استاد جعفر دیناروند/ رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا

مقدمه:انسان موجودی اجتماعی است و نیازمند به استمرار آن است.نیاز به ادامه ی حیات و ادامه ی نسل از بدیهی ترین این نیازها محسوب می شود.در جوامع مختلف انسانی نگرش به چگونگی این ادامه گاه با مشکلات فراوانی روبرو می گردد.دنیای غرب و شرق در مراودات خود با چالش های جدی روبرو می شوند و با سراسیمگی به دنبال راه حل های موجود کوشا می گردند.

شکی نیست که وجود درد باعث فعالیت درمانی می گردد اما بسیار اتفاق می افتد که راه معالجه به اشتباه طی می شود و در نتیجه بیمار تلف می گردد.این حالت تنها جنبه ی فردی را بیان نمی کند بلکه در اجتماع نیز این چالش پا برجا باقی می ماند.

جوامع مختلف انسانی روز به روز با مسائل و مشکلات روبرو می گردند و بدین شکل از مراودات و پایبندی های انسانی خود دور می شوند.البته که این دردی اجتماعی است اما دلایل متعددی را در خود جای می دهد.مهم ترین آن ها را باید در آدمیت انسان و بررسی آن یافت.

انسانیت چیست؟

آدمی از این نظر که متفکر است و با استفاده از این قدرت زندگی می کند با سایر حیوانات متمایز می گردد اما ،این تمامی تفاوت ها نیست.انسان از این نظر که انسان است و دارای روح و جوهره ی انسانی است از سایر موجودات متفاوت می گردد.

آدمیت آدمی در درون او و یاور و کمک دهنده برای زندگی سعادت بخش اوست.انسان تا زمانی که به این ویژگی ها عمل می کند، سعادتمند باقی می ماند و دوری از آن به هر دلیلی که باشد باعث سقوط  در مراحل مختلف زندگی می گردد.

بنابراین انسانیت امری ذاتی است که ممکن است به دلایل متفاوتی منحرف گردد.رشد جنبه های انسانی آدمی تنها به وسیله ی تربیت امکان پذیر می گردد.وجود دردهای فراوان در جوامع مختلف نشان از کم رنگ شدن و یا بی رنگ شدن خصلت هایی است که آدمیت نامیده می شوند.

قدرشناسی: یکی از مهم ترین ویژگی های آدمی "قدرشناسی" است.از نظر لغت برابر با علم، دانش، تربیت، ادب، عقل، خرد، تدبیر و چاره است.از نظر رفتاری یک فضیلت و نشان دهنده ی ارزش سنجی است.بنابراین یک ارزش محسوب می گردد.

گاه گفته می شود تا چیزی را از دست ندهیم، قدر آن را نمی دانیم، این گویای یک واقعیت اجتماعی است.انسان ها باید بدانند که قدرشناسی عامل تداوم خوبی ها و کارهای خیری است که دیگران انجام داده اند و بدین سان تشویقی برای ادامه ی آن ها محسوب می گردند.

ایران و قدرشناسی:در کشور پهناور ایران این واقعیت قابل بررسی است.بیشتر مراودات تحت تاثیر مسائل منفی و یا مثبت متغییر می گردند.در این میان نقش نهادهای اجتماعی کاملا گویا و مبراست.این مطلب که انسان های قدرشناس و سپاسگزار راضی تر، خوشبخت تر و اجتماعی تر از افرادی هستند که با دقت تمام جهات منفی اجتماع خود را موشکافی و بایگانی می کنند، قابل پذیرش می باشد.

باید برای احیای این فضیلت تلاش کرد.پیشگامان این حرکت می توانند از درون جامعه خصوصا نخبگان برخیزند و با انواع رفتارهای خود به بازگشت آن به درون جامعه کمک کنند.قدرشناسی راهی برای استحکام و همبستگی ملی است.

گرچه آن را می توان ذاتی دانست اما برای افراد مبتدی آموختنی است.بزرگان و سیاستمداران و مدیران مملکت آموزش دهنگان ماهری هستند.آن ها باید پیشگام عملی در این زمینه باشند.چرا با تغییرات معمولی در یک ارگان یا نهاد اجتماعی این امر به صورت جدی پی گیری نمی شود؟ اگر قدرشناسی از دهقان فداکار در کتب درسی نبود، چه تضمینی بر ادامه ی آن وجود داشت؟

مملکت ما بر پایه ی دوستی و همبستگی بنا شده است اما از جهاتی خصوصا موضع گیری های منفعتی و جناحی،   مورد  تهدید قرار می گیرد.چه اشکالی برای مدیر جدید پیش می آید اگر از زحمات او در طول دوران خدمتش تشکر و سپاسگزاری نماید.

نقش منافع شخصی :ایران اسلامی کشوری نیست که بر پایه ی منافع شخصی بنا شده باشد.ابتدای انقلاب بر اساس مردمی بودن و در ادامه بر پایه ی همبستگی و دوستی استوار بوده است.باید با رفتارهای خود قدرشناسی را مستحکم نماییم.این یک وظیفه است و لازمه ی آن دست کشیدن از منفی گرایی، حملات نابخردانه، نق زدن، ایراد گرفتن و  عدم تاکید بر منافع شخصی بودن است.

حرف را باید به عمل تبدیل نمود.دروغ گویی راه درستی در این زمینه نیست.جناح بازی استحکامات موجود را مورد حمله قرار می دهد.هشت سال دفاع جانانه باید برای همه الگو باشد.زمانی که تمامی آدم ها در کنار هم به دفاع پرداختند و پیر و جوان، ارتشی و بسیجی، سپاهی و عادی در آن تفاوتی نداشتند.

نقش مسئولین:مسئولین مملکت باید با برنامه های خود این فضیلت را احیا نمایند.چه اشکالی دارد اگر فرماندار شهری از تمامی فرمانداران قبلی برای یافتن راه حل ها و نیز تشکر از زحمات آن ها دعوت به عمل آورد؟ اگر استاندار یک استان چنین عملی انجام دهد الگویی برای سایر مدیران نخواهد بود؟

توصیه: ما قدرشناسی را یک ارزش می دانیم.کم رنگ شدن را خطری بزرگ برای همبستگی و همدلی مردم در نظر می گیریم و بدون شک آگاهیم که احیای آن شتاب دادن به استمرار عقلانی و متفکرانه ی هدایت جامعه است.

باید با قدرشناسی راه های نفاق و اختلاف را مسدود کرد،قدرت طلبی را مدفون  و بدین سان کوشید تا با اجرای این فضیلت همدلی واقعی را ایجاد نمود.روش های مختلف قدرشناسی فراوان و مختلفند.مسئولین هشیار باشند و در اتاق های اداری خود محصور نشوند.پرداختن به اصل ها برای احیای ارزش های انقلاب اسلامی لازم و ضروری است.

قدرشناس زحمات مردم باشید تا بدین سان مورد تقدیر قرار گیرید حتی اگر حواهان آن نباشید.بوسه زدن بر دستان پدر و مادر تنها نشان دهنده ی بزرگواری افرادی است که جوهره ی انسانی آن ها فعال و کوشا ست.قدر دانی و با مردم و همگون با آن ها زیستن نشانه ی همت بلند مردانی است که می خواهند جامعه ای همبسته و یک دست داشته باشند.

کلام آخر:قدرشناسی از کارهای خوب، راهی برای ادامه ی آن ها و بدین شکل رسیدن به ارزش های انسانی است.برنامه های آتی مملکت ما باید بر این اساس شکل گیرند و تلاش ها باید به سمت و سویی رهنمود گردند که اختلافات کمترین جای را در آن داشته باشند.همت همه برای قدرشناسی لازم و ضروری است.همه متعلق به این سرزمین هستیم و حفظ آن را با قدرشناسی تضمین می کنیم.