از نوع تاریخی و نه اسلامی نوعی درآمد جویی بود.

در بهار نیز تپه ها حال و هوای دیگری داشتند.سر سبزی همراه با طراوت خصوصا در سایه ی بعضی از بوته ها نشستن و اوقات را گذراندن نوعی تفریح محسوب می گشت که هرگز فراموش شدنی نیستند.عظمت تاریخی را یافتن و اطراف قلعه ی سر به فلک دور زدن هم خاطرات فراوانی را منعکس می کند.

تپه ها برای اشتغال هم جایگاهی ویژه داشت.زنگ ناقوس کلیسای گیرشمن برای مردمانی که گاری به دست خاک ها را جستجو می کردندمعنای استراحت داشت.تمام زمستان تپه ها شلوغ و باستان شناسان مشغول کار بودند.گاه گاوی بزرگ که همان مجسمه ی معروف یافته شده در شوش است شوشی ها را به سمت تپه ها رهنمود می کرد.

تپه ها برای دوران مدرسه ای ما خصوصا سال های آخر دبیرستان یاوری مهم تلقی می شد.هر محصلی قبل از طلوع آفتاب در گوشه ای از این تپه ها قدم زنان دروس را مرور می کرد و آماده ی امتحانات سخت متوسطه می شد.گرما ی تابستان هم مانعی در استفاده از این روش نبود.

تفریح و مطالعه بر روی تپه ها در موارد بسیاری باعث یافتن اشیایی می گشت که کار را به گزارش می رساند.من شخصا به اتفاق برادر بزرگ تر خویش شیئی را یافتیم که بر روی آن نوشته ی بسم الله خطی را داشت که بعد از گزارش مشخص شد که سر در اولین مسجد ساخته شده ی دوران اسلامی در شوش بوده است.

تپه ها در کنار قلعه ی دومورگان یا قلعه فرنگی عظمت شوش را به رخ جهانیان می کشد و نشان می دهد که آثار باستانی می تواند شوش را در تمام دنیا معرفی نماید.مطالعه ی سفرنامه های موجود نشان می دهد که تپه ها نقشی مهم در کشاندن مردم به این سرزمین داشته است.تاثیری که این تپه ها بر گیرشمن داشته باعث گردید که او شوش را متعلق به خود بداند و نسبت به انواع تخریب ها محکم و استوار بایستد.

تپه ها برای امثال من مظهری از خوبی ها و عظمت مردمانی است که پیش از این در شهر من زندگی کرده اند.وجود انواع پرندگان نایاب،خرگوش های رنگی و سفید،گرازها،کبک ها،روباهان،کفتارها و گل های معطر و خوش بو که امروز اثری از آن ها نیست،نشان دهنده ی طبیعی بودن سرزمین شوش را دارد.انواع میوه های وحشی، دارویی،خوراکی در کنار مسیرهایی که شوش را به اطراف وصل می کرد از تپه ها جز خوبی و زیبایی چیزی بر جای نمی گذارد.

تپه های شوش در خاطرات مختلف نشان دهنده ی تاثیری است که بر زندگی افراد داشته است.شوش را با تپه های آن می توان نشان های از عظمت و بزرگی دانست.نایافته هایی که در دل آن پنهان مانده اند و اگر یافت شوند بار دیگر تمدن ایران و ایرانی را به جهانیان معرفی خواهد نمود.تپه های شوش رازهای فراوانی دارد.