حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی از جمله افرادی بود که با منطق «مشارکت اقوام برای اعتلای ایران» به صحنه انتخابات قدم گذاشت. پافشاری او بر حقوق اقوام و اقشار مختلف ایرانی خیلی زود به ثمر نشست، چنانچه توانست آرای جمعیت انبوهی از قومیت‌ها را از آن خود کند. او در نهایت رییس جمهور ایران شد و توجه به اقوام و اقلیت ها را در همان ابتدا مورد توجه قرار داد.

او "علی یونسی" را به عنوان دستیار ویژه خود درامور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی منصوب کرد و حالا یونسی معتقد است همین که چنین جایگاهی از سوی رییس جمهور شکل گرفته نشان دهنده ی اهمیت روحانی به امور اقوام و اقلیت های دینی است.

وقتی گلایه ی اقوام و اقلیت های دینی مبنی بر این‌که روحانی در انتصابات به آن‌ها توجهی نکرده است طی گفت‌وگویی با یونسی مطرح می شود او با لبخند پاسخ می دهد که هنوز فرصت زیاد است.

یونسی هم چنین ضمن این‌که نگاه امنیتی به هر بخشی از ایرانی‌ها را نگاهی خطرناک می داند، وقتی با این سوال مواجه می شود که از احوال زندانیان عقیدتی باخبر هستید می گوید: اگر چنین زندانیانی باشند، ما حتما پیگیر احوالات آن ها خواهیم بود.

هیچ نگرانی بخاطر کردها ، آذری‌ها و بلوچ‌ها نداریم

علی یونسی درباره جایگاه این بخش اظهار کرد: قاعدتا امور مربوط به اقوام ایرانی و اقلیت‌های دینی و مذهبی باید همان جایگاهی را داشته باشد که قانون پیش‌بینی کرده است. قانون اساسی ما و سایر منابع قانونی همان جایگاهی را که برای همه شهروندان ایرانی پیش‌بینی کرده‌اند، برای اقوام ایرانی و اقلیت‌های مذهبی و دینی نیز پیش‌بینی کردند.

وی افزود : به لحاظ این‌که ممکن است کسانی که اقلیت هستند یک نوع احساس محرومیت به آن ها منتقل شود و یا حتی اکثریت وسوسه شوند که حقوق این اقلیت را نادیده بگیرند ، همه کشورها برای این‌که حقوق اقلیت ها رعایت شود، سازوکاری را پیش‌بینی می‌کنند، در ایران نیز تدابیر هوشمندانه‌ای در نظر گرفته شده تا حقوق تمام آحاد ملت رعایت شود و البته من روی واژه ملت تاکید می‌کنم و این‌که درکشور ما اگر چه تفاوت‌های مذهبی وجود دارد، همه عضو یک ملت هستند و ما یک ملت بیشتر نداریم.

یونسی خاطرنشان کرد: یک غلط فاحشی وجود دارد و آن این است که گاهی برخی از جریانات قوم‌گرا می‌گویند که ایران کثیرالمله است، در حالی که این تعبیر، غلط است، چراکه ایران یک ملت بیشتر ندارد و همه شهروندان ایران عضو این ملت هستند و تمام اقلیت‌های دینی و مذهبی و اقوام ایرانی به طور کامل همه در تشکیل این ملیت سهم اصیل و واقعی دارند و یکی بر دیگری ترجیح ندارد درواقع هیچ‌کس بر دیگری مقدم نیست و همه در سنگ بنای ملیت ایران، سهم مساوی و اصلی دارند، یعنی هر شهروند ایرانی به اندازه خود سهم دارد و هیچ‌کس در این جهت نسبت به دیگری امتیاز خاصی ندارد.

دستیار ویژه رئیس جمهور درامور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی با بیان این‌که همه ایرانیان عضو یک ملت هستند وکردها، آذری‌ها و بلوچ‌ها همگی جزء اصیل‌ترین ایرانیان محسوب می شوند اظهارکرد: من امروز هیچ نگرانی بخاطر وجود کردها ، آذری‌ها و بلوچ‌ها ندارم؛ چراکه در ایران دعوای قومی وجود ندارد و در تاریخ ایران هم وجود نداشته است. خوشبختانه در تاریخ ایران بر عکس بسیاری از کشورهای دیگر که امحای قومی و دعواها و خونریزی‌های قومی و مذهبی وجود داشته، ما سابقه جنگ قومی و خونریزی مذهبی نداشته‌ایم. البته برخی حساسیت‌هایی وجود داشته که محلی است، والا مردم ایران اعم از کرد و ترک و لر و بلوچ و... با هم زندگی می‌کنند و هیچ مشکلی ندارند و اختلاط و امتزاج اجتماعی در حد اعلا وجود دارد.

یونسی برخی اختلافات موجود را از نوع حیدری – نعمتی دانست و گفت : دربرخی شهرها دعواها محیطی با مرکز است مثلا به بحث‌های محلی حساس هستند که گاهی ممکن است این بحث ها به دعواهای جزیی هم بکشد. البته من این تفاوت‌ها و اختلافات به این صورت را خوب می‌ دانم ،اما به هرحال باید گفت در تاریخ پرافتخار ایران هیچ اثری از قوم‌کشی وجود ندارد و این در حالی است که شما ببینید که در پاکستان و عراق و ترکیه چه می‌گذرد، ترک‌های عثمانی متهم هستند که میلیون‌ها نفر ارمنی را قتل عام کردند. اما در ایران چنین خبرهایی وجود ندارد؛ چراکه اقوام ایرانی که زیاد هم هستند همه در حفظ اصالت ایرانی کاملا هماهنگ و متحد عمل کرده‌اند.

وی با مورد توجه قرار دادن نقش اقوام و اقلیت ها در ادوار مختلف تاریخ ایران اظهار کرد:در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی اقوام پیرامونی ما بسیار نقش داشتند و مثمر ثمر بودند ضمن این‌که در انتخابات 24 خردادماه نیز شاهد بودیم که اقوام ایرانی و به خصوص بلوچ‌ها و کردها بیشتر از هر قوم دیگر در انتخابات شرکت کردند و معنای این موضوع این است که در این راستا نه حساسیت قومی وجود دارد و نه حساسیت دینی ؛ و همه به این نقطه رسیده‌اند که باید به یک گفتمان خط مشی و برنامه رای داد و نه به شخص.

وی هم چنین درباره جایگاه اقوام و اقلیت‌ها در حقوق شهروندی تدوین شده از سوی معونت حقوقی نهاد ریاست جمهوری، گفت :به هر ترتیب این بحث از شعارهای برجسته آقای روحانی بوده است، خواست مردم برای تدوین حقوق شهروندی فقط خواست بلوچ و کرد و لر و عرب نیست، بلکه خواست شمای خبرنگار هم هست ودر واقع این خواست، یک خواست ملی و نشان‌دهنده این است که هرگاه کسی یک شعار ملی بدهد، مردم تمام تفاوت‌های خود را کنار می‌گذارند و به آن شعار ملی رای می‌دهند. پس معلوم است روح واحد ملی در ایران بسیار جاری و ساری و در نقاط دور دست قوی‌تر از تهران و شهرهای بزرگ است، در ایران با تمام تفاوت‌هایی که وجود دارد ولی یکسان بودن روح ملی به قوت خود در همه جا هست و فاصله‌هایی که وجود دارد به روح و وحدت ملی هیچ آسیبی نمی‌رساند و چنین موضوعی در عرصه‌هایی چون انتخابات و سایر عرصه‌ها خود را نشان می‌دهد.

نسبت به اقوام ایرانی و یا اقلیت‌های دینی و مذهبی نگاه امنیتی وجود ندارد

یونسی در ادامه این گفت وگو نگاه امنیتی به هر بخشی از ایرانی‌ها را نگاهی خطرناک خواند و خاطرنشان کرد: معنی نگاه امنیتی این است که بخشی از ملت ایران را خطرناک و بیگانه ببینیم و این نگاه خود بخود سبب می‌شود که در مقابل آنها ساز و کار امنیتی تعریف کنیم و آنها نیز در لاک دفاعی قرار گیرند و جدا شوند، درواقع نگاه امنیتی باعث می شود که در آن منطقه و محل، توسعه فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی صورت نگیرد، بلکه ابزار امنیتی در آنجا بکار گرفته شود، البته در ایران تا جایی که من مطلع هستم نگاه امنیتی در حکومت‌ها و دولت‌ها وجود نداشته است.

وی با بیان این‌که در حاکمیت جمهوری اسلامی نسبت به اقوام ایرانی و یا اقلیت‌های دینی و مذهبی نگاه امنیتی وجود ندارد، در عین حال خاطرنشان کرد : من قبول دارم که برخی از افراد و جریان‌های تندرو در کشور دارای نگاه امنیتی هستند، البته این دسته به هر حزب و گروهی که مثل آنها فکر نکنند، نگاه امنیتی دارند، ولی باید گفت که اینها جمع معدودی هستند و ممکن است در نهادها و ارگانهای امنیتی نفوذ کرده باشند، این افراد کم هستند، ولی صدایشان بلند است و گاهی این صدای بلند آن ها سبب شده که دیگران خیال کنند اینها زیادند.

یونسی خاطرنشان کرد: شما ببینید وقتی مقام معظم رهبری به کردستان سفر کردند، استقبال زیادی از ایشان انجام شد و بعد از آن رهبرانقلاب درآنجا اعلام کردند که اهانت به مقدسات اهل سنت جایز نیست و حرام است. این نگاه رسمی از عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی است؛ اگرچه متاسفانه این سخنرانی ایشان آنگونه که باید و شاید از سوی رسانه‌ها تبیین نشد.

وی گفت: اگرچنانچه می بینیم افرادی در صدا و سیما و سپاه و قوه‌ی قضاییه و دستگاه اطلاعات ومجلس بر خلاف این فرمایش مقام معظم رهبری عمل می کنند، اینها همان اقلیت معدودی هستند که غالبا در خیلی جاها به صورت خودسر عمل می‌کنند و درواقع اینها اقلیت به معنای فرقه‌ای و سیاسی هستند .جار و جنجال به پا می‌کنند و می‌خواهند طوری القا کنند که اکثر ملت ایران هستند در حالی که اکثریت قریب به اتفاق مردم و مسوولین با این رویه ها مخالفندو از رهبری تا دولت جمهوری اسلامی و مقامات همگی به اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی نگاه فرصتی دارند.

امنیت کردستان بیشتر از تهران است

دستیار ویژه رئیس جمهور درامور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی در ادامه با بیان این‌که در حال حاضر واقعا امنیت در کردستان بیشتر از تهران وجود دارد، ولی ممکن است برخی این موضوع را باور نکنند. در پاسخ به این سوال که آیا تمهیداتی اندیشیده شده است که کردهای ما به سمت کردهای عراق و ترکیه نروند و انسجام در مناطق کرد نشین برقرار باشد، با تاکید براین‌که در این باره هیچ نگرانی وجود ندارد اظهار کرد: حال اگر کردهای ایرانی ما ‌بخواهند برای تجارت و تحصیل به سمت کردستان عراق بروند چه اشکالی دارد؟ ما نباید از این موضوع بترسیم،‌ اگرچنانچه ما به خودمان اعتماد داشته باشیم و حقوق شهروندانمان را کاملا تامین کنیم و از این مناطق محرومیت زدایی کنیم، نباید دراین باره نگرانی داشته باشیم اصلا ما چرا باید نگران باشیم از این‌که کردهای عراق بیایند و کردهای ما را ببینند و کردهای ما هم به آنجا بروند. البته ما مرزهای قانونی را به رسمیت می شناسیم، ولی ما همه کردهای دنیا را ایرانی می‌د‌انیم همانطور که همه‌ی تاجیک‌های دنیا را ایرانی می‌دانیم.

یونسی در ادامه‌ی این گفت و گو درپاسخ به سوالی مبنی بر توقعات اقوام و اقلیت ها در انتصابات و عدم تحقق چنین وعده ای از سوی روحانی با بیان این‌که هنوز فرصت زیاد است، اظهار کرد: من در حال آماده کردن بخشی از مقدمات در این راستا هستم و ما برای خودمان شرح وظیفه تعریف کرده‌ایم و برنامه‌های مورد نظرمان را به رئیس جمهور تقدیم کرده‌ایم و منتظر ابلاغ ایشان هستیم، در واقع بخشی از وعده های رئیس جمهور قرار است توسط ما انجام شود، هیچ محدودیت و نگرانی برای بکارگیری اقلیت‌های مذهبی و دینی وجود ندارد و همه‌ی اقوام ایرانی باید در مدیریت عالی کشور سهیم باشند و این موضوعی است که آقای رئیس جمهور وعده‌ی آن را داده است و دیر هم نشده است.

تعداد مساجد اهل سنت در ایران بیشتر از شیعیان است

در ادامه این گفت‌وگو از دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی سوال شد که برخی از اهل تسنن نسبت به نداشتن مسجد برای برگزاری مراسم های خود گلایه هایی را مطرح می کنند حال واقعا اینطور است و چرا؟ که وی در پاسخ به نوعی این گلایه را وارد ندانست و گفت : اهل سنت درایران ، بیش از 15 هزار مسجد دارند که این تعداد بیشتر از مساجد شیعیان است .

وی با تاکید بر این‌که اهل سنت در دارا بودن مدارس و مساجد ،هم چنین در انجام فعالیت‌های مذهبی‌ هیچ محدودیتی ندارند، اظهار کرد: اتفاقا دولت درمناطق سنی نشین برای تامین اینگونه نیازها در حال متحمل شدن هزینه‌های سنگینی است.

یونسی اضافه کرد : هم اکنون شاهد هستیم که در اکثر جاها قضات اهل سنت با فقه خود قضاوت می‌کنند و در احوالات شخصی‌شان بر اساس فقه خود عمل می‌کنند و ائمه‌ی جمعه و جماعاتشان نیز تحت پوشش حمایت بیمه و دولت هستند، در همین تهران بیش از ده نماز عید و جماعت برگزار می‌شود . البته محدودیت‌هایی وجود دارد که البته این محدودیت‌ها بیشتر ناشی از فشارهایی است که باید درباره‌ی آن تدبیرعاقلانه‌ای منظور و به مرور زمان حل شود و امیدواریم دولت آقای روحانی بتواند خیلی از حساسیت‌ها را در این راستا کم کند.

از یونسی درباره چرایی اعدام‌های برخی از کردها پرسیده شد که وی به بیان این جمله بسنده کرد که این سوال را باید از قوه قضاییه بپرسید.

ازدستیار ویژه رئیس جمهور درامور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی هم چنین پرسیده شد با توجه به وجود برخی زندانیان در زندان با عنوان زندانیان عقیدتی ، پیگیر اوضاع و مطالبات آن ها و تعامل با قوه قضاییه در این راستا خواهید شد که وی پاسخ داد : اگر چنین زندانیانی باشند، ما حتما پیگیر احوالات آن ها خواهیم بود.

وی هم چنین درباره ضرورت ارتباط بین رهبران اهل سنت و رییس‌جمهور و دولت کنونی نیز اظهارکرد : رهبری در حوزه خاص دینی و مذهبی موسساتی برای حل مشکلات مذهبی اقلیت های دینی منظور کرده‌اند مثل مجمع‌التقریب یا شورای برنامه‌ریزی یا نماینده بعثه تا مشکلات و توقعات مذهبی در این راستا مدیریت شود، اما در حوزه‌های عمومی که به دولت مربوط می‌شود ما برنامه داریم که نقیصه‌ها را رفع کنیم و ارتباط نخبگان و شخصیت‌های مذهبی اهل سنت را با دولت به حداکثر برسانیم.

یونسی در ادامه درباره تمهیدات اندیشیده شده در جهت خنثی کردن انواع تحریکات دینی و مذهبی از جمله تحریکات سلفی‌ها در منطقه گفت : خطری که در حال حاضر دنیای اسلام چه شیعه و چه سنی را تهدید می‌کند، خطر افراط و تفریط و تروریسم کور مذهبی است که هم‌اکنون به اشکال مختلف در کشورهای همسایه ما جاریست چنانچه در پاکستان، عراق و اخیرا هم در لبنان شاهد اقداماتی از سوی آنان بوده ایم.

اهل سنت و اهل تشیع در ایران متحد هستند

وی افزود : این جریان بسیارخشن و بی‌رحمی که به نام دین در دنیا به راه افتاده و امنیت همه دنیا را تهدید می‌کند وخطری بزرگ برای نابودی اسلام هم محسوب می شود ناشی از تعصبات کور مذهبی است که دشمنان برای اینکه مسلمانان به جان هم بیفتند این حرکات را تقویت می‌کنند. حال اگرچه ما هم باید از چنین خطری بترسیم؛ اما خوشبختانه اهل سنت و اهل تشیع و علمای شیعه و سنی در کشور ما هر دو متحد هستند تا از نفوذ چنین تهدیدی به داخل کشور جلوگیری شود.

یونسی هم چنین اضافه کرد :البته برای جلوگیری از نفوذ آنها در درجه اول سازمان‌های نظامی، اطلاعاتی و امنیتی باید هوشیار باشند و هرردپایی از آن ها را پیدا و خنثی کنند، ولی بیش از همه لازم است تا در داخل کسانی که بهانه به دست اینها می‌دهند را شناسایی کرد. گاهی برخی عناصر تند در میان مداحان و روحانیون هستند که با سخنرانی‌ها و حرف‌هایشان به دست آنها بهانه می‌دهند والبته عینا همین موضوع در بین اصل سنت یعنی وهابی‌ها و سلفی‌ها نیز موضوعیت دارد که تعدادشان کم است.حالا برخی با کمترین فعالیتی که این ها انجام می‌دهند فکر می‌کنند که ممکن است برخی از شیعیان به تسنن روی بیاورند، این در حالی است که در ایران نه شیعیان سنی می‌شوند و نه سنیان شیعه می‌شوند واصلا حکومت درصدد این نبوده است که سنی‌ها را شیعه کند وهیچ مرجع و عالمی هم درصدد شیعه کردن سنی‌ها نیست، بلکه همه دنبال این هستند که شیعه و سنی در کنار هم با وحدت و اتحاد زندگی کنند همان‌طور که در حال حاضر همین‌طور است.

وی هم چنین با بیان این‌که با این وجود ردپای جریان‌های سلفی که در پاکستان و عربستان مستقر هستند در کشور ما هم دیده می شود، تاکید کرد : با اینها هم باید مقابله امنیتی و هم مقابله ی فکری شود و البته مقابله فکری به مراتب مهم‌تر است و در همین راستا مراکز تبلیغاتی و بخصوص صداوسیمای ما نباید بهانه به دست دیگران بدهند. مبنا باید این باشد که به هیچ وجه به مقدسات هیچ شهروندی ایرانی و حتی غیر ایرانی اهانت نشود ،باید اعتقادات آنها نیز محترم شمرده شود چرا که قرآن صریحا اهانت کردن به بت‌ها را نیز نهی کرده است. نتیجه فحش دادن و اهانت کردن این است که ما نیز فحش‌ و اهانت می‌بینیم و این گناه بزرگی است.

پیروان هر مرام ، دین و مذهبی باید محترم شمرده شوند

یونسی ادامه داد: درداخل ایران هر شهروندی پیروهر مرام و دین و مذهبی که است باید محترم شمرده شود، مطابق قانون اساسی ما همه از حقوق مساوی برخورداریم. این 77 میلیون ایرانی اعم از مسلمان و غیرمسلمان و شیعه و سنی همه به عنوان شهروند ایرانی همه از حقوق مساوی برخوردارند. رییس‌جمهور هم قسم خورده که اصول قانون اساسی را اجرا کند. قانون اساسی هم گفته که رییس‌جمهور باید حقوق همه شهروندان را مورد توجه قرار دهد.

قوه قضاییه در رعایت حقوق مردم ضعف دارد

یونسی هم چنین برخورد با کسانی که به دنبال تفرقه‌افکنی هستند را یک ضرورت خواند و خاطرنشان کرد : اگر من جای مسولان در قوه قضاییه بودم با همه ی تفرقه افکنان برخورد می‌کردم، اینکه با چنین افرادی برخورد نمی شود در واقع ضعف قوه قضاییه را می‌رساند. وظیفه اصلی قوه قضاییه رعایت حقوق مردم است و من معتقدم در این بخش قوه قضاییه ضعف دارد.

وی در ادامه در باره ضرورت همکاری ایران با کشورهای همسایه که با گروه‌های تروریستی مقابله می‌کنند نیز اظهارکرد: در ایران با دولت عراق حداکثر همکاری صورت می‌گیرد، ولی تسلط دولت عراق نسبت به همه گروه‌های تروریستی زیاد نیست. اینطور نیست که دولت مرکزی عراق بر جریان‌های تروریستی درعراق مسلط باشد، اگر تسلط داشت که از ترور داخلی در این کشور جلوگیری می‌کرد.

دستیار ویژه رئیس جمهور درامور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی در ادامه انتصابش را در چنین حوزه ای یکی از اقدامات رییس جمهور در راستای توجه به اقوام و اقلیت های دینی دانست و گفت: تا به حال هیچ رییس‌جمهوری چنین اقدامی را انجام نداده است. دستیار ویژه به این معنی است که هر کاری که خود رییس‌جمهور نمی‌رسد، انجام دهد، دستیار ویژه انجام می‌دهد و اهمیتش بیشتر از سطح معاونت است.

یونسی به بیان موارد مورد توجه این حوزه پرداخت و گفت :ما در حال دریافت نظرات صاحب‌نظران و همچنین انجام اقدامات عملی هستیم و تشکیل کارگروه اقوام در همین راستا است. مطالعات لازم را با هماهنگی نخبگان، اقوام و اقلیت‌ها انجام داده‌ایم. برنامه خود را تهیه کردیم و پیشنهادات لازم را خدمت آقای رییس‌جمهور داده‌ایم و منتظریم پس از نظر ایشان اقدامات مورد نظر را اجرا کنیم.

وی ضمن اینکه پیش‌بینی کارگروه و کمیته‌های پیگیری مطالبات اقلیت‌ها، یک کمیته‌ی فرهنگی و اجتماعی و کمیته برنامه‌ریزی هم چنین یک شورای راهبردی متشکل از همه شخصیت‌های صاحب نفوذ در اقلیت‌ها را از جمله مهم ترین محورهای برنامه ارائه شده به رییس جمهور عنوان کرد گفت : به محض ابلاغ برنامه ها به ما، ظرف یک ماه اقدامات‌ لازم را انجام خواهیم داد.

در ادامه این گفت و گو از وزیر پیشین اطلاعات پرسیده شد به نظر شما وزیر کنونی اطلاعات نیز وجود نگاه امنیتی در کشور را مضر می دانند که یونسی در پاسخ گفت :اگر به نطق رسمی آقای وزیر اطلاعات در زمان رای اعتماد در مجلس استناد کنیم، ایشان هم از این نظر همین مشی را در نظر گرفته‌اند ضمن اینکه هنوز وضعیت گذشته به تسخیر دولت جدید درنیامده . این دوران، دوران گذار و فترت است. هنوز خیلی از استانداردها تغییر نشده و کابینه به تازگی کامل شده است. تا یک سال طول می‌کشد که دولت جدید به طور کامل استقرار پیدا کنند.

گفت و گو از خبرنگار سیاسی ایسنا: زهره شمس