استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: موضوع جن ها در شوش دارای سابقه ی طولانی است.بسیاری از مردم در این باره نظرها دارند.از مشاهده تا شنیدنی ها در نوسان و متغییرند.واقعیت امر این است که بعضی از مردم اعتقاد راسخ به این موضوع دارند و حتی مکان های وجودی آن ها را در شهر مشخص می نمودند.

شهر شوش را می توان از این نظر به تاریخ وصل کرد.آنچه مطرح می شود هم شامل شنیدنی ها و هم مشاهدات است.اینکه چنین موضوعی می تواند نوعی مطالعات فرا انسانی را دارا باشد بسیار مهم و حیاتی است.گذر از عوام گرایی و رسیدن به دانش محوری اساسی برای رسیدن به نتایج مطلوب است.

در روستای عمله فردی معروف بود که جن ها را می گرفت و رفع مزاحمت می کرد.هنوز قدیمی های شوش نام او را فراموش نکرده اند.سیدی که ساعت ها در خلوتگاه به انتظار می نشست و بالاخره کار را تمام می کرد.من شخصا بعضی از افراد را دیدم که وضعیت نابسامان روحی و روانی داشتند و نقل می کردند که وی جن زده شده است.

در یک مورد که در کوچه ی روبروی موزه اتفاق افتاد گفته شد که در هنگام غروب مادر این فرزند آب جوش را ریخته و همین باعث سوختن بچه جنی شده است و لذا تلافی مادر جن نیز به همین منظور بوده است.تلاش های پزشکان برای نجات او بی فایده بود اما همین کارهای جن گیری او را نجات داد.

در موردی دیگر نیز وجود جن ها در میان تپه ها را مطرح کردند.البته بعضی اسم ها هم کاربرد داشتند.نام هایی مانند حسن ریشو،بامبراتورو نیز بین مردم رایج بود.او فردی بلند قد با ریش هایی ژولیده است که در میان تپه ها مردم را اذیت می کند.راه گریز از آن هم همراه داشتن نوعی سوزن بزرگ بود.به محض مشاهده آن را در بدن او وارد می کردند تا رها شوند.

آنچه از شنیدنی ها برمی آید جن ها افرادی شبیه انسان هستند که پاهایی سم دار دارند.شکل های مختلفی را به خود می گیرند و صداهای مردم را تقلید می کند.علاقه ی خاصی به آزار دیگران ندارند اما اگر مورد اذیت قرار گیرند آن ها هم تلافی می کنند.

محل جن ها در شوش علاوه بر تپه ها در میان حمام ها نیز مطرح بود.شوش قدیم دارای دو حمام بود.یکی روبروی حسینیه ی اعظم و دیگری روبروی پاسگاه  ژاندارمی که به حمام سید باقر معروف بود.کسی به تنهایی در آن جمام نمی کرد.ترس از جن ها باعث می شد تا حمام دسته جمعی باشد.

من یادم هست که مرحوم غلامحسین شیرک از جن ها صحبت زیادی می کرد.یک روز که در کنار او نشسته بودم برایم تعریف کرد که در حمام دهان یا همان روبروی حسینیه شب ها جن ها بازی می کنند و صدا در می آورند.او قضیه را برایم اینطور تعریف کرد.

شب سردی بود.من با حمامچی دوست بودم.شوش آن زمان فاقد امکانات بود.مادرم هم تنها فردی بود که از ما مواظبت می کرد.به دلیل فقر قادر نبودیم که زغال سنگ بخریم.بر این اساس من شب ها پیش حمامچی می رفتم و به دلیل گرم بودن محیط قدری استراحت می کردم.آن روز که خیلی خسته بودم خوابم برد.هرچه حمامچی بیدارم کرد از خواب برنخواستم.درب حمام هم آهنی و قوی بود.

نمی دانم چه زمان سپری شد که یک باره صدای دوش های آب را شنیدم.ترس بدطوری من را احاطه کرده بود.سریع به سمت درب رفتم و دیدم که بسته و قفل است.سریع لنگی را روی خود کشیدم تا جن ها را نبینم.صدای پای آن ها مانند سم اسب ها بود.شنیده بودم که آن ها سم دارند و لذا مطمئن شدم که جن ها در اطرافم هستند.

صدا هر لحظه نزدیک تر می شد.بد طوری ترسیده بودم به طوری که لرزش بدنم را حس می کردم.آنقدر نزدیک شدند که احساس کردم بالای سرم هستند.آن ها دوش ها را باز می کردند و راه می رفتند.شب قبل از آمدن به حمام هم مادرم از جن ها صحبت کرده بود.در این لحظه لنگ روی سرم برداشته شد.صدایی آشنا شنیدم.حمامچی بود که می گفت بیدار شو .از دیشب در حمامی و من صبح زود برای بررسی حمام آمدم اما شما هنوز خوابید.

نمی دانید چه شد.فقط دو پا داشتم و دوپا قرض کردم.چنان فرار کردم که متوجه ی سگی خوابیده در کنار درب نبودم.پایم را روی آن گذاشتم و محکم زمین خوردم.وقتی به خانه رسیدم به مادرم فقط این جمله را می گفتم.جن ها دیشب اذیتم کردند.حتی یکی از آن ها سگ شده بود.

در موردی دیگر فردی تعریف می کرد که هنگام غروب بین تپه های شوش در حال حرکت بودم.می خواستم به خانه بروم.خانه ام عمله ی تیمور بود.صدای ساز و دهل شنیدم.بسیار خوشحال شدم.من علاقه ی زیادی به موسیقی سنتی داشتم.ماندم و رقص سه پا را مشاهده کردم.همه با هم می رقصیدند و آواز می خواندند.آنقدر محذوب شده بودم که به فکر تماشاچیان نبودم.من تنها تماشاچی بودم.ناگهان چشمانم را به سمت پاها بردم و در کمال تعجب سم های آن ها را دیدم.همه جن بودند و من را به تمسخر گرفته بودند.نمی دانم چگونه خود را به جاده ی آسفالت رساندم.

در مورد مشاهدات خود هم می توانم مواردی را ذکر کنم.شب در حانه ای تنها بودم.صدایی شنیدم اما فکر نمی کردم که موردی باشد.لامپ اتاق را روشن کردم چیزی ندیدم.دوباره آن را خاموش کردم که ناگهان در پشت پرده ی خانه شبهی دیدم که مانند انسان بود.البته فقط شبه بود.با دستانش مسخره می کرد و با نوک پا حرکت می نمود.من آن را دیدم.البته قبلا مادرم گفته بود که این خانه جن دارد اما باورم نمی شد.

در یک غروب وقتی قصد د اشتم تا به پشت بام بروم مادرم متوجه نشد.علت این بود که همیشه مادرم می گفت که غروب به خانه ی بغلی نگاه نکنی.آن غروب از روی کنجکاوی بالا رفتم و آهسته به درون خانه نگاه کردم.تاریک بود اما نه به صورت مطلق.دیدم پیرزنی نشسته و کتابی در دستش است و مطالعه می کند.خواستم صدا بزنم اما گفتم که مزاحم می شوم.البته در این خانه افرادی بودند که یکی از آن ها پیرزن بود.من مطمئن بودم که اوست اما هرگز فکر نمی کردم که بی سواد است و اصلا با کتاب و خواندن رابطه ای ندارد.در حال پایین آمدن از پله ها بودم که ناگهان مادرم را دیدم.گفت کجا بودی؟ گفتم بالا اما خانه ای بغلی تاریک  و مادر خانه در حال مطالعه ی کتاب بود در حالی که بدن خود را تکان می داد.رنگ از چهره ی مادرم پرید.گفت مگر نگفتم بالا نرو.در این خانه ماهاست که کسی زندگی نمی کند.

موضوع جن ها در خاطرات از این نظر مطرح شد که بدانیم مطالعاتی در این رابطه لازم می آید.نمی توان همه ی شنیدنی ها را قبول کرد اما نیز نمی توان رد نمود.بسیاری بر اعتقاد خویش راسخند و وجود آن ها را در بعضی از خانه ها مورد تاکید قرار می دهند.بنابراین باید مواظب بود که در بالای تپه ها با این موجودات برخورد نکنیم و یا اینکه در هنگام غروب سعی نماییم تا آب جوش بدون بسم الله نریزیم.آیا چنین تصمیماتی جنبه ی علمی دارند؟نمی دانم.من جن ها را موضوعی هیجان انگیز و ترسناک می دانم.