ایران - محسن غلامی/هفته آینده 12 میلیون و 300 هزار دانش‌آموز در بیش از 105 هزار مدرسه کشور، سال تحصیلی جدید را با نواخته شدن زنگ یکی از مدارس توسط رئیس جمهور آغاز خواهند کرد. در این راستا با دکتر علی اصغر فانی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش پیرامون ساختار نظام آموزشی، بهبود معیشت فرهنگیان، ایمن‌سازی و هوشمندسازی مدارس به گفت‌وگو نشستیم.

آقای دکتر! بحث کار آمدی در آموزش و پرورش از اهمیت ویژه برخوردار است برنامه‌های جنابعالی برای افزایش کارآمدی این وزارتخانه چیست؟
بنده معتقدم که وزارت آموزش و پرورش به طور کلی بر 6 رکن استوار است؛ نخست معلم، رکن بعدی مدیریت، رکن سوم محتوا و برنامه‌های آموزشی (کتب درسی)، رکن بعدی فضا و تجهیزات، رکن پنجم بودجه و در آخر مقررات آموزشی. در این میان نقش معلم بسیار حائز اهمیت و ضروری است. یعنی اگر معلم نباشد، ‌آموزش و پرورش تعطیل می‌شود اما اگر سایر ارکان آموزش و پرورش نباشد، تنها در فعالیت آموزش و پرورش اختلال به وجود می‌آید.
از این رو مهم‌ترین اولویت بنده در وزارت آموزش و پرورش، توجه به معلمان است؛ معلمانی که امروزه انگیزه لازم را ندارند و مهارت حرفه‌ای که باید پاسخگوی نیاز امروز دانش‌آموز باشد، در اختیارشان نیست. لذا مهم‌ترین اولویت من در آموزش و پرورش، توجه به انگیزه معلم خواهد بود. یعنی مهارت حرفه‌ای و توجه به افزایش توانمندی‌های معلمان کشور.

یکی از نخستین برنامه‌های اعلام شده جنابعالی در وزارت آموزش و پرورش، تخصیص بودجه سرانه دانش‌آموزان بوده؛ اهداف این طرح چیست؟
در همان روزهای نخست حضورم در دولت، علی‌رغم مشکلاتی که دولت دارد، از رئیس جمهوری خواهش کردم که مبلغی قابل توجه به مدارس کشور ارسال شود.
بیش از یک سال و نیم گذشته پولی تحت عنوان سرانه دانش‌آموزی به مدارس تزریق نشده بود، از این رو به شدت نیازمند منابع مالی بودیم تا این که 500 میلیارد تومان به این امر اختصاص داده شد و این مبلغ بین مدارس سراسر کشور توزیع شد.
آقای دکتر! آیا تعادلی میان تعلیم و تربیت در نظام آموزشی ما هست؟ و چرا گفته می شود توسعه آموزش و پرورش تک بعدی بوده است؟
یکی از کارکردهای اصلی آموزش و پرورش در دنیا، انتقال فرهنگ است، فرهنگی که از نسل گذشته به نسل حاضر رسیده است.
امروز دانش‌آموزی که در کلاس حضور دارد باید فرهنگ ایرانی – اسلامی را احیا کند و با این فرهنگ پا به عرصه جامعه بگذارد. یکی از کارکردها و وظایف آموزش و پرورش نیز همانا آماده کردن دانش‌آموزان برای ورود به زندگی اجتماعی است. در تقسیم بندی‌های یونسکو آمده که آموزش در همه دنیا چهار هدف را دنبال می‌کند، آموختن برای دانش‌آموز، آموزش برای به کار بستن، آموختن برای زیستن و آموختن برای با دیگران زیستن است.
آموزش و پرورش‌های دنیا در همین راستا خودشان را آماده می‌کنند تا پاسخگوی نیازها باشند. ما در آموزش و پرورش نیز با توجه به آموزه‌های دینی و تکالیفی که جامعه به ما محول کرده قدم برمی‌داریم و این‌که چقدر می‌توانیم در این امر موفق باشیم بحثی است که برمی‌گردد به ارزیابی و فعالیت وزارت آموزش و پرورش. از این رو در روزهای نخست فعالیتم به عنوان سرپرست وزارت آموزش و پرورش در جلسه‌ای با معاونان پرورشی استان‌ها تاکید کردم که با روش‌های غیرمستقیم ارزش‌های نظام و کشور را به نسل آینده منتقل کنیم.

آموزش و پرورش ما با توجه به رشد علم و تکنولوژی تا چه اندازه پاسخگوی نیاز نسل نو و قادر به توانمندسازی آن‌ها است؟ در این مسیر چه تفکر ساختاری و چه بستر و امکانات فیزیکی وجود دارد؟ آیا دبیران و معلمان ما توانمندی لازم در این مسیر را دارند؟ و اگر «نه» چه تدابیری اندیشیده شده است؟
برای آماده کردن دانش آموزان و یادگیری آن‌ها به فناوری نوین، روش‌های مختلفی را در دست اقدام داریم. یک روش توسعه پژوهش‌سراهای دانش آموزی است که از سال 82 آغاز شده و با توجه به رشد پژوهش‌سراها شاهدیم که به‌ویژه دانش‌آموزان دوره متوسطه از شرایط و وضعیت نسبتاً بهتری نسبت به گذشته برخوردار شده‌اند و با توجه به آمار دانش‌آموزانی که در جشنواره خوارزمی امسال شرکت کرده‌اند نسبت به گذشته نشان می‌دهد که در این زمینه موفق عمل کرده‌ایم.
بحث هوشمندسازی مدارس نیز گام دیگری است برای مجهز کردن دانش‌آموزان به فناوری‌های نوین. اما باید توجه کنیم که صرف نصب سخت‌افزار در مدارس مشکل هوشمندسازی مدارس را حل نمی‌کند بلکه آموزش افزایش مهارت معلمان، از امکانات مهم‌تر است.
از این رو افزایش مهارت حرفه‌ای معلمان جزو اولویت‌های آموزش و پرورش خواهد بود و ما امیدواریم که این مهارت‌های حرفه‌ای را در معلمان تقویت کنیم و به موازات افزایش مهارت حرفه‌ای معلمان به تجهیز کلاس و سخت‌افزارهایی که معلمان بتوانند از وقت خودشان بهره‌برداری بیشتری کنند، برای آموزش و پرورش و استفاده از فناوری جدید استفاده کنیم.

آقای دکتر! درخصوص هسته گزینش معلمان چه اندیشه‌ای دارید، آیا تغییراتی در روند جذب و گزینش معلمان خواهید داد؟
ما اگر می‌خواهیم تحولی در نظام آموزش و پرورش به وجود آوریم، باید در روش‌های قبلی بازنگری و ارزیابی کنیم و هرجا که لازم است اصلاحاتی را در سبک‌ها به کار ببریم. بحث تربیت و آموزش معلمان قبل از خدمت و گزینش آن‌ها همگی در راستای ارتقای کیفی آموزش و پرورش است و در صورتی که نیاز به اصلاح باشد، مورد بازنگری قرار خواهد گرفت.

خانواده‌ها هنوز از حوادثی مانند آتش‌سوزی کلاس درس، تصادف اتوبوس، قطع انگشتان دست دانش‌آموزان میان کابل و غیره نگران هستند. آیا می‌توانیم امیدوار باشیم در آموزش و پرورشی که شما سکاندارش خواهید بود، اتفاقاتی از این دست نیفتد؟
از روز نخست فعالیتم کمیته‌ای را تحت عنوان ایمن‌سازی مدارس فعال کردم و دستورالعمل آن را نیز آماده کردیم و دو هفته پیش نیز این دستورالعمل به آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد، بویژه در بحث ایمن‌سازی مدارس در مقابل آتش‌سوزی، از این جهت امسال سازمان تجهیز و نوسازی مدارس کشور مبادرت به خرید بخاری برقی کرده و تاکنون نیز توانسته 15 هزار نوع از این بخاری‌ها را توزیع کنیم و 30 هزار بخاری دیگر نیز بزودی توزیع می شود و امیدواریم با توزیع این بخاری‌ها دیگر شاهد حوادث تلخ آتش‌سوزی در مدارس نباشیم.

یکی از اتفاقات و تحولات نظام آموزشی در سال گذشته اجرای نظام 3-3-6 بود. آیا این روند ادامه خواهد یافت؟ یا تغییری در اجرای آن رخ می‌دهد؟
3-3-6 که از سال گذشته آغاز شده و سال گذشته 6 ابتدایی را شاهد بودیم و امسال نیز نخستین دوره اول متوسطه را خواهیم داشت، به روال خود ادامه می‌دهد و ما به هیچ‌وجه نه می‌توانیم و نه می‌خواهیم که روال کنونی نظام 3-3-6 را عوض کنیم، اما اجرای عجولانه این نظام جدید نواقصی را داشته که باید مورد بازنگری قرار گیرد.

آقای دکتر! برای ارتقای شغلی و بحث معیشتی فرهنگیان چه اقداماتی را در دست اجرا دارید؟
از همان روز نخست فعالیتم به عنوان سرپرست وزارت آموزش و پرورش به یک جمع‌بندی قطعی رسیدم که آموزش و پرورش به همان سبک که تا به حال اداره می‌شده، نمی‌تواند ادامه داشته باشد و باید روش‌های جدیدی در این وزارتخانه اتخاذ کنیم.
از این‌رو برای تحقق این امر مشاورت را در بحث اقتصاد و رفاه فرهنگیان آموزش و پرورش منصوب کردم و پیشنهادهایی نیز ارائه داده شده تا با حمایت‌های دولت و استفاده از امکانات فراوان وزارت آموزش و پرورش بتوانیم گام‌های مؤثری در امور رفاهی فرهنگیان برداریم.

درزمینه کتب درسی و برطرف کردن آشفتگی‌هایی که در این سال‌ها درگیرش بوده‌ایم چه سیاستی را پیش خواهید گرفت؟ آیا شما هم موافق حذف تاریخ باستان هستید؟
در رویکرد جدید برنامه درسی تاریخ، جغرافیا و علوم اجتماعی مجموعه‌ای تحت عنوان مطالعات اجتماعی است. در حال حاضر در اول متوسطه و سال ششم ابتدایی این درس تدریس می‌شود و این روند ادامه خواهد یافت. تاریخ پادشاهان حذف نشده، بلکه کم شده است.
بعد از این‌که مطرح شد تاریخ ما نباید تنها تاریخ پادشاهان باشد، از این‌رو مجموعه‌ای از تاریخ معاصر ایران و ایران باستان تحت عنوان مطالعات اجتماعی گنجانده شده است.