استاد جعفر - دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: موضوع شرکت های شوش و بررسی تاریخی آن می تواند کمک دهنده و نوعی تجربه برای رفع بیکاری امروز شوش باشد.در تاریخ شوش انواعی از شرکت ها به دلایل زیست محیطی و وضعیت شهر ایجاد شدند که مطالعه ی هر یک می توانند راهگشا برای آینده باشند.

معروف ترین و قدیمی ترین شرکت ها،طرح نیشکر هفت تپه بود که به وسیله ی دولت پهلوی دوم تشکیل گردید.شرکتی که باعث گردید تا بسیاری از مردم شوش در آن اشتغال یابند و شکر فراوانی وارد بازار ایران شود.نیاز این شرکت به نیروی انسانی چنان بود که مجبور شدند از سایر شهرهای خوزستان و نیز استان های مجاور یاری جویند.

در این شرکت علاوه بر شکر محصولات دیگری مانند الکل نیز تولید می شد که دارای کاربرد پزشکی بود.تهیه ی خوراک دام که از تفاله های نیشکر به دست می آمد نیز به طور مستقیم اشتغال زایی می کرد.در کنار اشتغال های مستقیم انواعی از خدمات نیز به صورت غیر مستقیم وارد عمل می شدند و عملا افراد بیشتری را مشغول کار می کرد.

به دلیل وجود تفاله های نیشکر تفکر ایجاد شرکتی جدید به نام کاغذ پارس نیز در همان سال ها شکل گرفت و این شرکت نیز تاسیس گردید.تکمیل کار نیشکر و تبدیل باقی مانده ی تفاله ها به کاغذ عمده ترین فعالیت آن بود.در این میان جذب نیروهای شوشی و غیر شوشی باعث گردید تا دومین شرکت شوش به جذب نیروهای خارج از شهر نیز بپردازد.

شرکت حریر پارس نیز به تولید انواع دستمال های کاغذی مشغول گشت.گرچه این شرکت از نظر نام مشابه با کاغذ پارس بود اما هرگز یک شرکت محسوب نمی شد.این شرکت کادری جداگانه و سیستمی مجزا داشت.

شرکت اکباتان را نیز می توان به عنوان یک شرکت مهم در شوش محسوب داشت.کار این شرکت کانال سازی برای انتقال آب به درون مزارع بود.دفتر اصلی آن در تهران و در شوش ساختمانی خریداری نمود که اطراف میدان بسیج امروزی است و در حال حاضر سپاه مالکیت آن را داراست.این شرکت نیز اشتغال زایی خوبی داشت.

شرکت ساختمانی سیویل نیز از جمله شرکت هایی بود که کار ساخت شهرک سلمان فارسی را برعهده داشت.این شرکت با نیشکر قرار داد داشت تا بدین سان بتواند خانه های کارگری برای اسکان شاغلین را ایجاد کند.این شرکت انواع نیروها را به صورت موقت جذب می کرد.تابستان و اشتغال دانش آموزان یکی از مزید های این شرکت بود.

شرکت قند که به دلیل کشت چغندر و استعداد کشاورزی شوش تاسیس شده بود کمک فراوانی به اشتغال نمود.گرچه نیرهای شوش قادر به تامین آن نبودند و شرکت مجبور شد تا از روستاها و نیز شهرهای اطراف نیرو بگیرد اما توانست جهشی در تولیدات داشته باشد.شرکتی بزرگ با اهدافی حساب شده که متاسفانه نابود شد.

از دیگر شرکت های مهمی که بتوان از آن یاد کرد شرکت های خارجی بودند.هیچ شرکتی به اندازه ی شرکت هاوایی که در اصل به نام شرکت بین المللی کشت و صنعت ایران بود نتوانست کشاورزی شوش را متحول کند.آنچه امروز در اطراف شوش زمین های مسطح یافت می شوذ حاصل تلاش های این شرکت بود.زمین هایی که بعد زیر کشت انواع محصولات از جمله خوراک دام مانند یونجه وشبدر، چغندر قند برای کارخانه های اهواز و نیز گندم و جو رفتند.

شرکت ایران و کالیفرنیا نیز در اطراف شوش مستقر بود اما به طور مستقیم به اشتغال زایی شوشی ها نمی پرداخت و بیشتر به روستاهایی مانند شهرک بهرام و نیز آزادی مربوط می شد اما در هر صورت فعالیت کشاورزی و صنعتی داشت و توانست تحول بزرگی را ایجاد کند.

شرکت هایی مانند شیر نیز به تبع وضعیت کشاورزی و دامداری شوش تاسیس گردید و توانست زمینه ی اشتغال زایی را مهیا کند.شرکت ایران شوش که به تولید انواع آجرهای ساختمانی می پرداخت ضمن توسعه ی خانه سازی در شوش باعث جذب نیروهای دیگری گردید.

البته تاثیرات مستقیم این شرکت ها تنها موردی نبود که بتوان به آن ها اشاره نمود.بسیاری از اشتغال زایی های شوش به صورت غیر مستقیم نیز صورت می گرفتند.به طور مثال در هنگام برداشت چغندر در شرکت هاوایی کامیون های ایرانی به کار گرفته می شدند و به دلیل اینکه قادر به پاسخگویی نبودند از کشور ترکیه نیز کامیون های فراوانی به خدمت گرفته می شدند.

وجود شرکت ها و جذب نیروها به شکلی بود که دستگاه های دولتی در شوش دچار کمبودهای شدیدی بودند.به طور مثال وقتی کسی علاقه مند به معلمی می شد استخدام او یک روز و آن هم در دفتر رئیس اداره انجام می گرفت و از این همه مشکلاتی امروزی خبری نبود.توسعه ی شوش خصوصا در دهه ی پنجاه چنان با سرعت صورت گرفت که آن را به قطب اشتغال زایی خوزستان تبدیل نمود.