ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه روز جمعه در سخنانی در سن پترزبورگ گفت:
«در حال حاضر یکی از همکاران انگلیسی زبان من از من می پرسد:  اگر قدرت های غربی تهدیدهایشان را علیه سوریه عملی کنند، روسیه چه خواهد کرد؟»

پاسخ من این است: هیچ! روسیه مجبور نیست کاری انجام دهد، فقط باید آرام بنشیند و تماشا کند. موقعیت به نفع مسکو است. رهبران ما فقط باید خوشحال باشند از اینکه آمریکا جنگ جدیدی را آغاز می کند که قادر به پیروزی در آن نیست.»

گزینه ها را در نظر بگیرید: حمله زمینی که از موضوع بحث خارج است. بمباران گسترده هوایی هم به دلیل خطر از دست دادن تعداد زیادی از خلبانان برای افکار عمومی غرب پذیرفتنی نیست. تنها احتمال، حملات موشکی است. رژیم بشار اسد حتماً از این حملات آسیب می بیند، اما روسیه و ایران قادر خواهند بود خسارت ها را جبران کنند. حملات تنبیهی نمی تواند نقطه عطفی در خصومت های طرفین تلقی شود. هرگونه تغییر قابل توجه در موقعیت نیروها در روی زمین امکان پذیر نیست.

بنابراین از نظر اخلاقی و روانی، رژیم اسد امتیاز به دست خواهد آورد، حداقل از نگاه کشورهای در حال توسعه و قطعاً روسیه. هجمه تبلیغاتی تلاش می کند، شباهت هایی با عراق ۱۰ سال پیش پیدا کند. البته به آسانی می شود تصویر آمریکا به عنوان پسربچه قلدری که به دنبال بهانه می گردد را دید. ایران کامیاب خواهد شد. بسیاری از مردم در سوریه تمایل پیدا خواهند کرد در برابر یک جنگ صلیبی جدید مقاومت کنند.

سود اصلی را روسیه می برد. بیشتر قدرت های غربی در درگیری ای وارد خواهند شد که عمیق تر از آنچه تصور کنند، خواهد بود. موقعیتی برای روسیه به وجود خواهد آمد که رژیم اسد را به عنوان «حکومت قانونی که مورد حمله قرار گرفته» حفظ کند. به علت آن که امکان عملیات زمینی وجود ندارد، در عمل نه تنها آقای اسد جان سالم به در خواهد برد، بلکه مسکو و تهران هم در ایجاد ائتلاف جهانی علیه غرب، ترکیه و اتحادیه عرب پیروز خواهند شد.

مقامات غربی می دانند که حملات تنبیهی نه به مهندسی تغییر رژیم خواهد انجامید و نه فرصت قاطعی در ضربه زدن به مخالفان اسد می دهد. آنان می گویند: «ما فقط خواستار تنبیه دیکتاتور و ارسال این پیام به او هستیم که؛ هرگز به استفاده دوباره از سلاح های شیمیایی فکر نکن»! خوب فرض کنیم او هرگز دوباره از این مواد استفاده نخواهد کرد. آیا این به معنی آن است که او جنگ را باخته است؟ در دراز مدت نه!

به نظر می رسد که برخی ناظران بر این عقیده اند که آقای اسد احساس می کند که خطر مرگباری برای رژیمش از ناحیه این حملات به وجود خواهد آمد و آغاز حملات همه جانبه غرب او را مجبور به سازش خواهد کرد. بر اساس این دیدگاه او با برگزاری یک کنفرانس صلح موافقت خواهد کرد و بخشی از قدرتش را به فردی که مورد قبول مخالفان باشد واگذار خواهد کرد. به هر حال شکی نیست که شورشیان، به ویژه وابستگان به القاعده هرگز باین فرضیه موافقت نخواهند کرد. اسد در دمشق؟ هرگز!

سایر تحلیلگران ماه ها اصرار کرده اند که تنها گزینه تحت فشار قراردادن ولادیمیر پوتین است تا آقای اسد را متقاعد کند که راه حل مطمئنی را – حتی واگذاری قدرت- برگزیند. با این حال خیلی سادگی است اگر باور کنیم که رییس جکهور روسیه چنین کاری را بکند و یا در صورت انجام آن، آقای اسد حاصر به قبول آن و کناره گیری از قدرت باشد.
در این زمان که به نظر می رسد به کمک ایران و حزب الله، چرخ حوادث به نفع اسد می چرخد، رهبر سوریه بیش از همیشه بر این باور است که توان مقاومت دارد. در واقع او با شور و نشاط و با اعتماد به نفس بیشتر از همیشه به نظر می رسد.

با توجه به آنچه برخی منتقدان می گویند ناسازگاری غیرقابل درک آقای پوتین در کمترین حالت به این دلیل است که در صورت فروپاشی رژیم اسد، رییس جمهور روسیه نزد افکار عمومی داخلی به عنوان یک بازنده شناخته خواهد شد. خط کرملین این خواهد بود: «ما تمام تلاش خود را برای کمک به مردم سوریه در مقاومتشان علیه کسانی که مصمم به تحمیل اراده خود به آنها و سرنگونی رژیمشان هستند خواهیم کرد. ما به اصولمان درست عمل می کنیم اما شما در مقابل ترکیبی از نیروهای غرب، ترکیه و عربستان سعودی چه می توانید انجام دهید؟ آمریکا چهره زشتش را یک بار دیگر به نمایش گذاشته است.»
برعکس آقای پوتین اگر همراه شود و برخی امتیازات را بدهد، به عنوان یک بازنده به نظر خواهد رسید که تحت فشار آمریکا عقب نشسته است. و این واقعاً می تواند برای مردم روسیه غیر قابل قبول باشد..

* پروفسور در انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین الملل مسکو