شوش- ندا عبدالهی- «محوطه تاریخی شوش» به عنوان سومین اثر جهانی خوزستان بعد از «چغازنبیل» و «سازه های آبی شوشتر» در آستانه ثبت در فهرست یونسکو است. ارزیابان این سازمان بین المللی تا یکی دو ماه آینده به شوش می آیند تا آمادگی این شهر را برای پذیرایی از گردشگران تمام دنیا بسنجند. پرونده شوش سال گذشته نیز برای ثبت در فهرست میراث جهانی مطرح شده بود اما به دلیل تکمیل نشدن جایش را به «شهر سوخته» از سیستان و بلوچستان داد.

امسال مسئولان خوزستانی در تکاپوی آماده سازی شهر هستند. شهروندان شوش اما با سابقه ذهنی ثبت جهانی «چغازنبیل» گلایه هایی دارند. حامد از شهروندان شوش معتقد است که موج ثبت جهانی چغازنبیل( که 35 سال پیش ثبت شده)، حتی به نزدیک ترین روستای این اثر هم نرسیده است. این تجربه خوبی نبود و مردم بهره اقتصادی از این اثر نبرده اند.

او می افزاید: این مکان تاریخی هیچگونه امکاناتی برای گردشگران ندارد. به دلیل عدم اطلاع رسانی حتی دانش عمومی مردم نیز نسبت به آن پایین است که باعث شده ثبت جهانی محوطه تاریخی شوش نیز برای آنها اهمیتی نداشته باشد. ما همه دوست داریم که شوش در فهرست میراث جهانی قرار گیرد اما بسترسازی اهمیت بیشتری دارد.

عاطفه رشنویی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان در این باره می گوید: ما در یک محوطه تاریخی مربوط به دوره عیلام و در یک اقلیم خشک قرار داریم. آنجا یکسری زیرساخت ها کم دارد منهم آن را می پذیرم اما قرار است میراث فرهنگی به سمت توسعه پایدار حرکت کند. همکاری بین روستائیان، مجموعه هفت تپه و نیشکر همچنین ایجاد زیرساخت هایی مثل سرویس بهداشتی، اقامتگاه و استراحتگاه مناسب، رستوران و پارکینگ در حال مطالعه است.

وی اضافه می کند: جنگ تحمیلی باعث شد که در 20 سال اولیه ثبت جهانی چغازنبیل نتوانیم حمایت ها را به سمت خودمان جلب کنیم و رونق گردشگری و اقتصادی داشته باشیم. میراث فرهنگی مثل موجودی می ماند که خواب بوده و حالا از خواب بیدار شده و متوجه شده که در این سال ها فرصت های زیادی را از دست داده ولی معتقدم جلوی ضرر را هر وقت بگیرید فایده است. البته در این سال ها هم کارهای مهم شده. همین که میراث فرهنگی با این بضاعت توانسته چغازنبیل سه هزار ساله را سر پا نگهدارد و سالانه آن را حفاظت کند یکی از مهمترین کارهاست که بدون حمایت های یونسکو انجام نمی شد.

رشنویی اظهار می کند: هر اثری در هر کشور به ثبت جهانی برسد از پشتیبانی های مالی و تبلیغاتی بهره مند می شود. مثلا در تمام کتابچه ها و گزارش های سالانه یونسکو معرفی می شود و یونسکو از گردشگران برای بازدید دعوت می کند. که این پروسه به رشد اقتصادی منطقه کمک می کند.

وی اضافه می کند: متاسفانه برخی شهروندان گله دارند که از محوطه تاریخی فقط گرد و خاکش نصیبشان شده. قبول دارم. اینها اتفاقاتی است که تا امروز افتاده اما قرار است همه چیز تغییر کند. محوطه 400 هکتاری شوش سفره ای است که اگر درست به آن توجه و پرداخته شود منطقه را متحول می کند. بیش از یک هزار شغل ایجاد و توجه همه مردم دنیا به این نقطه دورافتاده مهجور مانده و محروم که بعد از جنگ بازسازی نشده جلب می شود و این خود باعث رونق و آبادانی است.

رشنویی با اشاره به بازدیدهای میدانی نمایندگان یونسکو از شوش می گوید: آنها با اصناف و مردم عادی صحبت می کنند. آنچه برای آنها اهمیت دارد مراوده ای که بین محوطه تاریخی و مردم به نحو احسن وجود دارد و آن را از کرنشی که بناهای اطراف محوطه کرده اند تشخیص می دهند. نه اینکه بناها وجود نداشته باشند. نه اینکه کلا بیابان صاف با یکسری آثار خشتی و سنگی داشته باشیم. به این معنی که همسایگانش به آن احترام بگذارند. یعنی زباله ها، معابر، فاضلاب، عبور خطوط لوله و برق و دکل مخابرات، ساختمان و منظر شهری به نحوی ساماندهی شده باشد که منظر فرهنگی را از بین نبرد.

به گفته وی، ثبت جهانی شوش برای کل شهر از همه نظر مهم است.  شوش تقریبا آماده است. مردم هم باید خود را آماده کنند. شهروندان باید حتی در نصب تابلوهای شهری و گذاشتن زباله در بیرون منزل رعایت کنند. مثل این است که در تمام فصول سال منتظر مهمان باشند. چرا که از این به بعد قرار است شوش میزبان همه مردم دنیا باشد.

خوزستان دو ماه برای آماده کردن شوش فرصت دارد. باید منتظر بود و دید این بار شوش به عنوان یکی از قدیمی ترین و تاثیرگذارترین شهرها در طول تاریخ و خاطره قومی مردم ایران و بین النهرین، با 13 لایه باستان شناسی و 7 هزار سال تاریخ نهفته از میان رقبایش در کشور سربلند بیرون می آید؟