استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: شوش با توجه به دو امکان بزرگ و مهم دارای اداره ای به نام جنگلبانی شد.این دو مرکز شامل بیشه زارهای کرخه و رودخانه ها بود.در سطح شهر رودخانه ی شاوور از میان آن می گذشت که دارای آبی زلال و مملو از انواع ماهی ها بود.

از این نظر جنگلبانی به کار گرفته شد تا بدین سان بتواند چند وظیفه ی مهم را انجام دهد.این اداره  که ابتدا در منطقه ی پایین شهر قرار داشت به وسیله ی مامورانی که جنگلبان نامیده می شدند مدیریت می شد.کار عمده ی آن ها جلوگیری از قطع درختان بیشه و نیز نابودی ماهی های شاوور و کرخه بود.

در درون بیشه نیز انواعی از پرندگان می زیستند که عمدتا به وسیله ی افرادی ناآگاه شکار بی رویه می شدند.در کنار آن ها انواع حیوانات وحشی خصوصا گراز ،روباه و خرگوش زندگی می کردند که در خطر نابودی قرار داشتند.این افراد برای برخورد با متخلفان دارای اسلحه نبودند و تنها با نوع لباس سبزی که بر تن داشتند شناخته می شدند.

بیشترین کار آن ها با متخلفان قطع درختان بود.هنوز فراموش نمی کنم که مردم برای استفاده از چوب برای روشن کردن آتش و پخت و پز صبح های زود از خواب بیدار می شدند و معمولا قبل از طلوع آفتاب برمی گشتند.علت اصلی این زمان عدم وجود ماموران جنگلبانی بود.

با دیدین ماموران مردم نگرانی نداشتند زیرا تنها کاری که انجام می دادند پیاده کردن هیزم های خیس بود و به باربران می گفتند که دور شوند.بعضی اوقات هم برای ترساندن چند ساعتی فرد و الاغ را نگه می داشتند یا به اداره می بردند.

در ابتدای کار اخطار می دادند و اگر تکرار می شد الاغ او را به مدت طولانی مقابل اداره نگه می  داشتند و در نهایت هم آزاد می کردند.در مورد ماهیگیری هم فقط قلاب ها را می گرفتند و فرد را آزاد می کردند.در آن زمان کنار رودخانه ی شاوور انواع افراد کوچک و بزرگ به ماهیگیری مشغول بودند.گاه کسی نگهبانی می داد تا ماموران وارد نشوند.به این ماموران شکاربان می گفتند که در اداره ی جنگلبانی خدمت می نمودند.

صدور جواز شکار در آن زمان وجود داشت اما چون مردم هم دلیل برخورد ماموران را نمی  دانستند و هم فقیر بودند لذا هزینه ی پرداختی را قادر نبودند و به همین دلیل ماهیگیران بزرگ شب ها در کنار کرخه به صید می پرداختند و روزها می خوابیدند.انوع بلم ها مختص چند نفر معین در شوش بودند.بررسی تاریخی می تواند نام این افراد را مشخص کند.

جنگلبانی در شوش تنها موفق به ترساندن بود و قادر به کنترل نبود.این عمل برای آن زمان شوش منجر به اختراع یا ابتکاراتی خطرناک گردید که نمونه ی آن سم ریزی به آب بود که در نهایت باعث نابودی ماهی های بومی کرخه و شاوور گردید.انواع گرازها بی رویه شکار می شدند و به خارجی های شرکت ها فروخته می گردیدند.

گرچه من ماهیگیری ماهر نبودم و اصولا خیلی کم موفق می شدم اما افرادی بودند که هم در شکار ماهی زبر دست بودند و هم هرروز کیسه های خود را مملو از کبوترهای شکار شده می کردند.حقیقتا از رفتار آن زمان آن ها ناراحت بودم خصوصا اینکه بعضی از این کبوترها دارای لانه و تخم یا جوجه بودند.

جنگلبانی بعد از مدتی از این مکان به بالای شهر منتقل گردید و مسئولین آن قدری فشار را بیشتر نمودند.قانون آن زمان دارای نواقص فراوانی بود به طوری که اگر شکاری را که کشته شده بود می یافتند تنها تذکر می دادند و فرد تحت تعقیب قرار نمی گرفت.

در دشت عباس که نزدیک به شوش بود انواع آهوان و گوزن ها در حال تردد بودند و حتی بعضی از شیوخ منطقه خصوصا کشورهای عرب خلیج فارس در فصولی از سال چادر زنی کرده و به شکار می پرداختند.شکار گوزن تنها حالتی از تفریح را داشت و با دولت مرکزی نیز هماهنگ بود.

مقایسه ی آن روز شوش با امروز در مورد محیط زیست بسیار فاصله ها دارد.در آن روزها انواع لک لک ها بر بالاترین مکان های شوش لانه داشتند.انواع روباهان با آزادی دیده می شدند و کسی برای شکار آن ها اقدام نمی کرد.حتی به دلیل حرام بودن گوشت گراز کسی به شکار آن ها نمی پرداخت مگر مواردی که منجر به نابودی مزارع می شد.این مهم خصوصا در نیشکر بیشتر نمایان بود و ماموران جنگلبانی هم دخالتی در توقف نداشتند.

در اداره ی جدید که روبروی آموزش و پرورش امروزی است حرکات بیشتری از سوی ماموران صورت می گرفت.شاید دلیل آن علاقه مندی رئیس این اداره برای حفظ محیط زیست باشد.به نظر می آید که با گذشت زمان بتوان این افراد دلسوز را معرفی کرد و به موقع مورد تقدیر قرار داد اما متاسفانه فراموشی در میان ما چنان رخنه کرده است که مقبولیت آن را مورد تایید قرار نمی دهیم.

در خاطرات یکی از بزرگان و قدیمی ترین افراد شوش نقل شده است که در بالای حرم و در آب شاوور مسئول استانی جنگلبانی برای سرکشی آمده بود و وقتی با انواع پرندگان سیاه یا همان مرغابی های وحشی در آب مواجه شد دست به تفنگ برد و یکی از آن ها را شکار کرد و همچنان که نقل می کند،گفت این را برای خودت ببر.وی نقل می کند که بچه بودم اما سریع به آب زدم و مرغابی را برای مادرم بردم.