گروه تکفیری- تروریستی «دولت اسلامی عراق و شام» موسوم به داعش که مدتی است شهرها و روستاهای غرب عراق را به اشغال خود درآورده، این روزها با مشکلات بزرگ داخلی دست به گریبان است.

پایه های داعش از سال 1382 و به دنبال اشغال عراق به دست سربازان آمریکایی و دیگر همپیمانان آن گذاشته شد اما این گروه سه سال پیش، از عرصه ناآرامی های سوریه سر درآورد و توجه بسیاری را به خود جلب کرد.

البته آنگونه که روزنامه «الحیات» چاپ لندن، بیست و چهارم تیرماه از افشاگری های تازه «ادوارد جوزف اسنودن» کارمند پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، پرده برداشت سازمان های اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی عملیاتی با رمز «لانه زنبور» برای ایجاد گروهی تروریستی به منظور جذب تندروها در منطقه انجام داده اند.

بر پایه اسناد فاش شده اسنودن، «ابوبکر البغدادی» رهبر داعش، دوره های فشرده نظامی، فن سخنرانی و علوم دینی را زیر نظر دستگاه اطلاعاتی رژیم صهیونیستی گذرانده است.

به هر روی، این گروه طی سه سال گذشته از کمک های اطلاعاتی، مالی و تسلیحاتی محور غربی- عربی- عبری بهره مند بوده است اما به سبب ایستادگی ارتش و ملت سوریه در برابر اقدام های تروریستی خود، کم کم در امتداد رود فرات به داخل عراق عقب نشینی کرد و از پارسال، با همراهی گروه های مخالف عراقی و نیز برخی عشایر و قبایل سنی منطقه، شهرهایی مانند «فلوجه» را در اختیار گرفت.

دور تازه اقدام های داعش از پانزدهم خردادماه با یورش به شهرهای کلیدی مانند «موصل» و «تکریت»، کشتار مردم بیگناه از شیعه و سنی و مسیحی تا کرد و عرب و ویران سازی ساختمان های مذهبی و تاریخی رقم خورد.

در این میان، داعش را گروه های عراقی مانند «نقشبندیه، شورای نظامی انقلابیون، جیش المجاهدین، انصار الاسلام، جیش انصار السنه، جیش الطایفه منصور، جیش الاسلامی و شورای انصار التوحید» همراهی کردند؛ امری که بر سرعت پیشروی داعش در عراق به طور چشمگیری افزود.

با این همه، طی روزهای گذشته اخباری درباره درگیری داعش با این گروه ها به ویژه بعثی ها و بازماندگان رژیم «صدام حسین» رییس جمهوری معدوم این کشور، شنیده می شود.

بخشی از این درگیری ها پس از آن رخ نمود که داعش راه اندازی «دولت اسلامی» را اعلام و البغدادی را خلیفه این دولت خودخوانده نامید. پس از آن نیز از مخالفان عراقی خواست با خلیفه تازه، بیعت کنند.

اینجا بود که قدرت طلبی و خودخواهی رهبران گروه های گوناگون تروریستی و خرابکار از سوریه گرفته تا عراق، صدای اعتراض ها را بلند کرد. از گروه های حاضر در سوریه مانند «جبهه النصره» و همپیمانان پیشین در عراق مانند نقشبندیه تا القاعده افغانستان که طی سال های گذشته بر سر جانشینی «اسامه بن لادن» رهبر کشته شده خود، با البغدادی مشکل داشت، با ادعای خلافت البغدادی مخالفت کردند.

از سوی دیگر، «شورای نظامی انقلابیون» وابسته به حزب بعث و گروهک نقشبندیه با هدایت «عزت ابراهیم الدوری» معاون اول صدام، قوی ترین مخالفان داخلی تمامیت خواهی داعش هستند.

به نوشته بیست و ششم خردادماه تارنمای شبکه «المنار» لبنان، خواست داعش برای تسلط بر همه املاک دولتی، ذخایر تسلیحاتی و اموال به دست آمده از بانک ها و موسسات زمینه اختلاف ها میان بعثی ها و این گروه را چید. پس از آن نیز اقدام بعثی ها در نصب تصویر صدام در برخی شهرها با واکنش منفی داعشی ها روبرو شد.

همچنین محدودیت های اعمال شده از سوی داعش برای کشیدن سیگار و دیگر انواع دخانیات، پوشیدن لباس های تنگ و... به اختلاف این گروه ها دامن زد.

هشتم تیرماه نیز روزنامه آمریکایی «ورلد تریبیون» نوشت: گروه داعش با نیروهای بعثی بر سر مناطق نفوذ خود در سه منطقه «کرکوک» درگیر شده است.

بنا به گزارش این روزنامه ، عزت الدوری مسوول تامین سلاح و اطلاعات مورد نیاز داعش برای تسلط بر موصل بوده است. وی به همراه معاون بعثی خود و به پشتوانه قبایل سنی عراقی قصد تسلط بر مناطقی در شمال و مرکز عراق را دارد.

ورلد تریبیون به نقل از یک منبع ناشناس درباره درگیری های داعش و بعثی ها نوشت: این درگیری ها ارتباطی با موضوعات ایدئولوژیکی نداشته و به دلیل سیطره، نفوذ و قدرت نمایی دو طرف بوده است.

تارنمای «النهرین» عراق نیز سی و یکم تیرماه نوشت بعثی ها پس از یورش داعش به مسیحیان موصل و اخراج آنان از شهر، طی بیانیه ای اعلام کردند از مسیحیان عراقی پشتیبانی می کنند و داعش سازمانی تروریستی است.

جدا از اختلاف های عقیدتی و سیاسی داعشی ها و بعثی ها به نظر می رسد نگرش آنها نسبت به هدف نهایی از به پا کردن بلوای تازه در عراق، پایه ای برای جداسازی راه آنها باشد.

داعش به دنبال بر پا کردن یک حکومت به رهبری البغدادی است که از عراق تا شام را در بر گیرد و همه گروه های مخالف این اندیشه را به راحتی از میان برمی دارد.

فرماندهان مدعی حزب بعث هم بر این باورند که آمریکا و هم پیمانان آن، در سال 1382 کشور را از دست آنان بیرون کشیده اند و اینک در پی خروج اشغالگران، قدرت باید بار دیگر به آنان برسد.

پشتیبانی های آمریکا از داعش و اینکه تاکنون به وجود موافقتنامه های راهبردی با عراق، اقدامی درخور توجه برای مهار این گروه انجام نداده است، در کنار خواست واشنگتن از بغداد برای دخالت دادن همه گروه های سیاسی حتی بعثی ها در جریان دولت سازی (بر خلاف قانون اساسی این کشور) قرار می گیرد.

جدا از پشتیبانی های مادی و معنوی کاخ سفید از داعشی ها و بعثی ها، موضوع اختلاف منافع در زورآزمایی نهایی این 2 گروه تعیین کننده خواهد بود.

به نظر می رسد بعثی ها به سبب حضور در کشوری که سالها در اختیار آنان بوده است از محبوبیت بیشتری برخوردار باشند. ساختار داعش بر خلاف گروه های بعثی، از افرادی با ملیت های گوناگون و در نتیجه فرهنگ ها و اندیشه های متفاوت تشکیل شده است که رهبری بر آن را با چالش هایی همراه می کند.

از سوی دیگر، بعثی ها به بسیاری از انبارهای مخفی صدام دسترسی داشته و در ساختار کنونی قدرت کشور و میان فرماندهان ارتشی و حتی گروه های مخالف عراقی دیگر نیز هوادارانی سرسخت دارند.

آنان طی ماه های گذشته که با رهبران داعش نشست و برخاست داشته و نیروی آنان را سنجیده اند، اینک از همه ضعف های این گروه تروریستی آگاهند و در صورت نیاز، به راحتی می توانند به کمک هواداران پرشمارتر و بومی خود، پشت داعش را به خاک بمالند.

در چنین شرایطی به نظر می رسد درگیری های داخلی میان داعش و گروه های بعثی، فقط یک بازنده خواهد داشت.

البته در این میان نباید فراموش کرد بروز هر گونه شکاف میان گروه های تروریستی- بعثی نیروی هر 2 طرف را تحلیل خواهد برد و به سود دولت و مردم عراق تمام خواهد شد.

از مریم مسعود- گروه تحقیق و تفسیر خبر ایرنا