شبکه ایران / مریم بیامنش: همه ساله  با شروع فصل پاییز خرید خوراکی هایی که میزان کالری بالا دارند و سوخت وساز بدن را در فصل سرد تامین می کنند در میان خانواده ها ازتوجه بیشتری برخوردارند.در این میان عسل به عنوان یک خوراکی مغذی و پرکالری در غذای صبحانه به ویژه لقمه های میان وعده دانش آموزان از اهمیت ویژه برخوردار است.این محصول غذایی مفید و اکسیر پرارزش از قرن ها پیش به عنوان یکی از مقوی ترین غذاها شناخته شده و همچنین، به واسطه ویژگی های شفابخش خود، به عنوان دارو در درمان اکثر بیماری ها به ویژه عفونت ها زخم ها و حتی آبسه دندان کاربرد فراوان داشته است.
از این رو کشور ما نیز با داشتن شرایط جغرافیایی و آب و هوایی متفاوت یکی از تولیدکنندگان عسل مرغوب در جهان محسوب می‌شود و با تولید بیش از 50 هزار تن عسل در سال، یازدهمین تولیدکننده این محصول در جهان به شمار می‌رود. از سوی دیگر بنا به آمارهای رسمی و گفته ی بسیاری از فعالان حوزه عسل تولیدسال گذشته این محصول بنا به آمارهای رسمی 70 هزار تن بوده است گفتنی است سرشماری اصلی و رسمی از کندو ها و میزان تولید سالانه ی این محصول، پایان مهر ماه اعلام می شود. سرانه مصرف عسل امسال از 600 گرم به 800 گرم برای هر شهروند ایرانی رسیده است که این رقم بالای متوسط جهانی است واین خود نشانگر آگاهی مردم به ویژه خانواده ها، جوامع کوچک آموزشی، بیمارستانی و حتی وزارتخانه ها برای مصرف این خوراکی مغذی و مفید است

وضعیت تولید عسل و جغرافیای تولید

کشور ایران با در اختیار داشتن حدود 2 میلیون فروند کندوی مدرن (لانگستروت) و بیش از 300 هزار کندوی بومی یا سنتی، سالانه بیش از 48 هزار تن عسل طبیعی تولید می کند که این رقم معادل 4 درصد تولید جهانی این محصول است و در صورت انجام عملکرد اصولی و پرورش صحیح، پتانسیل تولید سالانه، بیش از 50 هزار تن عسل صد در صد خالص صادراتی وجود دارد که از محل صادرات این عسل و متفرعات آن، چون گرده گل، ژل رویال و سم زنبور عسل سالانه بیش از 2 میلیارد دلار ارز حاصل کشور می شود.

گفتنی است این مقدار تولید، بسیار بیشتر از مصرف سرانه کشور است و چنانچه برنامه ای اصولی برای آن اندیشیده شود، امکان صادرات آن به کشورهای اروپایی نیز وجود خواهد داشت. مهم ترین استان های تولیدکننده عسل در ایران، استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اصفهان، مازندران، اردبیل، خراسان رضوی، گیلان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و لرستان هستند.
 

دلایل کاهش تولید عسل

ازاین رو مدیرکل دفتر امور طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم وزارت جهاد کشاورزی گفت: امسال به دلیل تفاوت نرخ ارز مرجع با ارز مبادله‌ای که از 1226 به 2477 تومان افزایش یافته است، شرایط ویژه‌ای را به‌وجود آورده که لازم است با پیگیری‌های انجام‌شده و ایجاد بسته حمایتی از مرغداران حمایت شود.
رضا ترکاشوند تصریح کرد: امسال به‌دلیل شرایط بد آب و هوایی این محصول تحت تأثیر اقلیم قرار گرفت، اما میزان تولید نهایی پس از آمارگیری در مهرماه اعلام می‌شود.
.وی در حاشیه همایش تخم مرغ در تهران در جمع خبرنگاران خاطرنشان کرد: باید راهکاری اندیشیده شود که تولید متوقف نشده و موانع موجود مرتفع شود.
ترکاشوند درباره تولید عسل در کشور ادامه داد: تولید این محصول تحت تأثیر شرایط اقلیم و آب و هوا است و پیش‌بینی شده بود که سالانه با وجود 65 هزار نفر زنبوردار و پنج میلیون و 600 کلنی زنبورعسل تولید 50 هزار تنی محقق شود، اما در سال گذشته از برنامه جلوتر بودیم و حدود 70 هزار تن عسل تولید شد.

در همین حال یکی از فعالان عسل در گفتگو با خبرنگار شبکه ایران با اعلام اینکه امسال به دلیل خشکسالی و ریزگردها برداشت عسل 20 درصد و در برخی جاها حتی تا 40 درصد کمتر از سال گذشته بوده گفت: اگر پارسال از هر کندو 10 کیلو گرم عسل برداشت می شد، امسال در خوشبینانه ترین حالت نزدیک به 8 کیلو گرم برداشت شده است.
محمد کریم زاده با تاکید براینکه به دلیل کاهش تولید، امسال قیمت ها هم به نسبت سال گذشته افزایش یافته است بیان کرد: قیمت هر کیلو عسل امسال با 15 تا 20 درصد افزایش به فروش می رسد.
وی با اشاره به اینکه تولید تخصصی عسل به گونه ای است که زنبورها را کوچ می دهند، گفت: زمستان ها زنبورها به جنوب و در تابستان به شمال کشور کوچ میکنند و به همین دلیل عسل مناطق مختلف با گونه های گیاهی مختلف را می توان تولید کرد.

تقسیم بندی عسل براساس کیفیت و قیمت

کریم زاده، عسل ها را بنا به چگونه درست شدن آنها، تقسیم بندی کرد و قیمت هر یک را به کیلو گرم عنوان کرد.
دسته اول: عسل هایی که تغذیه زنبور تغذیه ی مصنوعی بوده و از شکر یا غیر شکر تولید می شوند که قیمت آن از زیر 10 هزار تا 15 هزارتومان در هر کیلوگرم است.
دسته دوم: عسل هایی که زنبور عسل هم از شکر و هم از شهد گل تغذیه می کند و در حقیقت تغذیه ی زنبور از مخلوطی از شکر و شهد گل هاست و قیمت آن 15 تا 20 هزار تومان در هر کیلوگرم است.
دسته سوم: عسل ارگانیک یا عسل هایی است که فقط از شهد گل ها تغذیه می کنند حال یا شهد تک گل یا 20 تا 60 نوع گل را تغذیه می کندکه اصطلاحا به چهل گیاه معروف است و این عسل هم خاصیت تغذیه و هم درمانی دارد، که قیمت آن در هر کیلو گرم 30 تا 35 هزارتومان است.
دسته چهارم: عسل هایی است که انسان هیچ گونه دخالتی در تولید آن نداردو زنبورهای وحشی در دل کوه ها و لابلای درختان اقدام به کندو سازی می کنندو خودشان تولید عسل می کنندو بعد از طریق چوپان ها و یا افراد بومی در منطقه رد زنبورها گرفته می شود و عسل آنها برداشت می گردد که این عسل که خاصیت درمانی فراوانی دارد، قیمت ندارد و بسیار هم کمیاب است.
این فعال عسل با اشاره به اینکه اکثر زنبورداران به دلیل اینکه استاندارد عسل بیشتر تشویقی بوده اقدام به صادرات نمی کنند، گفت: فعالان عسل بیشتر از طریق مسافر و مشتریان عسل را صادر می کنند.

بسته‌بندی نامناسب و مشکل اصلی فعالان عسل

وی مشکل اصلی صادرات این محصول با ارزش را عدم بسته بندی مناسب ذکر کرد و گفت: این محصول از استانهای جنوبی راهی کشورهای حوزه ی خلیج فارس و از استان های غربی و شمالی به ترکیه رفته و از آنجا با بسته بندی خوب، راهی اروپا می شود.

عسل مرغوب شکرک می زند

این کارشناس حوزه ی عسل در پاسخ به پرسش خبرنگار شبکه ایران در خصوص عسل شکرک زده یا رس شده گفت: این اصطلاح عسل مرغوب است شکرک زده، متبلور شده، رس شده، کرمی شده، سفت شده و ... که نشانه ای از عسل طبیعی خالص است ودلیل آن اینست که به علت قند خالص یعنی آنزیم دیاستاز که همان گلوکز خالص موجود در عسل است باعث شکرک زدن عسل می شود دیگر اینکه اجسام خارجی چون دست و پای زنبور یا گرده گل و یا حتی ذرات موم در عسل همه و همه چون عسل یک موجود زنده است و این ها به عنوان هسته تبلور در آن ظاهر می شوند.عسل دوست دارد تا جمع و منقبض شود لذا رس می کند.

وی زمان و دما را هم در رس شدن و شکرک زدن عسل خالص موثر دانسته و گفت: در دمای خنک زودتر عمل تبلور صورت می گیرد و عسل رس می کند.

کریم زاده در عین حال تاکید کرد اکثر مشتریان داخلی عسل شفاف و روان را انتخاب می کنند در حالیکه مصرف کنندگان در خارج از کشور به عسل های رس شده و سفت علاقه دارند.
گفتنی است سال گذشته مدیر عامل اتحادیه سراسری زنبورداران، عسل طبیعی درجه یک در خرده‌فروشی‌هارا 17 تا 20 هزار تومان و عسل ارگانیک را حدود 30 هزار تومان گفته بود وبه مصرف‌کنندگان عسل‌ توصیه کردتا عسل را بیش از کیلویی 30 هزار تومان نخرند.
عفت رئیسی سرحدی، سال گذشته اظهار کرد: از حدود پنج میلیون و 330 هزار کلونی زنبور عسل حدود 5000 تن عسل تولید شد که نسبت به سال گذشته 30 درصد افزایش داشته است. حال باید منتظر باشیم تا اعلام رسمی براساس سرشماری ها اعلام گردد.