زمستان امسال هم مانند سال گذشته گرد و خاک مهمان خوزستانی‌ها بود و بحث‌های زیادی درباره راه‌حل‌های آن انجام شد.

ماه دوم زمستان ۹۶ هم روبه پایان است و همچنان خبرها از حال ناخوش هوای خوزستان حکایت می‌کند، گرد و خاک باز هم به این استان بازگشته است، با غلظتی حدود ۷۰۰۰میکروگرم یعنی چیزی حدود ۴۷ برابر حد مجاز و در برخی مواقع ۱۰هزار میکروگرم.

در روزهای نخست شروع شیوع خاک در هوای اهواز، محمدرضا رضایی مدیرکل فرودگاه‌ اهواز گفت: به دلیل به وقوع پدیده ریزگردها در شهرستان اهواز، دید افقی در فرودگاه اهواز 200متر شده و 4 پرواز این فرودگاه به حالت تعلیق در آمده‌اند. این وضعیت ادامه داشت تا ۲ روز بعد خاک‌ها از اهواز به سیستان رسیدند و شدت آن در حدی بود که در  فرماندار زابل خبر از تعطیلی مدارس داد.

بازگشت گرد و خاک

۲۹ دی ماه ۹۶، تنها ۲۰ روز از اولین ورود گرد و خاک در زمستان امسال به خوزستان گذشته بود که گرد و خاک دوباره مهمان این استان شد، به طوری که مدیرکل هواشناسی اهواز خبر داد  دید افقی در اهواز ۸۰۰ متر، در آبادان ۱۰۰۰ متر و در ماهشهر ۱۵۰۰ متر رسیده. او پیشبینی کرده بود که گرد و خاک همان روز از خوزستان خارج می‌شود اما این اتفاق نیافتد و غلظت گرد و خاک به ۶۶ برابر  حد مجاز رسید.

حتی قائم مقام معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از مراجعه 137 نفر به مراکز درمانی تابعه این دانشگاه در سطح استان به دلیل مشکلات تنفسی طی وقوع گرد و غبار خبر داد.

شدت گرد و خاک باز هم به حدی رسید که استانداری استان از تعطیلی مدارس و مراکز دانشگاهی شهرستان‌های اهواز، آبادان، خرمشهر، ماهشهر، شادگان، باوی، کارون، حمیدیه، هویزه، دشت آزادگان، شوش، رامشیر، هندیجان، اندیمشک، دزفول، امیدیه، ماهشهر، رامهرمز، گتوند و شوشتر خبر داد. در همان روز مدارس و ادارات آبادان و خرمشهر هم تعطیل شدند. 

دومین ماه زمستان هم آغاز شد و برخلاف پیشبینی‌ها بحران گرد و خاک در خوزستان ادامه پیدا کرد، به گفته هواشناسی این استان در اولین روز بهمن میزان غلظت گرد و غبار در اهواز 627 میکروگرم بر مترمکعب، در بهبهان 2926 میکروگرم بر مترمکعب، در مسجدسلیمان 2056 میکروگرم بر مترمکعب، در امیدیه 1685 میکروگرم بر مترمکعب و در هندیجان 1481 میکروگرم بر مترمکعب رسید.

با گذشت زمان شرایط بدتر هم شد و گفته شد که ۳۵۹ نفر به دلایل وضعیت هوا به مراکز درمانی مراجعه کردند و حتی خبر داده شد که در روز ۲ بهمن توده‌ای جدید از ریزگردها وارد خوزستان می‌شوند، همه اینها باعث شدند رئیس سازمان محیط زیست و وزیر کشاورزی به خوزستان بروند و کلانتری در حضور در شبکه خوزستان از حقابه محیط‌زیست گفت.

شروع دوباره نظرات کارشناسی برای گرد و خاک

این گرد و خاک که هم منشاء داخلی داشت هم منشا خارجی بسیار ادامه دار بود و این باعث می‌شد روز به روز آسیب بیشتری به سلامت خوزستانی‌ها وارد شود، به طوری که ۸۰۰ نفر به بیمارستان مراجعه کردند و ۱۰۰ نفر هم بستری شدند.

بالاخره دومین گرد و خاک زمستانی خوزستان تمام شد و مانند سالهای قبل دباره بحث درباره راه‌حل ها و علت بحران خوزستان شروع شد. در همین رابطه مدیر ستاد مقابله با گرد و غبار، کاهش بارش و مدیریت غلط منابع آب را دلیل خیزش گرد و غبار خوزستان دانست و گفت: اجرای برخی پروژه‌های پتروشیمی و راه‌سازی مانع ورود آب به مناطق دشتی خوزستان می‌شود بنابراین وزارت نیرو باید مانع برداشت‌های غیرمجاز آب از این مناطق شود.

معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست هم گفت: 28 تالاب به منشاء گرد و غبار تبدیل شده و 40 تا 90 درصد ازپهنه‌های این تالاب‌ها موجب تولید گرد و غبار در کشور هستند.

مدیر مدیریت بحران خوزستان هم حذف اعتبار ۱۵۰ میلیونی بودجه گرد و خاک را تکذیب کرد.

از سویی در این راستا اقدام جدیدی در حوزه گرد و خاک در ایران انجام شد؛ تشکیل مرکز بین‌المللی اپدیم. در روزهای دهم و یازدهم بهمن نشست این مرکز در تهران برگزار شد، در همین رابطه  پوراصغر یک اکولوژیست متخصص محیط زیست، گفت: کشوری آسیب‌پذیر هستیم و به «اپدیم» برای مقابله با بلایای طبیعی نیاز داریم.

گرد و خاک شدیدتر و شدیدتر می‌شود

اما هیچ کدام از اینها به معنای پایان بحران در خوزستان نبود و هنوز هم نیست، سه‌شنبه ۲۴ بهمن ماه خبر از تعطیلی مدارس در خوزستان شد، غلظت گرد و خاک به ۱۰ برابر حد مجاز رسید و پروازها بازهم لغو شدند.

فردای آن روز لحظه به لحظه شرایط بدتر شد و فقط در طی چند ساعت غلظت خاک به ۴۷، ۵۷ و ۶۰ برابر حد مجاز رسید. شرایط به جایی رسید که این گرد و خاک به استان‌های غربی مثل لرستان هم رسید. براساس اعلام محیط زیست لرستان وضعیت کیفی هوای استان در شهرستان پلدختر در شرایط بسیار خطرناک با بیش از ۶۰ برابر حد مجاز و در کوهدشت و رومشکان در شرایط بسیار خطرناک با بیش از ۴۸ برابر حد مجاز رسید.

گرد و خاک موقتا تمام شد و بحث‌ها درباره راه‌حل دوباره شروع شد

مانند چند هفته پیش با پایان گرد و خاک اخیر مسئولان دوباره از اجرای اقدامات جدید برای بحران خوزستان گفتند،در این رابطه نماینده مردم خوزستان خبر داد که وزیر نیرو متعهد شده 600 میلیون مترمکعب حقابه محیط زیست را بدهد و در صورتی که برای مقابله با گرد و خاک در استان خوزستان نیاز به اعتبارات بیشتری باشد، دولت متعهد شده آن را پرداخت می‌کند. 

علی لاریجانی رئیس مجلس هم در همین رابطه گفت: رئیس سازمان محیط زیست معتقد است اگر حدود 600 میلیون متر مکعب آب داشته باشیم می‌توانیم مرطوب سازی برخی کانون های ریزگردها را انجام دهیم، مرطوب سازی باید با سرعت بیشتری انجام شود تا مشکل مردم حل شود.

وی افزود: وزارت نیرو حق آبه محیط زیستی را کامل اختصاص دهد تا مرطوب سازی کاملتری انجام شود. منابع آبی در کشور کم است و جهاد کشاورزی هم باید مصرف بهینه را رعایت کند تا نتایج بهتری حاصل ‌شود.

کلانتری هم در رابطه با برنامه‌های سازمان محیط‌زیست گفت: اقدامات آغاز شده و عملیات آن باید به سرعت پیگیری شود،افزود: امیدواریم طی ۲ تا سه سال آینده منشاء ریزگردهای داخلی حل شود.

رییس سازمان حفاظت از محیط‌زیست در ادامه به حقابه تالاب ها و مناطقی که به کانون ریزگردها تبدیل شده‌اند اشاره کرد و گفت:حق آبه تالاب ها و مناطقی از استان خوزستان که باید به آن باز گردانده شود، محاسبه شده که حدود چهار و نیم میلیارد متر مکعب است و باید تخصیص داده شود.

همه اینها درحالی است که امروز هم خوزستان خاک گرفته و تا فردا هم ادامه دارد.