کامران منصوري‌جمشيدي

البته هر نقدي به مذاکره، به مواضع و به منش و کنش سياسي دولت در قالب افراط تعريف نمي‌شود و اتفاقا بجا و سزاست که دلسوزان آنچه را براي کشور و نظام مخاطره آور مي‌بينند بيان نموده تا اگر در واقع آن نگراني موضوعيت داشت تدبيري در کار شود ليکن منظور از گفتماني که بايد آنرا گفتمان بين المللي افراط خواند آن است که هر نوع مذاکراه، مصالحه و تبادل نظري را با طرف مقابل عقب نشيني از حقوق مسلم و ضعف در مواضع تعريف مي‌کند و بي آنکه دليل و برهان خرد پسندي ارائه دهد، صرف ابراز تند ترين لحن دشمني و بروز رفتار خصمانه را معيار پايبندي به اصول و نظام سياسي طرف خود مي‌انگارد و البته به نتايج آن ديگر اعتنايي ندارد.

اگر دقت کرده باشيد به وجهي حيرت انگيز افراطيون در هر دو طرف ايران و آمريکا بدبيني و لجاجت مشترکي دارند حتي نمي‌توان خوش بينانه احتمال داد که شايد نتيجه مشترکي را پيش بيني ميکنند زيرا که در اصل و اساس قائل به رفع تخاصم، رسيدن به تفاهم و اصل مذاکره نيستند و نسبت به دولت‌هاي منتخب که از قضا معتدل ترين دولتهاي سالهاي اخير در هر دو کشور هستند، چنان سوء ظني دارند که محض مذاکره را شکست تلقي مي‌کنند.

در اشتراکي ديگر افراطيون هر دو سو جنگ و تخاصم را الي الابد، تنها راه رفع مناقشه و اختلافات في مابين دانسته بر آن اصرار دارند. مثال بعدي از مشترکات افراطيون دو طرف ترس از طرف مقابل بوده، ترسي که از فريب و بازي خوردن داشته و تا بدان حد بارزست که گوئي خود را بسيار ساده انديش، فريب خورنده و ضعيف در کنشها و ميادين ديپلماسي يافته اند و با اين ابراز ترس در حقيقت به عدم اعتماد به نفس خويش ناخودآگاه اقرار ميکنند و در باورشان نمي‌گنجد شايد کسي مذاکره کند و فريب نخورد. حاليکه يک ديپلماسي قوي با صلابت و دولتي کار بلد و مطئمن از خود نه تنها از ميادين مذاکره نه هراسيده و نگريخته بلکه اين نوع رفتار و هراس را شکست و ننگ آور مي‌شمارد.

اگر بخواهيم به سياق مرسوم اين روزها در مقام مقايسه ي اين دوره با صدر اسلام نيز بر آئيم بايد ياد آور شد اين پيامبر مکرم اسلام بود که با ايمان به بر حق بودن و امداد الهي و همچنين درايت وجودي خويش همواره در مذاکرات پيش قدم و شجاع بودند. اولين نامه نگاري ارسال پيک و دعوت و مکاتبات با امپراطوري‌هاي بزرگ منطقه را ايشان خود آغاز نمودند حتي گاهي در مذاکرات امتيازاتي که نتيجه اش به سود و منفعت مسلمانان بود را از موضع بخشايش و گره گشايي از بن بست‌هاي مصالحه و مذاکرات پيشاپيش عنايت مي‌فرمودند امتيازهايي که به ابوسفيان در فتح مکه داده شد و منجر به جلوگيري از خونريزي در مکه شد از نمونه‌هاي اين تدبير و شجاعت در مصالحه و همان نرمش قهرمانانه است.

آري به مخرج مشترکي که براي افراطيون هر دو طرف مذاکره ايران و آمريکا وجود دارد بر گرديم. نتايج اسف بار دوره زمامداري خود آنان از ديگر وجوه اين اشتراک است که اين مورد البته در گفتارشان نمي‌آيد. در زمان بوش مصائب پيش آمده براي آمريکا بواسطه جنگ افروزي و متعاقب آن گير افتادن در باتلاق عراق و افغانستان همراه با هزاران کشته و ورشکستگي اقتصاد آن کشور، و از کرامات دوران و دولت دوستان خودمان هم بايد گفت وضع غم انگيز اقتصاد تحريم‌ها و اجماع بر عليه کشور، وجه و جايگاه آسيب خورده بين‌المللي ورفتارهايي که نه تنها شان مقام رئيس جمهور بلکه ساير مقامات را تهديد کرد که نمونه آن حرکات و یقه گیری در مجلس شوراي اسلامي است.

در بر شمردن ديگر رفتار و پندار مشترک بين افراطيون در دو کشور مي‌توان به دخالت‌هاي بي ربط غير موجه و درشت گوئي با مسئولين متخصص و موظف و مربوطه اشاره کرد. بر خلاف سياسيون و رسانه‌هاي معتدل که هم در امريکا و هم در مملکت خودمان در حين زمامداري حزب و گروه رقيب موجه معقول و در حد مقبول در بحث سياستهاي خارجي دخالت کرده و مدعي تعيين تکليف نبودند امروز افراطيون که در اين برهه حساس الحمدوالمنه در قدرت هم نيستند و کسي از ايشان کمک نخواسته و کلا به خيرشان اميدي نيست در حاليکه مشکلي در کار نشده به استقبال مشکل و عيب جويي رفته صدايشان از مقامات رسمي و مسئول هم بلند تر است چنانکه نه تنها در سطح بين الملل که در داخل و خود ما نيز گاهي آنها را با سخنگويان دولت اشتباه ميگيريم. اينان با وجود نقش تکليف کننده رهبري و تدبير و درايت ايشان باز هم خود را مکلف به صدور فتاوي و راهکارهاي شخصي ميدانند.

از ديگر مواردي که ميتوان از مشترکات افراطي‌هاي دو طرف دانست ايراد اتهام اشتباه کاري، بي تعهدي و کم اطلاعي به اعتدالگرايان است بخصوص آنجا که بحث مذاکره مطرح ميگردد ايشان بجاي آنکه در نقدهاي خود دلايلي که بر پايه آن گمان مي‌کنند مذاکره مخاطره آور است را بيان کنند تا چراغ راه مسئولين باشد از آن تابو سازي کرده و با ايراد اتهام سازش و ضعف بجاي مسئله، صورت مسئله را پاک مي‌کنند. چنان مشترکاتي بسيارند که ذکر همه آنها اطاله کلام مي‌نمايد و در مجموع به ما اين باور را مي‌دهد که اين گروه‌ها از فرط افراط، چنان چشم بسته از هم دوري گزيده‌اند که اتفاقا در آنسوي اين مدار کروي، حال به هم رسيده‌اند!

در بهاران کي شود سرسبز سنگ / خاک شو تا گل بروئي رنگ رنگ
سالها تو سنگ بودي دلخراش / آزمون کن يک زماني خاک باش