استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی: خاطرات بزرگان در مورد بیماری ها نشان دهنده ی یکرنگی و همدلی مردمانی است که به شکل های مختلف به این دیار کمک کردند و آن ها را ریشه کن نمودند.این اصلی انسانی است که با بررسی موضوع بتوان دیگرانی را که تا به امروز گمنام مانده اند بار دیگر مطرح و خاطرات ان ها را زنده نگه داریم.

بسیاری شوش آن زمان را با مالاریا می شناسند.بیماری که با انتقال از سوی پشه ای به نام مالاریا انسان را دچار اسهال و استفراغ تا حد مرگ می کرد.این بدان معناست که شوش دارای باتلاق های متعددی بود که جایگاه اصلی تولید و تکثیر این پشه می باشد.

در آن زمان اداره ای به نام مالاریا در شوش معروف بود که جایگاه اول آن آخراسفالت و سپس به منطقه ای که امروز در اطراف فلکه ی معلم است منتقل گردید.افرادی که در آن زمان زحمت ها کشیدند و با گسترش این بیماری مبارزه کردند.انواع سم پاشی ها را هرگز فراموش نمی کنم.در روی بسیاری از دیوارها نوشته شده بود.مبارزه با مالاریا و یا کلمه ی مالاتیون که نوعی سم برای از بین بردن این پشه بود.

باید این بیماری را مهم ترین مرض ها در آن زمان شوش دانست اما این تنها بیماری محسوب نمی گشت.انواع مرگ هایی که به وسیله ی جانوران روی می داد نیز در آن زمان مشهور بود.به طور مثال مار زدگی بسیار فراوان بود و گرچه کمتر به مرگ منجر می شد اما خطری بزرگ محسوب می گشت.مردم در آن زمان می دانستند که چگونه سم مار را از بدن خارج کنند و همین قضیه کمک فراوانی به زنده بودن می کرد.

انواع عقرب ها هم مانع بزرگی در زندگی کردن سالم بود.دو نوع عقرب سیاه و زرد در شوش وجود داشتند که معمولا در مناطق مرطوب می زیستند و در تابستان خصوصا شب ها به انسان ها نیش می زدند.انواع این خطرها به وسیله ی درمانگاه یک تومانی رفع می شد.نقش درمانگاه در موضوعی دیگر باید مطرح شود.

نوعی سوسمار کوچک نیز در شب می توانست منجر به مرگ شود که نمونه ی آن گزیدن فرزند یکی از معلمان شوش بود که باعث کشته شدن آن شد.این سوسمار شب ها برای شکار بر روی طعمه ی خویش سم پرتاب می کرد تا بی جان شود که آن شب به اشتباه و در پشت بام بر روی این کودک پاشید و باعث مرگ وی شد و تلاش گیرشمن هم به جایی نرسید.

از بیماری های دیگری که گاه دیگران را دچار می کرد حصبه بود.بعضی از بازماندگان آن زمان شوش هنوز آثار آن را بر صورت دارند.نوعی بیماری که به صورت و چشم ها صدمه وارد می کرد و در نهایت باعث سوراخ شدن پوست بدن می شد.علت این بیماری هم بهداشتی بود و حالتی مانند سالک امروزی داشت.

از پشه های ریزی به نام کوره نیز نباید غافل شد.من شخصا گزیدگی آن ها را بارها تجربه کردم.نیش هایی که گرچه ایجاد بیماری نمی کرد اما آزار دهنده بود.این مهم خصوصا در شب ها که هوا گرم بود بیداد می کرد.شاید چنین وضعیتی می توانست زمینه را برای هجوم سایر مگس ها نیز هموار کند اما مبارزه ی با مالاریا و سم پاشی در شوش و روستا ها توانست که این خطر را رفع کند.

در مناطقی از شوش سل نیز رایج بود.علت آن نیز نوعی عفونت بود که بیشتر در مناطق کثیف و غیر بهداشتی صورت می گرفت.انواع سرفه ها و نیز داشتن خلط نشان دهنده ی وجود این بیماری در فرد بود.گرچه میزان آن فراوان نبود اما می توانست شیوع پیدا کند.گاه آن را با یبماری مالاریا اشتباه می گرفتند.این بیماری در این اواخر نیز در بعضی از روستاهای شوش پا برجا باقی بود.

تراخم که یک نوع بیماری چشمی و عفونی بود در بعضی از افراد یافت گردید.گفته های قدیمی ها نشان دهنده ی وجود آن در مردم بود.یکی از این افراد خارش در چشم همراه با سوزش را مطرح کرد.او خطر نابینایی را چندان مهم نمی دانست اما آزار آن را بسیار ناراحت کننده بیان می داشت و به همین خاطر بود که پمادهایی مخصوص را به چشم کودکان می زدند تا دچار نشوند.این برنامه خصوصا در مدارس اجرا می شد و مخصوص شوش به تنهایی هم نبود.

مطالعه ی بیماری های آن زمان شوش که گاه منجر به نابینایی می شد و اکثر مردم آن را عادی می پنداشتند نشان می دهد که عدم آگاهی های مردم و نبود متخصص علت اصلی این مشکل بود.گاه مردم پیری را عامل کم بینی و نیز نابینایی می دانستند و آب سیاه را که نوعی بیماری مخصوص چشم است را ناعلاج می دانستند در حالی که این باوری غلط و نادرست است.

خاطرات شوش در بیماری ها را می توان زمینه ای برای مطالعان  بهداشتی در شوش دانست.این مهم می تواند در زمینه ی جانور شناسی خصوصا آن مواردی که باعث مرگ عزیزان شده است را شامل گردد.مطالعاتی که گاه انسان را به سمت داروهای سنتی و گیاهی شوش رهنمود می کند و قادر است تا با شناخت آن ها انواعی از داروها را تولید و باعث معروف شدن شهر گردد.