خبرگزاری ایران اُنا | اخبار ویژه ایران و خوزستان

ایران انا: رد صلاحیت و حتی بازداشت چهره های شاخص سیاسی، افزایش حوادث خشونت بار و اوج گیری فعالیت های انتخاباتی و تبلیغاتی مهمترین مولفه های فضای سیاسی پاکستان در فاصله کمتر از یک ماه مانده به انتخابات این کشور است.

در حالی که گروه ها و احزاب سیاسی پاکستان می کوشند تا از مدت زمان باقی مانده تا موعد برگزاری انتخابات سراسری این کشور -بیست و یکم اردیبهشت ماه- بیشترین بهره برداری سیاسی و تبلیغاتی را صورت دهند، رویدادها و حوادثی در این کشور به وقوع می پیوندد که می تواند تاثیرات قابل توجهی در آینده تحولات سیاسی و نوع بازی کنشگران این عرصه بر جای گذارد.

بازداشت ˈپرویز مشرفˈ رییس جمهور پیشین پاکستان در روز جمعه سی ام فروردین ماه را می توان در زمره مهمترین این حوادث به شمار آورد. یک روز پیش از این، دادگاهی در اسلام آباد به دوره آزادی مشروط مشرف با قید وثیقه پایان داد و حکم بازداشت وی را صادر کرد تا بدین ترتیب رییس جمهور پیشین پاکستان دوران رقابت های انتخاباتی را در زندان سپری کند.

پیش از این دادگاه های انتخاباتی پاکستان صلاحیت مشرف برای نامزدی انتخابات پارلمانی را نیز رد کرده بودند. به گزارش رسانه ها پس از رد صلاحیت این چهره سرشناس برای نامزدی در حوزه های انتخاباتی مطرح پاکستان، آخرین درخواست وی برای ورود به عرصه رقابت های انتخاباتی از حوزه انتخابی ˈچترالˈ واقع در شمال غربی پاکستان هم رد شد تا آخرین امیدهای مشرف برای حضور در عرصه سیاسی کشور رنگ ببازد.

اعلان خبر رد صلاحیت مشرف که سه شنبه هفته گذشته در رسانه ها انعکاس داشت، با خبر شکایت وی از دادگاه انتخاباتی صادر کننده رای همراه بود، اما به باور برخی ناظران مسائل پاکستان، استیناف خواهی مشرف از دیوان عالی به نتیجه ای نخواهد رسید. پیش از این ˈراجا پرویز اشرفˈ نخست وزیر ماه های گذشته پاکستان نیز از سوی دادگاه های انتخاباتی از حضور در رقابت های انتخاباتی محروم شده بود.

** رد صلاحیت چهره های شاخص سیاسی و ابهام در خصوص عملکرد دادگاه های انتخاباتی

.....................................

آنچنان که اشاره شد، رد صلاحیت مشرف برای شرکت در انتخابات سراسری ماه آینده پاکستان را می توان یکی از مهمترین رخدادهای سیاسی این کشور طی روزهای اخیر به شمار آورد. مشرف که حاکمیت اجرایی پاکستان را پس از کودتای نظامی مهرماه 1378 بر عهده گرفته و تا مرداد ماه 1387 به عنوان رییس جمهور زمام قدرت را در دست داشت، چهارمین ژنرال ارتشی به شمار می رود که توانسته در طول تاریخ پاکستان به بالاترین جایگاه سیاسی دست یابد.

مشرف پس از تصمیم به پایان دوره چهارساله تبعید خودخواسته در شهر دوبی، اوایل فروردین ماه به پاکستان بازگشته بود تا با رهبری حزب ˈمسلم لیگ سراسریˈ بار دیگر در عرصه قدرت ظاهر شود، اما اتهاماتی نظیر نقض قانون اساسی، انجام کودتا، مشارکت در قتل ˈبی نظیر بوتوˈ نخست وزیر پیشین و اقدامات غیر قانونی دیگر مانند اخراج قضات دیوان عالی کشور سبب شد تا دادگاه انتخاباتی چترال نیز تلاش مشرف برای نامزدی در انتخابات را با ناکامی مواجه سازد.

با توجه به این رخداد، رویای مشرف برای تکرار نتایج انتخابات سال 1381 نقش بر آب شد. انتخاباتی که در جریان آن ˈحزب مسلم لیگ-شاخه قاعد اعظمˈ یعنی تشکل سیاسی حامی مشرف توانست به پیروزی رسیده و پایه های قدرت او را در عرصه سیاسی این کشور مستحکم سازد.

البته در مدت زمان اخیر، مشرف تنها قربانی سیاسی آرای دادگاه های انتخاباتی پاکستان نبوده است.

همانگونه که پیشتر اشاره شد پرویز اشرف نیز نتوانست به عرصه انتخابات ماه آینده راه یابد. بر اساس اعلان مقامات قضایی این کشور، اتهاماتی نظیر فساد مالی و دریافت رشوه در زمان تصدی وزارت نیرو در دولت پیشین اسلام آباد به رهبری ˈیوسف رضا گیلانیˈ، دلیل اصلی رد صلاحیت پرویز اشرف بوده است.

پیش از این یعنی در اواخر خرداد ماه سال گذشته، گیلانی نیز به دلیل اختلاف با دیوان عالی قضایی پاکستان به سرپرستی ˈافتخار محمد چودریˈ از سمت خود برکنار و از امکان حضور در انتخابات پارلمانی آتی محروم شده بود.

به باور تحلیلگران، رد صلاحیت گیلانی و اشرف بعنوان دو چهره مطرح حزب ˈمردمˈ، این تشکل حاکم بر کشور را با دشواری هایی روبرو ساخته است.

در چنین شرایطی ˈآصف علی زرداریˈ رییس جمهور مورد حمایت تشکل حاکم، خواهد کوشید تا با توجه به اتهاماتی که از سوی دستگاه قضایی متوجه شمار قابل توجهی از اعضای حزب مردم شده، از تمام ظرفیت های لازم برای ادامه کمپین انتخاباتی حزب متبوعش بهره جوید.

از جمله این ظرفیت ها، حضور ˈبلال بوتو زرداریˈ فرزند رییس جمهور کنونی و خانم بوتو نخست وزیر فقید پاکستان در راس حزب مردم است که به باور برخی تحلیلگران می تواند شمار قابل توجهی از آرای قشر متوسط میانه را به سبد این حزب واریز و مانند انتخابات بهمن ماه 1386 زمینه های پیروزی حزب مردم بر سایر احزاب رقیب را فراهم آورد.

و اما در خصوص بحث رد صلاحیت ها، مساله دیگری که مطرح است به معیارهای احراز یا رد صلاحیت نامزدهای انتخاباتی باز می گردد. به گزارش برخی رسانه ها همزمان با رد صلاحیت چهره هایی مانند پرویز اشرف و مشرف، نامزدهایی چون ˈاحمد لدهیانویˈ از سرکردگان تشکل ˈاهل سنت و جماعتˈ، توانسته اند نظر موافق دادگاه های انتخاباتی را برای حضور در انتخابات پارلمانی به دست آورند. تشکل مزبور مهمترین شاخه ˈسپاه صحابهˈ است که به عنوان یکی از مهمترین گروه های فرقه ای، خشونت گرا و غیر قانونی سال های گذشته پاکستان شناخته می شود.

با توجه به عملکردهای اینچنینی از سوی دادگاه های انتخاباتی، کارنامه دستگاه قضایی پاکستان در بحث تایید یا رد صلاحیت ها در روزهای گذشته با انتقاداتی روبرو بوده است.

** افزایش سطح خشونت؛ ویژگی بارز انتخاباتی در پاکستان

.....................

با اوج گیری رقابت های سیاسی و تبلیغاتی برای ورود نامزدهای احزاب به ˈمجلس شوراˈ یا همان پارلمان ملی پاکستان، می توان شاهد افزایش حوادث خشونت بار و اقدامات تروریستی علیه چهره های انتخاباتی، گروه های سیاسی و تجمعات حزبی بود. حوادثی که به باور بعضی تحلیلگران به یکی از ویژگی های فضای انتخاباتی پاکستان تبدیل شده است.

ریشه بسیاری از خشونت های اخیر در پاکستان را می توان در حیات و فعالیت گروه های افراطی مذهبی و قومی این کشور جستجو کرد. در زمان حاضر بخش مهمی از اقدامات و عملیات تروریستی در آستانه انتخابات، توسط شبکه طالبان محلی پاکستان طرح ریزی و به اجرا در می آید.

طالبان از ماه ها پیش از شروع جدی رقابت های انتخاباتی اعلام کرده که نامزدها و اجتماعات انتخاباتی تشکل ها و احزاب سکولار را آماج حملات خود خواهد ساخت.

علاوه بر حزب مردم، مهمترین احزابی را که زیر عنوان تشکل های سکولار در لیست عملیات تروریستی طالبان قرار داشته اند، می توان دو حزب ˈنهضت متحده قومیˈ و حزب ˈعوامی ملیˈ دانست.

از میان این دو حزب که در زمره تشکل های موتلف با حزب حاکم طی پنج سال گذشته قرار داشته اند، طی ماه های اخیر حزب عوامی ملی به عنوان حزبی وابسته به اقلیت پشتون های پاکستان، هدف بیشترین حملات قرار داشته است. گفته می شود طی چهار سال گذشته نزدیک به 700 نفر از این حزب توسط گروه های تندرو پاکستان به قتل رسیده اند.

ترور ˈفخر الاسلامˈ رهبر شاخه محلی نهضت متحده قومی در حیدر آباد و انجام عملیات انتحاری در گردهمایی انتخاباتی حزب عوامی ملی در پیشاور، از جمله آخرین اقدامات گروه های تروریستی پاکستانی به شمار می رود.

علاوه بر آنچه گفته شد شیعیان پاکستانی نیز طی ماه های اخیر از حملات تروریستی گروه های افراطی در امان نبوده اند. در دی ماه سال گذشته نزدیک به یکصد تن از شیعیان پاکستانی توسط افراط گرایان به قتل رسیدند که به باور بسیاری از ناظران حوادثی اینچنینی متاثر از بی ثباتی های سیاسی اخیر پاکستان بوده است.

** آرایش نیروهای سیاسی برای رقابت انتخاباتی تنگاتنگ

.........................

همزمان با نزدیک شدن به موعد برگزاری انتخابات پارلمانی، روز به روز بر اهمیت رخدادهای جاری پاکستان در نزد کارشناسان تحولات این کشور و مسائل منطقه ای افزوده می شود.

هر چند تداوم وضعیت نابسامان اقتصادی، اجتماعی و امنیتی و گره خوردن پایان دوره حاکمیت حزب مردم با بی ثباتی های سیاسی، سبب کاهش اقبال عمومی نسبت به این حزب شده، اما بر اساس برخی نظر سنجی ها همچنان نزدیک به 30 درصد آرا به نفع نامزدهای حزب حاکم به صندوق ها ریخته خواهد شد و حزب حاکم به احتمال زیاد می تواند بازهم به عنوان تشکل سیاسی نخست در پارلمان حضور داشته باشد.

حزب محافظه کار ˈمسلم لیگ- شاخه نوازˈ به رهبری ˈنواز شریفˈ نخست وزیر سال های دهه 90 میلادی و تشکل تازه تازه تاسیس ˈجنبش برای عدالتˈ به سرکردگی ˈعمران خانˈ چهره سرشناس ورزشی و قهرمان سابق کریکت (یکی از مهمترین رشته های ورزشی پاکستان) از جمله احزاب مهم دیگری هستند که می توانند آرای قابل توجهی را از آن خود سازند.

نحلیلگران معتقدند تشکل هایی مانند ˈجمعیت علمای اسلامˈ به رهبری ˈمولانا فضل الرحمنˈ و نیز ˈجماعت اسلامیˈ به همراه سایر گروه های مذهبی و حتی فرقه ای با برنامه ریزی انتخاباتی پا به مهمترین عرصه فعالیت های سیاسی پاکستان نهاده و هدف ورود نامزدهای خود به پارلمان این کشور را دنبال می کنند.

علاوه بر آنچه گفته شد رخدادهایی مانند تظاهرات و تجمع های چند ده هزار نفره طرفداران ˈمحمد طاهر قادریˈ طی ماه های گذشته بر پیچیدگی اوضاع سیاسی و اجتماعی پاکستان افزوده است. این چهره مذهبی که در ماه های اخیر از کانادا به پاکستان بازگشته با شعار ˈانقلاب دموکراتیکˈ خواهان ایجاد تحولات اساسی در فضای سیاسی پاکستان به سبک تحولات اخیر جهان عرب بوده و توانسته هواخواهان پرشمار خود را به خیابان ها بکشاند.

در چنین فضایی که رخدادهای سیاسی پرشمار، حوادث خشونت بار پی در پی و التهاب فزاینده اجتماعی-سیاسی به مهمترین مولفه های تحولات پاکستان بدل گشته، احزاب سیاسی می کوشند در مدت زمان باقی مانده تا انتخابات از بیشینه توان خود در جهت کسب بیشترین تعداد کرسی های پارلمانی -از میان نزدیک به 340 کرسی موجود- بهره جویند.

** سخن نهایی

.....

ماهیت نظام حکومتی، نوع جامعه پذیری سیاسی، مولفه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هویتی و حتی نقش بازیگران خارجی در تحولات داخلی پاکستان طی سال های گذشته موجب شده تا بی ثباتی سیاسی و چالش های امنیتی، اجتماعی و نیز اقتصادی به یکی از ویژگی های تحولات این کشور تبدیل شود.

بدین ترتیب رخدادهای اخیر پاکستان را نیز می توان در چارچوب روندهای دهه های گذشته این کشور مورد بررسی و تحلیل قرار داد. البته برخی ناظران معتقدند که خاتمه دوره قانونی و پنج ساله فعالیت دولت برآمده از حزب مردم، پیشرفتی قابل ملاحظه در روندها و تحولات سیاسی پاکستان به شمار می رود.

پیش از این - از سال 1326 یعنی زمان شکل گیری کشور پاکستان تاکنون- هیچکدام از دولت های بر آمده از انتخابات در این کشور نتوانسته بودند دوره قانونی فعالیت خود را به طور کامل به پایان برسانند و تحولاتی مانند کودتا یا برگزاری انتخابات زودهنگام بارها موجب سقوط دولت های انتخابی در پاکستان شده بود.

بنابر این، می توان از بروز برخی تغییرات تدریجی در عرف و قواعد فعالیت های سیاسی در پاکستان سخن به میان آورد. از این دیدگاه با وجود تلاش برخی جریان های حاکم بر نهادهای نظامی و اطلاعاتی پاکستان برای اعاده نفوذ در صحنه سیاسی کشور و تداوم فعالیت های تروریستی و خشونت طلبانه، همچنان به چشم اندازهایی امیدوارکننده ای برای حرکت پاکستان به سمت تحقق دموکراسی و دستیابی به ثبات سیاسی می توان خوشبین بود./ایرنا