امروز سیزدهم آبان ماه، موعد فعال شدن دوباره تحریم ها علیه ایران است؛ تبلیغات منفی ایالات متحده آمریکا برای اثرگذاری بر اقتصاد ایران که از ماهها پیش آغاز شد، تاب و توانی برای برهم ریختن اقتصاد کشورمان ندارد. آمریکا از ماهها قبل با راه‌اندازی جنگ اقتصادی که وجهه روانی آن بسیار بالا است، تلاش کرد تا بگوید بدترین تحریم‌ها را بر علیه ایران فعال خواهد کرد.این کشور ماههاست تلاش کرده تا فروش نفت ایران به عنوان شاهراه تامین مالی را به خطر بیندازد و ارتباطات بانکی ایران با دنیا را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ اما واقعیت آن است که اکنون که تنها یک روز به موعد اعمال تحریم‌ها باقی مانده است، به نظر می‌رسد هر آنچه که باید در اقتصاد ایران اتفاق می‌افتاده ، به وقوع پیوسته و شوک یا تکانه جدیدی در راه نیست. البته نباید فراموش کرد انچه که اتفاق افتاد هم، بیش از انکه ناشی از اقدامات دولت امریکا باشد، ناشی از ضعف های ساختاری اقتصاد ایران بود.

تحریم های آمریکا طی چهار دهه گذشته همراه همیشگی اقتصاد ایران بوده  و اگرچه سختی‌هایی را با خود به همراه داشته، اما هیچگاه نتوانسته اقتصاد ایران را متوقف کند؛ دولتمردان آمریکایی از ماهها قبل تلاش داشتند تا با بیان جملاتی نظیر اینکه «فروش نفت ایران را متوقف خواهیم کرد»، «ارتباطات بانکی ایران را با دنیا قطع خواهیم کرد» و مواردی از این دست، اوج جنگ روانی بر علیه ایران را به کار ببرند؛ با این وجود، هر روز که به موعد اعمال تحریم‌ها نزدیک تر شدیم، گروهی از کشورها یا کالا و خدمات از شمول تحریم‌های آمریکا خارج می‌شوند و این یعنی شکست در ابتدا.

شکست تحریم نفتی در ابتدای کار

اکنون دولت ایران می‌گوید که نه تنها فروش نفت ایران متوقف نشده، بلکه مشتریان جدیدی را برای آن پیدا کرده است و این یعنی شکست یکی از مهمترین بخش‌های تحریم‌های آمریکا؛ به خصوص اینکه ایالات متحده امریکا با باقی ماندن دو روز از زمان رسیدن اعمال تحریم‌ها، هشت کشور را از شمول تحریم خرید نفت ایران معاف کرده است.

بر اساس خبری که بلومبرگ منتشر کرده است، آمریکا موافقت نموده تا به هشت کشور شامل چین، ژاپن، هند ، کره جنوبی، ترکیه، اسپانیا، ایتالیا و یونان اجازه دهد به خرید نفت ایران پس از اعمال تحریم ها در ۵ نوامبر ادامه دهند.

موج مخربی در نظام بانکی ایران در راه نیست

در عین حال، آمریکا اعلام کرده که بر اساس دور جدید تحریم‌های ایران، نظام بانکی ایران را از دسترسی به سوئیفت محروم خواهد کرد، موضوعی که به نظر نمی‌رسد حداقل در شرایط کنونی بتواند ضربه سهمگینی را به نظام بانکی ایران وارد نماید، چراکه پس از اعلام برجام و برقراری مجدد دسترسی اتصال کشورمان به سوئیفت، چندان دردی در ارتباطات و تبادلات بانکی ایران دوا نشد و همچنان ارتباطات بانکی ایران با بانکهای دنیا در تحریم قرار داشت و به نظر می‌رسد که اثرات این بخش مهم تحریم‌های آمریکا نیز در اقتصاد ایران تخلیه شده است و اتفاق جدیدی قرار نیست رخ دهد.

این در شرایطی است که حتی بعد از برجام که ایران و اروپا تلاش کردند ارتباطات بانکی خود را گسترش دهند، بسیاری از بانکهای بزرگ اروپایی و آسیایی نتوانستند برقراری روابط را محقق کنند و این شاید یکی از بخش‌های ناکام برجام از همان ابتدا بود، بنابراین قرار نیست در نظام بانکی نیز اتفاق خاصی رخ دهد و پس از سیزدهم آبان ماه نیز فعالیت نظام بانکی طبق روال گذشته ادامه خواهد یافت.

تکانه‌ای در بازار ارز طی روزهای آینده نخواهیم داشت

در یکی دیگر از مواردی که امریکا اعلام کرده که می‌خواهد تحریم‌ها را از ۱۳ آبان ماه اجرایی کند، دسترسی ایران به دلار است؛ موضوعی که طی ماههای گذشته بدلیل مشکلات ساختاری اقتصاد ایران، چالش هایی را ایجاد کرد و همچنان نیازمند تدبیر و مدیریت سیاست گذار پولی است. اما قرار نیست تکانه‌ای را حداقل طی روزهای آینده در بازار ایران ایجاد کند. به خصوص اینکه دولتمردان و رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده‌اند که وضعیت ذخایر ارزی کشور مناسب است و این شرایط مدیریت خواهد شد.

در جدیدترین اظهارنظر هم، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به صراحت اعلام کرده که  آمریکا در تحریم کامل نفت ایران و به صفر رساندن آن به هر دلیل و بهانه‌ای ناکام شده است. با معافیت تدریجی کشورهای متعدد از تحریم خرید نفت ایران، فضای آتی تجاری و درآمدی کشور مشخص‌تر می‌شود.

او به این نکته هم اشاره کرده است که در ماههای اخیر، ایران ذخایر ارزی خود را به حد مطلوب رسانده و متناسب با شرایط در حال تغییر، حتی در شرایط بسیار نامحتمل به حداقل رساندن صادرات نفت، برنامه متناسب با آن را دارد.

رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که این بانک، با تنظیم دقیق منابع و مصارف ارزی کشور، تلاش خود را همانطور که در هفته‌های اخیر نشان داد بر ثبات بازار پول و ارز متمرکز کرده و تقویت تدریجی و روز افزون پول ملی و افزایش رقابت پذیری اقتصاد و جلوگیری از نوسانات را هدف قرار داده است . 

وی این وعده را هم داده است که بانک مرکزی در کنار برنامه ریزی برای تعادل بازار ارز و کنترل تورم در کنار دولت، وضعیت معیشتی و رفاهی مردم، خصوصا دهک های پایین درآمدی را مدنظر دارد و از هیچ کوششی برای بهبود شرایط فروگذار نمی کند. 

این تدابیر در کنار این واقعیت که نقدینگی سرگردان موجب مخرب خود را پشت سر گذاشته است، نویدبخش بهبود بیشتر بازار ارز طی ایام پیش رو است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، نقدینگی سرگردان که از جمله مشکلات و چالش های زیرساختی اقتصاد ایران است، طی ماههای اخیر اوج فشار خود را تخلیه کرده است و دیگر توانی برای ایجاد تکانه های شدید در بازار ارز ندارد. 

صنعت خودرو ایران همچنان به راه خود ادامه می‌دهد

بخش دیگری از تقلای آمریکا برای اعمال تحریم‌ علیه ایران صنعت خودروسازی است. صنعتی که اگرچه خیلی پیش از موعد، تحریم‌های آمریکا را تجربه کرده و شرکای خود را از دست داده است، اما هنوز هم به تولید ادامه می‌دهد و قرار نیست دچار توقف شود.

صنعت خودرو در ایران اکنون سبد متنوعی از محصولات داخلی را در خود جای داده است و اگرچه ممکن است در واردات خودرو و تولید برخی خودروهای مشترک با شرکای خارجی برخی محدودیت‌ها را تجربه کند، اما به هر حال سبد متنوع خودروهای داخلی که بخش عمده‌ای از آنها داخلی‌سازی شده است، به طور قطع بار خودروهای خارج شده از سبد تولید را بر دوش خواهد کشید.

البته تحریم‌ها، سختی‌هایی را به طور قطع به همراه خواهد داشت، اما اقتصاد ایران در مواجهه با این سختی ها، در هم نخواهد شکست و باز هم به راه خود ادامه خواهد داد. این تحریم ها هر روز که می گذرد، اقتصاد ایران را آبدیدتره می کند.