اعتیاد در میان دانشجویان از موضوعاتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد، اگر چه برخی مسئولان تمایلی به‌گفت‌وگو درباره این موضوع ندارند و حتی آن را انکار می‌کنند اما آلوده شدن دانشجویان به موادمخدر نه با انکار از بین می‌رود و نه با پنهان کردن آمار دانشجویان معتاد. به‌گفته کارشناسان بسیاری از جوانان برای نخستین بار مصرف موادمخدر را در زمان دانشجویی تجربه می‌کنند.

روزگذشته، محمد حسین آیتی، معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت از اجرای طرح پایش سوءمصرف موادمخدر و الکل در میان تمام دانشجویان کشور خبر داد و گفت: در معاونت دانشجویی اداره‌ای با عنوان اداره مرکزی مشاوره دانشجویی وجود دارد که این اداره در تمام 50 دانشگاه علوم‌پزشکی کشور به دانشجویان مشاوره می‌دهد.

به‌گفته وی بر اساس عملکرد این اداره‌های مشاوره، تمام دانشجویان جدیدالورود در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی پس از ثبت‌نام باید به این اداره مراجعه کنند و آزمایش‌های بین‌المللی سلامت روان را پاسخ دهند.

آیتی گفت: این آزمایش‌ها کاملا استانداردهای روان‌پزشکی را داراست و در آن سوء مصرف موادمخدر و الکل را نشان می‌دهد.

معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت با بیان اینکه افراد دچار سوء مصرف موادمخدر و الکل، پیش‌‌زمینه‌های اختلالات اعصاب و روان دارند، ادامه داد: بنابراین چنانچه دانشجویان سوء مصرف موادمخدر و الکل داشته باشند. نمره‌ای از حد معمول پایین‌تر می‌گیرند و این دانشجویان با عنوان دانشجویان آسیب‌پذیر یا در معرض خطر شناسایی می‌شوند.

وی گفت: پس از شناسایی این دانشجویان چنانچه در بین این دانشجویان سوء مصرف موادمخدر دیده شود یا در معرض خطر باشند با رعایت تمام ضوابط،حفظ حرمت آنها و همچنین محرمانه بودن این اطلاعات، تحت مشاوره‌های تخصصی قرار می‌گیرند.

اعتیاد در دانشجویان خوابگاهی
به‌گفته دکتر حسین باهر، جامعه‌شناس، دور بودن از محیط خانواده و رفتن به شهر دیگر برای تحصیل و استقلال پیدا کردن از خانواده کافی است تا جوان را به سمت و سوی اعتیاد سوق بدهد. چرا که محیط‌های تازه دارای جذابیت‌هایی است که می‌تواند خطر معتاد شدن این افراد را افزایش دهد.

وی با اشاره به این نکته که خوابگاه‌ها و خانه‌های مجردی از محیط‌هایی هستند که باعث اعتیاد دانشجویان می‌شوند،می‌گوید:‌ نظارت بر محیط‌هایی چون خوابگاه‌های دانشجویی نمی‌تواند عاملی برای جلوگیری از اعتیاد تلقی شود چرا که فردی که به عنوان ناظر انتخاب می‌شود هم ممکن است خودش به مرور زمان دچار اعتیاد شود.

به‌گفته وی به جای گذاشتن ناظر در خوابگاه‌های دانشجویی باید عواملی از قبیل: بی‌پولی،‌ تنهایی، افسردگی و دوری از خانواده را که باعث بروز اعتیاد می‌شوند از بین برد، چرا که تا زمانی که این عوامل وجود داشته باشند اعتیاد هم وجود دارد.

به عقیده این جامعه‌شناس، بومی‌کردن تحصیلات از عوامل مهمی است که می‌تواند میزان اعتیاد در دانشجویان را به شدت کاهش دهد چرا که دوری از خانواده و رها شدن در جامعه‌ای بی‌در و پیکر همچون کلانشهرها می‌تواند خطرات جبران ناپذیری را برای افراد به‌دنبال داشته باشد که اعتیاد یکی از آنهاست.

سال 89 وزارت علوم به منظور مقابله و پیشگیری از مصرف موادمخدر دانشگاه‌ها 700 میلیون تومان بودجه هزینه کرد و 600 کارگاه آموزشی مقابله با سوءمصرف موادمخدر در دانشگاه را برگزار کرد و سال تحصیلی 92 - 91 این بودجه به یک میلیارد رسیده و قرار است 2 هزار و 200 کارگاه برای دانشجویان برگزار شود، دانشجویانی که هیچ آمار دقیق و رسمی از میزان اعتیاد آنها وجود ندارد و مشخص نیست با وجود فقدان آمار در این زمینه قرار است چه اقداماتی و برای چه تعداد دانشجویی برگزار شود. اما نکته مهم این است که گفته می‌شود دانشجویان شرکت‌کننده بیشتر به‌منظور رفع تکلیف در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند و بازدهی چندانی ندارد.

نقش اطلاع‌رسانی در پیشگیری از اعتیاد
دکتر حمید صرامی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر نیز در این باره می‌گوید:‌ از میان افراد جذب شده به سیستم اعتیاد، نوجوانان و جوانان اولین قربانیان این پدیده هستند و متاسفانه برخی دانشجویان ساکن در خانه‌های دانشجویی یا سایر اماکن نیز، گرفتار پدیده مصرف یا سوءمصرف موادمی‌شوند.

به‌گفته وی تعداد دانشجویانی که به پدیده اعتیاد گرایش پیدا می‌کنند، نسبت به دیگر اقشار جامعه بسیار کم است، لیکن مجموعه‌ای از عوامل خطر قبل از تحصیل یعنی محیط خانواده آشفته، فقدان سازش بین والدین و فرزندان، ضعف مهارت‌های اجتماعی و عوامل خطر هنگام تحصیل همچون عدم نظارت اجتماعی والدین، استقلال افراطی، افزایش حجم ارتباطات با دوستان جدید، فشار گروه همسالان، بروز مشکلات عاطفی و اختلالات روانی، یکنواختی زندگی خوابگاهی و بعضا بی‌برنامگی دانشجویان، افت تحصیلی و عدم علاقه به رشته تحصیلی و دشواری سازگاری با محیط جدید زمینه گرایش آنان را به رفتارهای پرخطر فراهم می‌کند.

وی تاکید می‌کند: به‌کارگیری اهرم‌های پیشگیری اولیه از اعتیاد همچون ترویج برنامه‌های اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی درخصوص پیامدها و عوارض مصرف مواد بالاخص مواد توهم‌زا و محرک، آموزش مهارت‌ و سبک زندگی سالم به‌منظور توانمندی در مواجهه با مشکلات دوران دانشجویی، تقویت باورهای دینی، توسعه فعالیت‌های جایگزین (هنری و ورزشی به‌منظور غنی‌سازی اوقات فراغت)، توسعه خدمات مشاوره‌ای، ارضای نیازهای عاطفی و پاسخگویی به‌موقع به نیازهای روانی دانشجویان به‌منظور افزایش آستانه تحمل و عدم بروز رفتارهای تکانشی و نیز مشارکت فعالانه در برنامه‌های پیشگیری اجتماع محور در دانشگاه‌ها، می‌تواند موجبات مصون‌سازی دانشجویان در برابر هجوم انواع مواد را فراهم سازد.