استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: از این نظر که شوش شهری مذهبی و دارای تاریخی طولانی است مورد نظر بسیاری از نویسندگان و تاریخ نویسان بوده و هست.در مورد مذهبی بودن آن وجود بارگاه حضرت دانیال(ع) کافی است که در جهان توجه ای خاص به آن شود.تنها پیامبری است که در ایران دفن است و از همه مهم تر تنها پیامبر غیر مسلمانی است که با سنت اسلام دفن شده است.

تاثیرات مهم مذهبی بودن باعث تغییرات در رفتارها و شیوه های زندگی مردم شوش شده است.شاید مهم ترین آن ها برگزاری مراسم دینی باشد.مرکزی که در خوزستان خود را نشان داده و اثرات آن از قدیم الایام پا برجا مانده است.انواع مراسم شیعی از جمله ی این مراسم در شوش است.

به تبع چنین شکلی است که ایجاد مکان هایی برای برگزاری و نیز افرادی برای مداحی مدنظر بود.شاید پرداختن به همه جوانب میسر نباشد اما در مورد مداحان این مهم قابل بررسی است.بدون شک زیارتگاه حضرت دانیال قبل از تشکیل شوش جدید نیز مورد توجه بود اما این چنین زیارت هایی فصلی و در همان زمان به پایان می رسید.

مداحی در شوش بدون شک خودجوش و فردی بود.این مهم از ابتدای سکنی گزینی در شهر شکل گرفت و افرادی که در آن زمان ملا نامیده می شدند به شکلی شخصی اقدام به مداحی می کردند.شاید اولین نفر آن ها مرحوم علامه باشد که در روبروی مسجد جامع مغازه داشت و شوهر خواهر مرحوم زربخش بود.

مداحی در آن زمان شامل قرآن خوانی هم بود.بر این اساس افرادی مانند مرحوم محول و نیز مرحوم عطوان را می توان در همین جمع جای داد.صداهای دلنشینی داشتند و معمولا در مسجد جامع تلاوت می کردند و در مراسم ختم حضور می یافتند.هیچگونه حق الزحمه ای هم نمی گرفتند.

مداحی در حرم هم ابتدا به وسیله ی افرادی که عمامه بر سر داشتند و ما آن ها را ملا می نامیدیم اجرا می شد.آن ها بر روی سنگ یا نوعی صندلی می نشستند و با درخواست مردم منبرهایی را می رفتند.معروف ترین آن ها مرحوم حاج احمد حاذقی و نیز پورنعمت بودند.

در زمان محرم و صفر نیز بعضی از افراد ضمن منبر رفتن نوحه خوانی هم می کردند.افرادی مانند ملا حسین پنجی زاده و نیز نژاد ساکیانی از این نوع افراد بودند.با تمام این توضیحات اینکه چنین افرادی را بتوان مداح نامید مشکل است زیرا هم زمان با منبر رفتن نوحه خوانی هم می کردند.

شاید منظم ترین فردی که مداحی را در شوش آغاز کرد مرحوم غلامحسن شیرک باشد.او خیاطی ماهر بود و ضمن اینکه از این راه کسب درآمد می کرد به نوحه خوانی نیز می پرداخت.بیشتر مداحی او سنتی و به شکل سینه زنی بود.بر این اساس در دهه ی چهل نوحه خوانی به دو بخش سینه زنی و زنجیر زنی تقسیم شده بود.

از دیگر افرادی که می توان نام برد و بیشتر زنجیر زنی بود محمود غیاثی است که در قید حیات است.او علاوه بر زبان محلی با زبان عربی نیز نوحه می خواند و صدایی دلنشین داشت.او هیئت قاسمیه را بنا نهاد و در نقش حضرت عباس(ع) و همراه با نقش قاسم(ع) که  غلامحسین شیرک ایفا می کرد خود را وارد این فعالیت نمود.

علی اسدسوخته نیز فردی بی ادعا در مداحی بود.او بیشتر کار خود را در هیئت های زنجیر زنی شکل می داد و البته که در مراسمات مختلف سوگواری نیز مداحی می کرد.او نیز بدون چشمداشت مادی این وظیفه را انجام می داد.در مورد مداحان خانم نیز اطلاعاتی موجود است که نشان می دهد بیشتر این افراد فقط در حوزه ی کارهای خویش و در محیط های بسته این کار را انجام می دادند و کمتر معروف بودند.

معمولا مداحان را با نوعی از هیئت ها یا مساجد می شناختند و افراد همراه آن ها هم ثابت بودند.به طور مثال غلامحسین شیرک مختص حسینیه ی اعظم بود و بچه های آخراسفالت و تعدادی از مکان های دیگر او را همراهی می کردند.شاید علت این قضیه به ساخت این حسینیه مربوط باشد زیرا خانواده ی پدری علامحسین این حسینیه را ساختند و خود نیز در اطراف آن سکنی نمودند.

با گسترش شهر و نیز افزایش جمعیت تعدادی از مداحان نوظهور وارد فعالیت شدند و با تقلید از بوشهری ها به چلاب زدن پرداختند.البته چندان استقبالی از آن ها نشد و بیشتر فعالان نوجوانانی بودند که خواهان وارد شدن در صحنه ها بودند.

امروز مداحی در شوش دیگر محدود نیست و شکل گیری تشکیلات آن و نظم دادن به صورتی که پراکندگی را حذف می کند باعث نوعی انسجام و تقسیم کار شده است و انتخابات برای گزینش مسئولین این نهاد نیز صورت گرفته است.مداحی جزئی از ماهیت شوش برای معرفی گردیده است.

تاریخ مداحی در شوش را می توان نوعی پردازش به گذشته ی تاریخی شوش دانست که قادر است تا خدمتگزاران به گذشته و مردم شوش را معرفی نماید.گرچه تلاش من برای بیان خاطرات مداحی بسیار محدود است اما می توان آن را نوعی جرقه برای آغازینی دانست که بسیار پر محتواتر است.به طور مثال در روستاهای شوش افرادی مانند سادات تفاخ که خود نیز مداحی می کردند و نیز بعضی از افراد که به زبان عربی در احمد آباد مداحی می کردند را نیز اضافه نمود.