پیشینهٔ تاریخی بهبهان

تاریخ بهبهان همواره و همه‏ جا با تاریخ ارگان همراه بوده‎ و اساساً یکی محسوب می‌شود، شهر قدیمی ‏بهبهان(ارجان) بواسطهٔ اشیاء بدست‎آمده در کشفیات باستان ‏شناسی در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی تاکنون قدیمی‏ترین دوره تاریخی آن معلوم شده‎ که نشان از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح دارد؛ گور مکشوفه کتین هوتران فرزند پادشاه ایلامی‏ که در هزاره‎دوم پیش از میلاد مسیح سلطنت می‏کرده همراه با جام ارجان و حلقه قدرت، شوکت و عظمت فرهنگی و هنری ارجان را به نمایش می‏گذارد و با عرضهٔ اطلاعات گرانبهایی، تاریخ بهبهان را معلوم می‏دارد که این شهر قدیمی‏ چگونه از نشر فرهنگی بر تارک منطقه می‏درخشیده‌است.

این شهر از دیرباز مرکزیت منطقه ارگان و کهگیلویه را بر عهده داشته‌است. ارجان در زمان ساسانیان در محلی که هم اکنون در بخش شمال بهبهان واقع است و یادگارهایی از تمدن عیلامی را در خود جای داده‌است

بازسازی شده و به نام آریاگان نامیده شد. آریاگان در زمان ساسانیان یکی از چهار شهر مهم ایران بود. زمینهای حاصلخیز و آب کافی که از رودخانه‌های مجاور تامین می‌شد باعث رونق کشاورزی این منطقه شده بود. قرار گرفتن بر راه بین فلات ایران و جلگه خوزستان ارگان را به مرکز تجاری تبدیل نموده بود که اهمیت راهبردی غیر قابل انکاری داشت. بیشتر زمینهای آریاگان به کشت انگور و زیتون اختصاص داشت و گونه‌های مختلف غلات در ارگان بسیار پربار بودند. بعدها بر اثر زمین‌لرزه و شکستن سدی که بر رودخانهٔ تاب/طاب (مارون کنونی) بسته شده بود ارگان به زیر آب رفت. مردمی که از زمین‌لرزه در منطقه‌ای که پیش از آن محل نیایششان بود و بهان نامیده می‌شد گرد هم آمدند و برای چندگاهی آنجا زیستند. بعدها گروهی از مهاجرین دیاربکر (در ترکیه کنونی) به این افراد افزوده شدند و در محلی که بهتر از «بهان» بود شهری را بنا کردند که به«بهان» نامیده شد. در همین زمان و پس از تقسیمات جدید کشوری بهبهان از استان فارس جدا شده و به استان خوزستان پیوست.
عبور حضرت رضا(ع) از ارجان

امام علی بن موسی الرضا(ع) در سال ۲۰۱ هجری قمری و بعد از این که بنا بر مصالحی ناچار از پذیرش ولایت عهدی مامون خلیفهٔ عباسی شد از مدینه به سوی مرو در خراسان آن روز حرکت کرد. هر چه در زمینهٔ مسیر حرکت آن حضرت در طی این مسافرت طولانی در گذشته کار تحقیقاتی زیادی صورت نگرفته‌است و تنها با ذکر ورود آن حضرت به نیشابور و ایراد آن حدیث معروف منسوب به آن حضرت اکتفا شده‌است. اما در تحقیقات سالهای اخیر نشان داده شده‌است که آن حضرت بعد از خروج از مدینه وارد بصره شده و از آنجا به شهر ارجان رفته‌است و پس از اقامت کوتاهی در ارجان، از طریق اصفهان رو به سوی نیشابور و سرانجام شهر مرو نهاده‌است.

بهبهان خاک سرداران و 1100 شهید
بهبهان به گواه همگان شهر بیرون آمده از آموزنهای بزرگ تاریخ است .
شهرستان بهبهان در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و 8 سال دفاع مقدس شهدای بزرگی و گرانقدری را به مهین عزیز اسلامی تقدیم نمود و از این بهبهان به گواه همگان شهر بیرون آمده از آموزنهای بزرگ تاریخ است.
شهرستان بهبهان در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و 8 سال دفاع مقدس شهدای بزرگی و گرانقدری را به مهین عزیز اسلامی تقدیم نمود و از این حیث نام شهرستان بهبهان و شهدای نامی آن در استان خوزستان و ایران به سان ستارگانی تابناک می درخشد.

 2تن از 25 سرلشکر شهید و سرافراز ایران (سرلشکر شهید دکتر مجید بقایی فرمانده قرارگاه مقدم جنوب و اولین نماینده سپاه پاسداران در اتاق جنگ ایران و سرلشکر شهید اسماعیل دقایقی فرمانده لشکر 9 بدر) از فرزندان بهبهان هستند.
 از دیگر سرداران نامی این دیار می توان به سردار مهندس صدراله فنی، حبیب اله شمایلی، عبدالعلی بهروزی ، خیرالله صفری زاده، مسعود پیشبهار و ... اشاره نمود.

 همچنین شهرستان بهبهان در دوره 8 ساله دفاع مقدس بارها مورد حملات موشکی رژیم بعث عراق قرار گرفت که در غمگین ترین آن حمله موشکی 4 آبانماه 1362 به مدرسه راهنمایی شهید پیروز بهبهان است که در این واقعه 74 تن از دانش آموز و معلمان این مدرسه در اوج مظلومیت به شهادت رسیدند. مقام معظم رهبری حضرت آیت اله خامنه ای که در آن زمان رئیس جمهور بودند، در دیدار با دانش آموز مجروح مدرسه پیروز فرمودند:(( جنایاتی مثل جنایات بهبهان باعث مصمم تر شدن ما خواهد شد. سپس اشاره فرمودند که آن شب که حادثه بهبهان اتفاق افتاده بود ما در اتاقی نشسته بودیم. امام خمینی(ره) تشریف آوردند و اولین حرفشان اشاره به حادثه بهبهان بود. او برای فرزند خویش گریه نکرد. اما برای بچه های مردم بارها گریه کرده است. چند روز بعد امام خمینی در یک سخنرانی دوباره به مظلومیت بهبهان اشاره نمودند که(( همانطور که بهبهان مظلوم است بصره و مندلی هم مظلوم است)).
صنایع دستی بهبهان

بهبهان از قدیم‏ دارای صنایع‎دستی متنوعی بوده‎ که با برچیده شدن راسته بازار تحولات اقتصادی و ظهور مشاغل جدید اکثر آنها از میان رفته‏اند مهمترین آنها عبارت بودند از مسگری، ورشوسازی، ساخت قلیان، ظروف سفالی، عبابافی، نمدمالی، لحاف‏دوزی، تولید کلاه نمدی، گیوه و … از این میان در حال حاضر تنهاعبابافی، نمدمالی، لحاف‏دوزی و گیوه‏دوزی باقی مانده‎ است.
اماکن تاریخی بهبهان

دیوار و خندق اطراف شهر، مسجد جامع و راسته‎بازار، نارین قلعه(تخریب شده)، مقوم(از بین رفته)، آب‎انبار و برکه‏ها، بقعهٔ بشیر‎نذیر، عمارت کلاه‎فرنگی(تخریب شده)، مجموعهٔ ارجان(گور مکشوفهٔ کیدین‎هوتران)، مجموعهٔ بکان(پل، حمام)، پل خیری مح‎خان(خیرآباد)، قلعه مدرسه(خیرآباد)، آتشکدهٔ چهارطاق(خیرآباد)، کتیبهٔ تنگ‎تکاب، برج‌های رضاخانی، خرابه‏های کلگه‏زار، کتیبهٔ تنگ سروک.

بافت تاریخی شهر بهبهان که قدیمی‏ترین منطقهٔ بهبهان فعلی پس از ارجان است، از شمال به خیابان شهید شریعتی، از جنوب به خیابان شهید گرایمی، از شرق به خیابان نحوی و ادامهٔ آن به موازات مسیل آبخروار تا خیابان شهید شریعتی و از غرب به خیابان شهید پیروز منتهی می‏شود؛ خیابان شهید عدالت و خیابان شهید جوانمردی بصورت دو محور عمود بر هم از وسط این ناحیه عبور می‏کند که خیابان شهید جوانمردی فعلی، سال‌ها قبل به صورت مسیلی از وسط شهر می‏گذشته و حد فاصل بین دو قوم قنوات و بهبهان بوده ‎است؛ مساحت کلی این منطقه حدود ۱۴۶ هکتار است.

از دیگر ویژگی‏های این بافت وجود بیش از ۸۴ مسجد، حسینیه و امامزاده در لابه‌لای اماکن مسکونی آن است؛ قدمت بیشتر خانه‏هایی که در این بافت واقع شده‏اند به دوره‏های قاجار و پهلوی می‏رسند، از ویژگی‏های معماری این بناها می‏توان به وجود زیرزمین، در اثر آنها وجود ایوان با ستون‌های مدور، سردرهای قوسی به صورت نیم دایره و آجرکاری‌های زیبا در نمای بیشتر آنها اشاره کرد.
اماکن دیدنی طبیعی بهبهان

منطقهٔ تنگ‎تکاب، روستای تنگ‎بن، روستای تنگ خوئیز، تنگ سروک، دره گرمابه، امامزاده شیرعلی، باغ بهو از جمله اماکن دیدنی طبیعی و منحصر به فردی است که هر ساله باعث جذب گردشگران زیادی به این شهرستان شده ‎است.
اماکن تفریحی غیرطبیعی بهبهان

پارک جنگلی سلمان‎فارسی(جادهٔ اهواز)، پارک جنگلی ارجان(جاده سیمان ـ نرگس‏زار)، پارک ساحلی کریا(شهروند)، اردوگاه شهید رجایی(جاده اهواز)، پارک ساحلی خارستان(جاده اهواز)از جمله مراکز تفریحی غیرطبیعی است که در سال‌های اخیر در این شهرستان احداث شده ‎است. مجموعه فرهنگی، تفریحی و ورزشی خارستان که در بالا به آن اشاره شد یکی از مجموعه‌های بسیار دیدنی شهرستان بهبهان است.

این مجموعه در شمال‎غربی بهبهان، در ۳ کیلومتری جاده بهبهان- اهواز، جنب سنگ‎شکن گلستانی‏منش واقع شده‌است و فاز اول آن با وسعت ۲۵ هکتار توسط شهرداری در کنار رودخانهٔ مارون احداث شده‎؛ نمای کلی این مجموعه بیضی شکل بوده و بیشه‏های طبیعی از انواع گون در مرکز آن قرار دارد و جاده آسفالته‌ای اطراف این بیشه‏ها کشیده شده ‎است؛ در ضلع شرقی آن دو راه فرعی وجود دارد که اولین راه به دریاچه‌ای که با وسعت ۵/۱ هکتار ساخته شده و بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی استان خوزستان است و دارای امکانات قایق سواری است و دومین راه به چهار قلعه زمین فوتبال و والیبال ساحلی (هر کدام ۲ قطعه) ختم می‏شود؛ ضلع غربی مجموعه موازی با رودخانهٔ مارون است و میان رودخانه و پارک یک جاده ساحلی به طول ۱۱۰۰ متر کشیده ‎شده‎ که در کنارهٔ آن، تعداد ۱۴۰ سکو دایره‏ای‎شکل به‌منظور استفاده خانواده‏ها ساخته شده‎؛ امتداد این سکوها به بیشه‏ای زیبا و طبیعی ختم می‏شود که همچنان دست ‏نخورده باقی مانده‎؛ در قسمت جنوب غربی پارک پیست دوچرخه‏سواری به وسعت یک هکتار ساخته شده ‎است.

برنامه ‏های در نظر گرفته‎ شده برای این مجموعه طی سه فاز اجرا می‏شود و تا کنون فاز اول آن اجرا شده‎ که به طور کلی شامل احداث دریاچه، زمین فوتبال ساحلی(دو قطعه)، زمین والیبال ساحلی(دو قطعه)، پیست دوچرخه سواری و احداث ۱۴۰ سکو و خیابان‎سازی بوده‎ و فاز دوم شامل ساحل‎سازی و احداث سکوی ماهیگیری است.
‏اماکن مذهبی مشهور بهبهان

امامزاده حیدر، امامزاده شاه ‏میر عالی‎حسین، امامزاده شاه‏ فضل، بی ‏بی خدیجه، بی‏ بی زبیده‎خاتون، بی‏ بی‏ صالحه‏ بیگم، امامزاده ابراهیم، امامزاده شیرعلی، امامزاده اباذر، سید فقیه، آخوند ملاعلی بهبهانی از جمله اماکن متبرکه و مذهبی مشهور بهبهان بوده که همیشه پذیرای مردم منطقه و همچنین استان‌های همجوار است.
کاروانسرای معروف و تاریخی خیرآباد بهبهان

بنای کاروانسرا(مدرسه) خیرآباد که با شماره ۳۸۴۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در ۲۵ کیلومتری شرق بهبهان در روستای خیرآباد(قلعه مدرسه) با چهار قرن قدمت در سال ۱۰۸۹ ه. ق همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی، به دستور حسین علی‎خان زنگنه(حاکم ایالات بهبهان و کهگیلویه) ساخته شد؛ وسعت این بنا که تماماً از آجر پخته و گچ ساخته شده ‎است، در ابتدا ۹ هزار ۹۴۳ متر مربع بوده و دارای قسمت‌های مختلف از جمله مسجد، حجره برای معلمان، آشپزخانه، حمام و بازارچه بود، که هم‎اکنون تنها بنای اصلی مدرسه(حدود ۲۵۰۰ متر مربع) باقی‎مانده و آثار بقیه بناها از بین رفته ‎به دلیل اینکه از سال ۱۱۳۵ ه‏‏. ق که علمای اخباری در آن اقامت کردند، از این محل به عنوان برج و بارویی مستحکم به‌منظور مقابله و مباحثه علمی‏با آیت‏الله وحید بهبهانی استفاده می‏کردند؛ از این زمان به بعد مدرسه خیرآباد به قلعه مدرسه معروف شد، این بنا نمایانگر خصیصه علم‎دوستی مردم بهبهان است.
راسته بازار معروف بهبهان

این مجموعه که با شماره ۳۷۶۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده در حال حاضر قدیمی‏ترین بازار شهر بهبهان است که در زمان گذشته مرکز ثقل تجاری شهر بهبهان و حومه آن بوده‎؛ این مجموعه که متعلق به دورهٔ قاجار است دارای چندین راسته بوده که حرفه‏های مختلف در راسته‏های مخصوص به خود فعالیت داشتند؛ در حال حاضر تنها یک راسته از آن باقی‎مانده‎؛ برروی دیوار راسته باقی‎مانده دو کتیبه قرار دارد؛ مصالح به کار رفته در ساخت ابزار سنگ و گچ است و از ویژگی‏های آن می‏توان به سقف گنبدی حجره‏ها و کاربرد طاق و تویزه در پوشش سقف راسته اشاره کرد‏.
حمام بکان

این حمام متعلق به دورهٔ ساسانی و مرتبط با شهر قدیم ارجان است و در کنار رودخانهٔ مارون در نزدیکی روستای امام رضا واقع شده‎؛ معماری این بنا به صورت چهار ایوانی است که در حال‎ حاضر به علت اینکه کف آن تا ارتفاع زیادی بر اثر ریزش سقف‌ها و سنگ‌های کناره دره پر شده‎است، پلان آن کاملاً دیده نمی‏شود، یک قسمت مربع شکل مرکزی است که چهار ایوان در چهار جهت آن قرار داشته‎، ایوان‌ها که در روی چهار ستون قرار داشت‌ه‏اند با طاق‌های جناقی به هم متصل شده و قسمت مرکزی سقف گنبدی شکل داشته که در حال حاضر ریخته‌است.
پل تاریخی ارجان

این پل که در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا(ع) و قدمگاه امام رضا(ع) واقع شده که‎ متعلق به دورهٔ ساسانی است. این پل دارای دهانه‌ای طاق مانند در دست راست رودخانه باقی مانده‎ و چند پل و سنگفرش بستر زیر پل نیز در حول و حوش بالا و پایین دیده می‏شود؛ همه آثار به جامانده ساسانی بوده و از سنگ و ملات گچ ساخته شده ‎است؛ آثار پل کوچک دیگری پائین‌تر از پل بزرگ‌تر دیده می‏شود.
شهرداری

شهرداری بهبهان یکی از کهن‌ترین شهرداری‌های استان خوزستان است که در سال ۱۳۰۵ خورشیدی بنیان نهاده شده‌و دارای درجهٔ ۹ است. شهرداری بهبهان دارای ۲ ناحیه خدمات شهری می‌باشد که شامل ناحیه ۱ و ناحیه ۲ می‌باشد.
صنایع و معادن

صنایع شهرستان بهبهان به دو دسته صنایع ماشینی و دستی تقسیم می‌شود. صنایع ماشینی نیز شامل صنایع سبک (صنایع غذایی، چوب و وسایط حمل و نقل) و صنایع سنگین (صنایع مربوط به نفت و انواع معادن و سنگهای ساختمانی) می‌شود. کارخانه سیمان، آجر ماشینی ملامین سازی، ظروف آلومینیوم، کابینت سازی، قند سازی، بسته بندی خرماو... از مهم ترین کارخانه‌های این منطقه محسوب می‌شوند. از منابع و معادن زیر زمینی این شهرستان می‌توان به نفت، گاز، سنگ‌های آهک، سنگ گچ، خاک رس، شن، ماسه و مواد اولیه برای تولید سیمان اشاره کرد. وجود زمین‌های حاصل خیز برای کشاورزی، پتانسیل کامل منطقه برای دامداری، غنی بودن از لحاظ معادن و منابع زیرزمینی و شکوفایی صنایع اعم از صنایع دستی و ماشینی سبک و سنگین، بازرگانی این منطقه را رونق بسیار بخشیده و برخی از مردم این شهرستان دارای شغل بازرگانی هستند.
مکان‌های فرهنگی و ورزشی شهرستان پارک‌ها و بوستان‌ها

    پارک بزرگ قائم
    پارک بزرگ بعثت
    پارک بزرگ کوثر
    پارک بانوان(در حال ساخت)
    پارک شهید جعفر شریف نیا
    پارک آزادگان
    پارک ساحلی خارستان
    پارک ساحلی شهروند
    پارک جنگلی سلمان فارسی
    پارک جنگلی رضوان
    پارک بزرگ نرگس بهبهانی
    بوستان پردیس
    بوستان ابوعلی سینا
    پارک امیرکبیر
    پارک دانش آموز
    بوستان دانشجو و...

سینما

    بهبهان دارای یک سینما می‌باشد که در مرکز شهرستان واقع شده‌است. این سینما چند سالی است که بنا به دلایلی تعطیل می‌باشد.

ورزشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی

    ورزشگاه ۲۲ بهمن
    سالن ورزشی شهید بقایی
    سالن ورزشی جانبازان
    سالن ورزشی شجاعت
    سالن ورزشی خانواده
    سالن ورزشی علی ابن ابی طالب (ع)
    استخر سرپوشیدهٔ خانواده
    استخر سرپوشیدهٔ جانبازان

میادین اصلی شهر

از مهمترین میادین شهر بهبهان می‌توان به: میدان شهید جوانمردی (مرکز شهر). میدان بانک ملی - میدان مراحل - میدان بسیج - میدان ارجان - میدان هلال احمر(شیر خورشید سابق) - میدان قدس (بیدبلند)- میدان پرستار، میدان شهدای شیمیایی- میدان دانشجو - میدان معلم- میدان یادمان(استیل) و میدان ابن سینا و تعدادی دیگر از میدان‌های جدید اشاره کرد.
مراکز تجاری مهم شهر

    مجتمع تجاری سی تی استار(ستارهٔ شهر)
    مجتمع تجاری، تفریحی، فرهنگی آریاگان
    مجتمع تجاری امیر کبیر
    خیابان عدالت

کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی

    کتابخانهٔ علامهٔ طباطبایی
    کتابخانهٔ کوثر
    کتابخانهٔ حاج محمد جعفر بهبهانیان
    نگارخانهٔ میرزا شوقی
    فرهنگ سرای حاج محمد جعفر بهبهانیان

مراکز درمانی و بیمارستانی

    مجتمع پزشکی مرکزی
    بیمارستان شهید مصطفی خمینی(تامیین اجتماعی)
    بیمارستان حضرت ولی عصر(در حال ساخت)
    بیمارستان شهیددکتر شهید زاده
    بیمارستان خصوصی مهرگان
    بیمارستان زنان و زایمان فریدهٔ بهبهانی
    و سایر مراکز درمانی سطح شهر

مراکز اقامتی(هتل‌ها، مسافرخانه‌ها)

    هتل بزرگ مارون
    ویلاهای مارون(حاشیهٔ دریاچهٔ سد مارون)
    هتل سه ستاره ی(در حال ساخت)
    مسافرخانهٔ نور
    مسافرخانهٔ استقلال

ترابری فرودگاه

بهبهان دارای یک فرودگاه نظامی می‌باشد که متعلق به پدافند هوایی این شهر بوده و بعنوان فرودگاه اضطراری و پشتیبان فرودگاه امیدیه بوده‌است و برای آن تاسیس شده و بعداً با هماهنگی فرمانداری و نیروی هوائی پروازهایی در هفته به مقصد تهران و بالعکس با استفاده از پروازهای C-130 نیروی هوایی داشته‌است. ولی متاسفانه بنا به دلایلی در حال حاضر از این فرودگاه به جز مقاصد نظامی به هیچ عنوان استفاده نمی‌شود.
راه‌آهن

متاسفانه بهبهان فاقد ایستگاه راه آهن می‌باشد، ولی بنا به برنامه‌هایی که توسط دولت اعلام شده‌است قرار است خط راه آهن شیراز، اهواز که عملیات اجرایی آن از اواخر سال ۹۱ شروع می‌شود از این شهرستان عبور کند.
پایانهٔ مسافربری

شهرستان بهبهان دارای یک پایانه مسافربری می‌باشد. افزون بر این سازمانها و نهادهای مسافربری بسیاری در جای جای شهر برپا می‌باشد که کار ترابری مسافران را برای سفرهای درون استانی و برون استانی بر دوش دارند. از بهبهان روزانه اتوبوس‌هایی راهی تهران - اصفهان - شیراز - بوشهر، عسلویه - آبادان - اهواز و ماهشهر می‌شوند که از این میان ترددهای بین بهبهان و اهواز از همه بیش تر است.
پایانه میوه و تربار

بهبهان دارای ۱ میدان میوه و تره بار بزرگ می‌باشد که بخش عظیمی از مرکبات و سیفیجات استان و شهرستان از آنجا به اکثر نقاط کشور حمل می‌شوند.
نهادهای آموزشی

دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء(ص)

دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان 

دانشکدهٔ علوم پزشکی بهبهان و آقاجاری  

دانشگاه تربیت معلم امام جعفر صادق(ع)، پیامبر اعظم(ص)   

دانشگاه پیام نور بهبهان
کوی‌ها و مناطق شهری

از مهم‌ترین مناطق شهری می‌توان به منطقه قائم، کوی شهید محمد جعفری، کوی مالک اشتر، منطقهٔ تختی - کوی حجت - کوی پلیس - کوی ذوالفقاری - منطقهٔ مطهری - عدالت -محلهٔ بقال‌ها - دانشگاه - اشاره کرد. همچنین تعداد زیادی محله در شهر وجود دارد که شامل:محل شاه فضل، شاه میرعالی حسین، امامزاده حیدر، محل ابوعلی‌ها، محل پر، محل خراسانی‌ها، محل ملک، گودچاهک، پهلوانان، کاروانسرا (گچپزان)، گود بقال، خروا(سرخط)، سده، لب آب، سبزپوشان، عقلایی‌ها، اوخسی‌ها (عصارخانه)، سادات، ملامحسنی‌ها، خواجه خضر، کارگه، درویس، درویشها، ملایان، بدیعا، شهرنو، محله آهنگران (گل بی بی)، بازارنو، باقرخان، محله میدان (گله دارزاده) و بسیاری محلات دیگر اشاره کرد.

منبع: وبلاگ بهبهان ارجان

انتهای خبر / پایگاه خبری ایران آنلاین (ایران انا) / کد خبر 3191 - 91