سیامک صدیقی: با یک ورقه کوچک آلومینیومی ور می رود؛ می گوید ۲۲ ساله هستم و دانشجوی مهندسی معدن دانشگاه تهران. ظاهرش هم هنوز شبیه دانشجویان مرتب و درس خوان است.

ادامه می دهد: اولین بار در یک مهمانی دانشجویی «تریاک» را امتحان کردم و بعد رفتم سراغ «گل»؛ الان هم شیشه و هروئین مصرف می کنم. کارم به جایی رسیده که پول مواد را شب ها از جیب پدرم می دزدم.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از نیمی از والدین زمانی از اعتیاد فرزندانشان با خبر می‌شوند که حدود ۵ سال از شروع به مصرف مواد مخدر از سوی آنها می‌گذرد.

بعد از ۵ سال تاثیر سوء مصرف مواد بر قیافه اثر می گذارد و فرد، به لحاظ ظاهری و رفتاری دستخوش تغییرات مختلف می شود. اگرچه در صورتی که خانواده ها نسبت به مواد مخدر جدید و اثرات آن آگاه باشند،‌ می توانند با مشاهده چند نشانه کوچک بسیار زودتر متوجه تهدیدی شوند که فرزندشان را دچار خود کرده است.

با توجه به همین موضوع است که سردار احمدرضا رادان در گفتگو با خبرنگار مهر،‌ مهمترین نقش و گام اول جلوگیری از اعتیاد را در خانواده ها عنوان می کند: نیروی انتظامی، قوه قضائیه، جامعه و مدرسه، همگی در این زمینه نقش دارند اما خانواده نقش اصلی را دارد چرا که خانواده کودک را به مدرسه و جامعه راهی می کند و او را از جامعه و مدرسه تحویل می گیرد. نتیجه این است که خانواده ها اول باید این موضوع را بفهمند، آموزش بگیرند، شاخص ها، علائم و مسیرها را بیاموزند و همراه فرزندانشان باشند.

وی تاکید می کند: با توجه به شیوع مواد مخدر جدید و نقش کلیدی خانواده ها، ضروری است آن ها با این مواد جدید و تاثیرات آن آشنا شوند تا نقش آفرینی کامل تری داشته باشند.

تنوع طلبی جوان ها و غفلت خانواده ها

مجید رضازاده، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در گفتگویی عنوان کرد: قاچاقچیان مواد مخدر برای کسب سود بیشتر تلاش می کنند بازارهای تازه ای برای خود راه بیندازند به همین خاطر دست به تغییر نام مواد مخدر می زنند برای نمونه وقتی مصرف کنندگان مواد مخدر از تاثیرات مخرب هروئین مطلع شدند چنین شگردی را به کار گرفتند.

سردار محمد مسعود زاهدیان رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیز اخیرا در نشست سراسری روسای پلیس مبارزه با مواد مخدر در جمع خبرنگاران با بیان اینکه به دلیل گردش مالی بسیار قابل توجه در حوزه مواد مخدر، افراد زیادی جذب باندها می شوند، گفت: بسیاری از باندها امروز در رصد پلیس هستند و به زودی با آنها برخورد می کنیم. اما باید دستگاه های دیگر و به ویژه خانواده ها نیز در کنار ما قرار گیرند.

این روزها برخلاف مواد سنتی که از مرزها وارد کشور می شد،‌ بسیاری از سوداگران مواد مخدر به سمت تولید مواد جدیدی رفتند که عمدتا در داخل کشور تولید می شود و متاسفانه سوء مصرف آن ها به مراتب بیش از مواد سنتی است.

این موضوعی است که رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ هم به آن اشاره می کند، سرهنگ محمد بخشنده می گوید: جوان ها به دنبال تنوع هستند و اگر آموزش درست از سوی خانواده ها صورت نگیرد، این تنوع طلبی می تواند خطرساز باشد.

وی می گوید: مواد جدید، ممکن است نشئگی بیشتری داشته باشد، اما بیشتر گرایش جوان تر ها به این مواد، تبلیغات پیرامون آن هاست و بسیاری از جوان ترها هم برای عقب نماندن از دوستانشان به سمت این مواد می روند.

اعتیاد در میان ۵ آسیب اصلی اجتماعی

اعتیاد از ۵ آسیب اجتماعی مهم و حلقه واسط بین تمام آسیب های اجتماعی مانند فقر، بیکاری، طلاق و خشونت است که باعث از بین رفتن بسیاری از سرمایه های کشور می شود. بر اساس آمار، ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار معتاد در کشور وجود دارند که با احتساب خانواده آنها می توان گفت ۱۰ میلیون نفر در کشور درگیر معضل اعتیاد هستند.

در این میان یکی از دلنگرانی های مسئولان، مواد مخدر جدید است که جای خود را به ویژه در میان جوانان باز کرده است؛ موادی که عمدتا جوان ترها را درگیر می کنند.

«گل» در مزارع داخل کشور کشت می شود

سرهنگ محمد بخشنده، با اشاره به مواد مخدر جدید گفت: مواد مخدر جدید، قدرت تخریب بیشتری دارند اما نکته مهمتر این است که فرایند انتقال به کشور را ندارند، زیرا در داخل کشور تولید می شوند.

وی توضیح داد: این مواد جدید چون در داخل کشور تولید می شوند، سختی های مواد سنتی را برای رسیدن به تهران ندارند، چرا که خیلی از آن ها حتی در اطراف تهران یا پایتخت تولید می شوند.

رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران اضافه کرد: متاسفانه ۱۲ درصد کشفیات ما در حوزه مواد مخدر مربوط به ماده نسبتا جدیدی به اسم «گل» است که بذر آن از هلند وارد و در مزارع داخلی کاشته می شود.

سرهنگ بخشنده گفت: تاکنون شاهد دستگیری افرادی بودیم که بذر این ماده مخدر را به کشور وارد می کردند؛ ضمن اینکه در نشست با استانداران و فرماندارن نیز تاکید کرده ایم که حتما حساسیت بیشتری نسبت به نوع و نحوه کشت در مزارع داشته باشند.

خانواده ها مهمترین عامل پیشگیری هستند

از هر زاویه ای به پدیده مواد مخدر و عوامل تاثیرگذار در کنترل عوارض ناشی از آن بنگریم، متوجه می شویم که نقش آموزش در حوزه پیشگیری اولیه از اعتیاد، غیرقابل انکار، بی بدیل و بسیار حیاتی است.

این آموزش عمدتا مربوط به خانواده ها و پس از آن آموزش و پرورش است.

روانشناسان عقیده دارند در خانواده هایی که کانونی گرم وجود داشته است کمتر انحرافات اخلاقی و گرایش به اعتیاد دیده شده است و در عوض در خانواده هایی که نتوانسته اند با فرزندان خود رابطه عاطفی، منطقی و سالمی برقرار کنند آمار اعتیاد و سایر آسیب ها به مراتب بیشتر اس.​ 

سردار احمدرضا رادان با اشاره به همین نقش می گوید: بر اساس بررسی های آماری می توان با قطعیت گفت: خانواده هایی که فرزندان را فقط به مدرسه و جامعه می سپارند و از خودشان غافل می شوند معمولا آسیب می بینند. نقش اول و پله اول با خانواده است و گام اول همیشه تاثیرگذارترین است؛ خانواده ها نباید این موضوع را فراموش کنند.

سردار حسین رحیمی رئیس پلیس تهران بزرگ نیز با اشاره به مواد صنعتی جدید می گوید: متاسفانه می توان گفت هر روز مواد مختلف جدیدی ایجاد و ارائه می شود، دستمال کاغذی، کیک و گل، که البته چند سالی است آمده و خیلی مشتری پیدا کرده است.

وی با بیان این مطلب که سیر روند تحولی در مواد صنعتی همواره وجود داشته و سرعت بالایی دارد، ادامه می دهد: به عقیده پلیس، خود جوان ها و خانواده ها باید به عنوان مهمترین عامل پیشگیری مراقبت کنند. آموزش در حوزه خانواده و سپس مدارس، مهمترین راهکار جلوگیری از گرایش جوان ها به مواد مخدر جدید است.

سردار رحیمی تاکید می کند: با توجه به گردش مالی بسیار بالا در حوزه مواد مخدر و نوآوری های فراوان قاچاقچیان در این عرصه،‌ ما باید گام اصلی را در پیشگیری و آموزش قرار دهیم، در قدرت «نه» گفتن به پیشنهادهای نادرست.

مواد مخدر جدید اثرات تخریبی چند برابری دارند

فرمانده انتظامی تهران بزرگ در ادامه با آسیب شناسی مواد جدید و گرایش آن در میان جوانان می گوید: مواد مخدر جدید چون میزان تخریب و حالت نشئگی اش بیشتر است، از سوی دیگر تبلیغات پیرامون آن هم با جذابیت بیشتر و دروغ های فراوان همراه است، جوان تر ها را به سمت خود می کشد.

وی تاکید می کند: در این زمینه نقش خانواده ها بسیار حائز اهمیت است. خانواده ها باید با هشیاری نسبت به این مسائل ورود کنند.

سردار محمدمسعود زاهدیان رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا نیز نیز با تاکید بر نقش خانواده ها می گوید: ما نیاز به آموزش های درست، برنامه ریزی های آموزشی و ورود جدی تری خانواده ها و آموزش و پرورش به موضوع اعتیاد داریم.

وی می گوید: امروز دانش آموزان ما قدرت «نه» گفتن ندارند؛ حتی جوانان ما به دلایل مختلف مصرف مواد دخانی در بین دوستانشان را نشانه بزرگ شدن قلمداد می کنند.

دسترسی آسان جوانان به مواد مخدر جدید

چندی پیش محمدتقی محمودآبادی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با اظهار تاسف از گسترش گرایش به مصرف مواد مخدر صنعتی به علت عدم کنترل خانواده ها، گفت: دسترسی آسان به مواد مخدر نیز در سال‌های اخیر روند افزایشی به خود گرفته است و خانواده می‌تواند به عنوان مهمترین اهرم نظارتی بر اعتیاد، این روند رو به رشد را در حد قابل قبولی تعدیل کند.

وی ادامه داد: متاسفانه مواد مخدر جدید به آسانی در دسترس هستند و خانواده و تربیت صحیح فرزندان عاملی مهم در پیشگیری از اعتیاد به شمار می‌رود.

سردار زاهدیان نیز در همین زمینه عنوان می کند: امروز اگر افغانستان تولید مواد مخدر نداشته باشد یا همه مرزها را هم ببندیم، باز هم نمی توان گفت جلوی تولید و توزیع مواد مخدر گرفته شده است، زیرا امروزه بسیاری از مواد مخدر صنعتی در آشپزخانه های داخلی تولید می شود.

این روزها با اسامی جدیدی رو به رو می شویم که گفته می شود مواد مخدر جدید هستند و جوان ها نیز به سمت آن گرایش پیدا می کنند. کاهش سن اعتیاد و در دسترس بودن مواد مخدر هشداری است که در گام اول هشیاری خانواده ها و آموزش و پرورش را می طلبد.

سرهنگ محمد بخشنده از شیوه های نوین می گوید و دامنه صحبت را به شبکه های اجتماعی هم می کشاند: پروسه تولید مواد مخدر جدید کاملا متفاوت است و حتی توزیع آن نیز آهسته آهسته به سمت شبکه های اجتماعی و فضای مجازی می رود.

به نظر می رسد با توجه به تبلیغات گسترده، اثرگذاری شبکه های اجتماعی و دوره حساس آغاز جوانی، این خانواده ها هستند که نباید از مسئولیت شانه خالی کنند و برای شناخت مواد مخدر جدید،‌ شناخت آثار آن ها و برای فرزندانشان وقت بگذارند.