دکتر سید علی خرم

سیاست خارجی از اولین روزهای تحلیف بر رئیس‌جمهور جدید سایه سنگین خود را افکند و دکتر روحانی را با اشتیاق وادار نمود به این نیمه سیاست کشور توجه و عنایت ویژه کند. رئیس‌جمهور منتخب اکثریت مردم که خواهان تحول و تغییر در سیاست خارجی بودند، راهبرد جدید خود را بازگشت به آرامش و دوری از تندروی قرار داد و دوباره دوران سازندگی در سیاست خارجی شروع شد. آقای دکتر روحانی به محض تحویل گرفتن دولت، عازم مجمع عمومی سازمان ملل متحد شد و توانست با تشریح راهبرد خود نزد رهبران جهان و به‌ویژه صاحبنظران و نخبگان آمریکایی، راه را برای بازنگری عملی در سیاست خارجی و ازجمله در پرونده هسته‌ای فراهم سازد.

شاه‌بیت سفر رئیس‌جمهور اسلامی ایران به نیویورک گفت‌وگوی تلفنی با رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا و نشست دوستانه دکتر ظریف با آقای جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا محسوب می‌شود. به‌دنبال اعلام آمادگی ایران برای مذاکره جدی، صریح و شفاف با گروه 1+5 در مورد پرونده هسته‌ای، این گروه با تمایل فراوان در ژنو گرد آمد و طی دو دوره مذاکرات و همزمان با آن سه دوره مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درمجموع اراده جدی ایران برای حل هرگونه ابهام در پرونده هسته‌ای را به جهانیان نشان داد. ایران با هدف مختومه کردن پرونده در آژانس پیشنهاد توافق روی یک مدالیته را نمود که همه ابهامات و سوالات آژانس را دربر می‌گیرد و در مذاکرات اخیر ژنو نیز با ارائه یک طرح جامع شامل دغدغه‌های طرف ایرانی و طرف 1+5 مجددا نشان داد که ایران اعتقاد به مذاکره برد- برد دارد لذا این طرح از سوی گروه 1+5 مبنای مذاکره قرار گرفت. اگرچه در ابتدا همگان روی یک موافقتنامه به توافق رسیدند و برخلاف 10 سال گذشته وزیر امور خارجه آمریکا نه‌تنها مانعی در راه مذاکرات قرار نگرفت، بلکه خود مشوق پیشبرد این مذاکرات شد اما مذاکرات ژنو به‌رغم سازنده بودن و پیشرفت، بدون امضای موافقتنامه به پایان رسید.

سیاست خارجی دکتر روحانی موفقیت‌آمیز بوده زیرا از سه ویژگی برخوردار شده است؛ اول، این سیاست خارجی تبلور خاص اکثریت مردم در پروسه انتخابات بود. دوم، راهبرد جدید سیاست خارجی منطبق بر اصول حقوق بین‌الملل و اصول منشور ملل متحد و اصول پذیرفته‌شده جامعه بین‌المللی بود. سوم، این راهبرد مورد حمایت و تائید رهبری و مجموعه نظام قرار گرفت لذا رئیس‌جمهور با یک صدا توانست با جهان مذاکره کند. اما این شروع خوب لزوما بدون دردسر پیش نخواهد رفت. لذا به‌رغم ارثیه معیوبی که برای دولت به جای مانده، سردمداران سیاست خارجی باید با اعتماد به نفس، اقتدار و عزت در هر مذاکره و هر توافقی، حقوق بنیادین و مسلم ایران را با تمام توان خود حفظ کنند.

برخی اخبار درباره غیرمتوازن بودن خواسته‌های غرب در قبال پیشنهادات آنها که هر دو جزء حقوق ایران به‌شمار می‌روند و اصولا امتیازی محسوب نمی‌شوند این نگرانی را برای مردم ایجاد کرده که نکند توافق محرمانه ژنو از حقوق بنیادین ایران عبور کند، مزید بر این نگرانی اخباری درج شده در خارج دال بر دادن تضمین‌هایی از سوی ایران برای صرف‌نظر کردن از حقوق خود در آینده است که تسلیحاتی نخواهد شد. رجاءواثق داریم که هم رئیس‌جمهور محترم و هم وزیر امور خارجه کاملا به این نکات واقف و مسلط هستند و همان‌طور که ایشان در سخنرانی خود در مجلس گفتند خطوط قرمز مربوط به حقوق، منافع و امنیت ملی ایران غیرقابل عبور هستند.

* سفیر و نماینده دائم اسبق ایران
در سازمان ملل متحد- ژنو