رابطه ي ايران و عربستان از زمان تأسيس عربستان سعودي فراز و فرودي از رقابت هاي مسالمت آميز تا خصومت و قطع رابطه را تجربه كرده است. سرآغاز روابط دو كشور به سال 1307 باز مي گردد؛ زمان سلطنت رضاشاه در ايران كه با تشكيل حكومت سلطنتي آل سعود هم زمان بود.

 هر چند در دوران پيشين نيز رقابت هايي مسالمت آميز بين دو كشور وجود داشت؛ امّا به دليل وجود برخي تشابهات در ساخت قدرت، رقابت ها در نهايت در قاب روابط دوستانه و اتحاد نهادينه گرديد و دكترين نيكسون، در دهه ي 1350 شمسي، دو كشور را به هم پيوند زد. عربستان به دلايل مسائل و مشكلات داخلي در نيمه ي دوم 1930 و در طول جنگ جهاني دوم در حصار روابط پيروانه ي ايالت متحده آمريكا قرار گرفت و چتر حاميانه ي اين كشور را برگزيد.این فراز و فرودها اما تا پایان حکومت پهلوی ادامه داشت .
 

انقلاب ایران اما که فرآيندي ستيزه جويانه با غرب بود و جريان هاي حاكم بر نظام بين الملل را در دو قطب غرب و شرق نفي مي كرد و نمي توانست مورد توجه آل سعود که تشابه زیادی با پهلوی ها داشت قرار گیرد.

به این ترتیب بود که به تدريج رابطه ي دو كشور سلسله اختلافاتي را تجربه كرد كه تا به امروز نيز تداوم داشته است. اختلافاتي كه با حمله ي نظامي عراق به ايران به مرز خصومت رسيد؛ هر چند اين خصومت نمود فيزيكي در قالب برخورد نظامي نداشت، ولي عربستان با حربه هاي گوناگوني به تقابل با ايران پرداخت.

 از جمله اينكه از سال 1979، يعني سال پيروزي انقلاب ايران، قيمت هر بشكه نفت خود را 18 دلار، يعني چهار دلار كمتر از قيمت نفت خام پايه، تعيين كرد و تا سال 1981 اين سياست را به بهاي ضرر230 ميلياردي خود و به بهانه ي تثبيت بهاي نفت ادامه داد.

کشمکش ها اما درباره خلیج فارس و جزایر سه گانه ایران ادامه دار شد تا جایی که در سال  1364 عربستان كه با حمايت هاي آمريكا به پنداره ي قدرتمندي از خود رسيده بود، تصميم به مقابله با ايران گرفت و این ماحرا تا امروز ادامه دارد.

در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی اما ارتباط ایران با ریاض بهتر شد تا جایی که بسیاری کلید حل بحران اختلاف ایران و عربستان را در دستان هاشمی می دانند.

حتی احمد البلوشی تحلیل گر مشهور عرب نیز تاکید کرده نکته ای که وضعیت امروز رابطه ایران و عربستان را بسیار بغرنج کرده ناشی از بر هم زدن توافقات سفر قبل هاشمی به عربستان توسط دولت احمدی نژاد است که بسیاری از تحلیلگران بخشی از بحران فعلی منطقه را به آن نسبت می دهند و هاشمی و پادشاه عربستان هم از برهم زدن آن توافق ناراضی هستند.

به این ترتیب بود که با روی کار آمدن دولت یازدهم ماجرای سفر هاشمی به ریاض جدی تر شد و حتی گفته شد هاشمی به همراه روحانی برای سفر حج به ریاض خواهد رفت که البته تکذیب شد.

در هر حال به نظر می رسید هاشمی به سفر به عربستان تمایل دارد چرا که   اوایل مهر ماه با جدی شدن شایعه سفرش به عربستان با بیان اینکه نزدیکی ایران و عربستان به‌عنوان دو قطب مهم منطقه و جهان می‌تواند حلال بسیاری از مشکلات بین‌المللی باشد، تاکید کرده بود: "در سفر گذشته‌ام با پادشاه عربستان ساختاری برای همکاری دو کشور در مسایل فیمابین عراق و افغانستان و لبنان و فلسطین تنظیم شد که مسوولان ذی‌ربط نخواستند عملی کنند. متاسفانه مسوولان در چند سال گذشته در اتخاذ مواضع و بیان مسایل درخصوص سیاست خارجی به منافع مالی کمتر توجه می‌کردند و روابط ایران و عربستان را‌ رو به تیرگی بردند، در حالی‌که اگر نگاه درستی در سیاست خارجی حاکم بود، می‌توانستیم با کمک عربستان که جایگاه ویژه‌ای در بین کشورهای اسلامی و حتی دنیا دارد، خیلی از مسایل را حل کنیم."

حالا اما در حالی که انتقاد تندرها به هاشمی ادامه دارد ،  رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در گفت و گویی اعلام کرده  که براي مذاکره با عربستان بايد ماموريتي از سوي مقام معظم رهبري و يا دولت داشته باشد و همچنين خط قرمز مذاکرات با اين کشور نيز مشخص شود.

آيت الله هاشمي همچنین درباره سفر احتمالي به عربستان گفته: اصل سفر بنا بود كه براي زيارت و مراسم عمره به حج بروم كه مشكلي نيست. مسأله اين است كه اگر بحث مذاكره براي حل مشكلات است؛ بايد اول در اينجا طرحي آماده شود كه ما چه مي‌خواهيم و آنها چه مي‌خواهند. بايد بحث‌هاي كارشناسي شود تا هر كسي كه مي‌رود؛ با برنامه برود و مذاكره كند.

وی  روابط کنوني ايران و عربستان را «خيلي تيره» خواند که حاصل تندروي‌هاي هر دو طرف بوده است. ،  رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام همچنین  در پاسخ به اين سئوال که فكر نمي‌كنيد در اينجا نياز به اين است كه شخصيتي مثل حضرت‌عالي ورود كند؟ پاسخ داده: اينگونه نه. بروم كه چه بگويم. من مسئوليتي ندارم كه بگويم با اين كار موافق يا با آن كار مخالف هستيم. اين كار در درجة اوّل از اختيارات رهبري و سياست‌هاي كلي نظام و بعد دولت است. بايد اول طرحي مثل همين مذاكرات، تهيه و خطوط قرمز مشخص شود تا كساني كه براي مذاكره مي‌روند؛ بدانندچه بگويند.

به این ترتیب باز هم به نظر می رسد آیت الله برای میانجی شدن میان ایران و عربستان بی تمایل نیست هر چند با این اظهارات پاسخی جدی به تندرها داده است.باید منتظر ماند و دید بالاخره هاشمی به عربستان سفر خواهد کرد یا خیر؟