شعارهای انتخاباتی حسن روحانی در گرما گرم انتخابات 24 خرداد 92 که نوید بخش «تغییر» بود، توانست بسیاری از مردم را به پای صندوق های رای بکشاند؛ صندوق هایی که اغلب نام نامزد اعتدال گرای انتخابات ریاست جمهوری به آن ریخته شد.

حال پس از گذشت یک سال از عمر دولت یازدهم، به نظر می رسد عملکرد اعضای کابینه توانسته است روح امید را در دل مردم احیا کند؛ مساله یی که خود رییس جمهوری نیز بر آن تاکید دارد. روحانی در چهارمین روز از مرداد ماه در مراسم افطاری در حضور جمعی از علما و روحانیون گفت: به عنوان کسی که در 11 ماه گذشته مسوولیت اجرایی کشور را بر دوش داشته ام، صراحتا اعلام می کنم که طبق نظرسنجی ها، امید به زندگی میان مردم نه تنها کم نشده بلکه بیشتر شده است.

اما چه عواملی باعث شده است که مردم نسبت به آینده ی خود خوشبین و به عملکرد دولت در سالهای باقی مانده امیدوار باشند؟



*** دولت فراجناحی

برخی کارشناسان با استناد به دلخوری برخی جناح های سیاسی ناشی از حاشیه های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88 ، انتخابات سردی را برای سال 92 پیش بینی می کردند، ولی حضور روحانی به عنوان نامزدی میانه رو که حمایت جناح های مختلف سیاسی کشور را با خود داشت، تنور انتخابات را گرم کرد.

او که با شعار اعتدال پا به کارزار انتخابات گذاشت، در نخستین مصاحبه ی خود پیش از انتخابات در 25 اردیبهشت 1392 اعلام کرد: من همواره با همه نیروهای اصلاح طلب معتدل و نیروهای اصولگرا ارتباط داشتم و در دولت از همه نیروهای شایسته از هر طیف و گرایشی استفاده خواهم کرد.

این موضع گیری ها و تکرار آن ها بعد از پیروزی در انتخابات که در ذهن مردم ایده ی دولت فراجناحی را تداعی می کرد، با انتخاب وزیران از طیف ها و گروه های مختلف عملیاتی شد.

«محمد رضا راه چمنی» دبیرکل حزب همکاری و وحدت ملی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا با اشاره به این که روحانی طی یک سال گذشته همواره در مسیر تحقق اعتدال به عنوان یکی از شعارهای انتخاباتی خود گام برداشته و با برگزاری نشست های مشترک با احزاب و گروه های مختلف به دنبال استفاده از ظرفیت آن ها بوده است، گفت: دولت با برگزاری این جلسات و شنیدن دیدگاه افراد مختلف در راستای تقویت فرهنگ تحزب در کشور گام برداشته است.

روحانی در ادامه ی سیاست فراجناحی خود، در 24 خرداد 1393 با دعوت از تمامی رقیبان انتخاباتی خود طرحی نو درانداخت و بیش از پیش زمینه را برای آشتی ملی فراهم کرد؛ اقدامی که از دید بسیاری از کارشناسان می تواند الگوی رفتاری رفاقت سیاسی را جایگزین رقابت انتخاباتی کند.

«حشمت الله فلاحت پیشه» نماینده ی مردم اسلام آباد غرب در دوره ی هشتم مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا با استقبال از اقدام روحانی در دعوت از رقبای انتخاباتی خود، اقدام های بیشتر و جدی تری را در این زمینه خواستار شد و گفت: هر چند دعوت از احزاب و رقبای انتخاباتی کاری پسندیده از سوی حسن روحانی است، ولی این حرکت بیشتر نمادین است و امیدواریم در آینده دوستی های به صورت واقعی در کشور ایجاد شود.

راه چمنی نیز در ادامه ی گفت و گوی خود با پژوهشگر ایرنا، ابتکار رییس جمهوری در دعوت از رقبای خود را موجب تقویت تفاهم و همکاری میان گروه های سیاسی دانست و گفت: روحانی با اقدام خود نشان داد که انتخابات به پایان رسیده و هم اکنون فصل همکاری و همدلی در جامعه است.



*** سیاست خارجی و ترک برداشت دیوار تحریم ها

امری بدیهی است که جایگاه و اعتبار هر کشوری تا اندازه ی زیادی در گرو نحوه ی تعامل آن با کشورهای دیگر است. کنش تهاجمی دولت احمدی نژاد و رفتار خارج از چارچوب قواعد بین المللی تیم سیاست خارجی او طی هشت سال موجب انزوا و شکل گیری تحریم های یک جانبه علیه کشورمان در مجامع بین المللی شده بود؛ مساله یی که دولت تازه نفس برای تغییر آن عزم خود را جزم کرد.

روحانی در مراسم تحلیف خود در مجلس شورای اسلامی در 13 مرداد 92 با بیان این که با ایران به زبان تکریم سخن بگویید، نه تحریم، به جهانیان اعلام کرد که ملت ایران با پیشینه ی درخشان خود شایسته ی روابطی فراتر از خصومت است و در گفتمان این کشور جایی برای آتش افروزی و خصومت وجود ندارد.

رییس جمهوری با سفر به نیویورک و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و دیدار با شخصیت های مختلف جهان در شهریور ماه سال گذشته توانست در نخستین گام اعتماد جهانی را نسبت به ایران افزایش دهد.

پیشبرد گفت و گوهای هسته یی با گروه 1+5 از دیگر اقدام های مهم دولت تدبیر و امید در حوزه ی سیاست خارجی بود. روحانی با سپردن پرونده ی هسته یی به وزارت امور خارجه که در راستای بیانات رهبری مبنی بر «نرمش قهرمانانه» در حوزه ی سیاست بین الملل انجام گرفت، توانست در 100 روز نخست ریاست خود بر قوه مجریه، توافق نامه ی اولیه ی «ژنو» را به امضا رساند که بر اساس آن مبالغی از دارایی های مسدود شده ی ایران در کشورهای غربی آزاد شد و زمینه برای توافق نهایی در موضوع هسته یی فراهم شد.

فلاحت پیشه در این پیوند و با اشاره به تلاش های دولت در عرصه ی سیاست خارجی گفت: ما باید تلاش های دولت در سیاست خارجی را در دو بُعد روانی و عملیاتی بررسی کنیم؛ در یک سال گذشته بعد روانی این سیاست بر بعد عملیاتی آن برتری داشته است. این بعد روانی طی یک سال گذشته توانسته موفقیت های فراوانی را در سطح بین الملل نصیب کشورمان کند.

«محمود جام ساز» اقتصاددان نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا با اشاره به چند دور گفت و گوی هسته یی ایران و کشورهای 1+5 گفت: هر چند تا امروز میان ایران و این کشورها بر سر پرونده هسته یی توافق نهایی صورت نگرفته است، ولی توافق های اولیه میان آن ها، سبب آزاد سازی مقداری از دارایی های مسدود شده ایران در غرب شد و گره زیادی از مشکلات اقتصادی کشور را باز کرد.

توسعه ی روابط با کشورهای منطقه و فرا منطقه یی از دیگر اولویت های دولت یازدهم در سیاست خارجی بود که از نظر کارشناسان توانست موفقیت زیادی در آن به دست آورد. روحانی با حضور در «اجلاس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا»(سیکا) در شانگهای چین و سفر به ترکیه و افغانستان در نخستین سال ریاست جمهوری خود توانست زمینه ی اعتماد متقابل میان ایران و کشورهای همسایه را فراهم کند.



*** کنترل تورم؛ وعده ی طلایی دولت روحانی

در مرداد ماه سال گذشته که دولت یازدهم تصدی امور را بر عهده گرفت، رشد افسار گسیخته و روزافزون تورم یکی از بزرگترین مشکلات اقتصاد بی سامان کشور بود؛ به طوری که در سال پایانی دولت دهم پیش بینی تورم در زمان معینی مانند ماه و سال مشکل بود.

بسیاری از کارشناسان سیاست های غیرکارشناسی دولت احمدی نژاد در حوزه ی اقتصادی چون سیاست های انبساطی، چاپ پول بدون پشتوانه، کاهش سرمایه گذاری های مولد و بسته شدن خطوط تولید را عامل این نابسامانی می دانستند.

روحانی در گزارش عملکرد 100 روزه ی خود در تشریح وضعیت بحرانی اقتصادی و نرخ تورم در زمان تحویل دولت از محمود احمدی نژاد، گفت: تورم که در دولت دهم بر کشور حکمفرما بوده در 50 سال گذشته بی سابقه بوده است، زیرا در این دوره ی زمانی هم نرخ تورم در سطح بالایی قرار داشته است و هم رشد اقتصادی کشور منفی بود.

وی در ادامه با اعلام نرخ تورم 43 درصدی در دولت پیشین و تلاش های دولت تدبیر و امید برای کاهش آن، گفت: سعی ما بر این است که تورم 43 درصدی را در پایان سال 92 به 35 درصد و در پایان سال 93 به 25 درصد برسانیم.

بررسی شاخص های کلان اقتصادی نشان می دهد که عملکرد تیم اقتصادی دولت طی یک سال گذشته به نتیجه ی مطلوب منجر شده است.

جام ساز در ادامه ی گفت و گوی خود با ایرنا با اشاره به تاثیرگذاری سیاست های اقتصادی دولت یازدهم در کنترل تورم گفت: اقتصاد کشور در سال های 91 و 92 دچار رکود و تورم بالایی بود. با روی کار آمدن دولت یازدهم، اقدام های مناسبی برای کاهش تورم و ثبات اقتصاد کلان در کشور انجام گرفت که تاثیرگذار بوده است. تیم اقتصادی دولت روحانی با شناسایی ریشه های تورم 44درصدی در کشور، برنامه هایی را تدوین کردند که موجب شد این تورم در پایان سال 92 به گواه کارشناسان به 35 درصد برسد.

یکی از پیامدهای مثبت و مهم برنامه های اقتصادی دولت، کاهش نرخ و ثبات بازار سکه و ارز در کشور در یک سال گذشته بوده است. در نتیجه ی سیاست های اقتصادی دولت، حباب سکه و طلا ترکید و قیمت این دو کالای سرمایه یی به طور محسوسی کاهش و به ثباتی نسبی دست یافت.

جام ساز در این مورد به پژوهشگر ایرنا گفت: سیاست اصلی دولت این بود که در این عرصه ها دخالت نکند و فقط وظیفه ی مدیریت این بازار را بر عهده بگیرد؛ اقدامی که در تاریخ سیاسی کشورمان ابتکاری برجسته محسوب و نظیر آن کمتر دیده می شود.

رضایت مردم از چشم اندازهای اقتصادی نشانه یی قابل استناد از موفقیت های دولت اعتدال در این حوزه است. بر اساس نظر سنجی برنامه ی «پایش» (که از شبکه یک رسانه ی ملی پخش می شود) در پنجم مرداد ماه، بیش از 57 درصد مردم چشم انداز اقتصادی دولت در سال 1393 را بهتر از سال 92 دانستند.

محمود جام ساز با اشاره به نتایج نظرسنجی برنامه ی پایش گفت: همانطور که نتیجه ی این نظرسنجی نشان می دهد اقدام هایی که دولت برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور انجام داده، مردم را به آینده امیدوار و اعتماد آن ها را به دولت جلب کرده است.



*** تعامل با سایر قوا

تفکر احمدی نژاد در مور تعامل میان قوا، در دولت های نهم و دهم رشته ی همکاری میان سه قوه را به طور روزافزونی سست کرد. احمدی نژاد برای همکاری سه قوه اعتبار خاصی قایل نبود؛ تا جایی که در تقابل با قوه ی مقننه سخن امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه «مجلس در راس امور است» را به چالش کشید. او با هر بار حضور خود در خانه ی ملت، حاشیه های فراوانی برای کشور ایجاد کرد.

تاخیر هر ساله در تحویل لایحه ی بودجه از نمودهای همکاری کمرنگ او با مجلس طی سال های مسوولیتش بود. در سال پایانی ریاست جمهوری وی، بودجه با تاخیری نزدیک به 80 روز به مجلس تحویل داده شد.

اما پیروزی دولت اعتدال فصل جدیدی را در رابطه ی دو قوه ی مجریه و مقننه گشود. روحانی در نخستین روز حضور خود در مجلس برای تحلیف، لیست وزیران پیشنهادی خود را به هیات رییسه ی مجلس تقدیم کرد و در ادامه با حضور در خانه ی ملت و دفاع منطقی از وزیران پیشنهادی خود، زمینه ی تعامل دو قوه را فراهم آورد. وی در پاسخ به برخی منتقدان خود در خانه ی ملت که همواره سعی داشتند با فیلم و پرونده سازی وزیران دولت را بدنام کنند، با سعه ی صدر رفتار کرد و توانست رای اعتماد بیش از 80 درصد از کابینه ی پیشنهادی خود را از مجلس بگیرد.

فلاحت پیشه در ادامه ی گفت و گوی خود با پژوهشگر ایرنا کارنامه ی دولت روحانی را از نظر تعامل با مجلس بسیار بهتر از کارنامه ی دولت احمدی نژاد ارزیابی کرد.

راه چمنی نیز با مقایسه ی نحوه ی تعامل دولت روحانی و احمدی نژاد با مجلس، دولت روحانی را در این زمینه بسیار موفق تر دانست.

حضور وزیران در خانه ی ملت برای پاسخگویی به سوال های نمایندگان طی یک سال گذشته از دیگر اقدام های دولت تدبیر و امید برای تعامل هر چه بیشتر با مجلس بوده است.

در این راستا راه چمنی با اشاره به ترکیب سیاسی مجلس و اعتراض هایی که به برخی از وزیران دولت اعتدال می شود، گفت: روحانی در این زمینه با سعه ی صدر و روابط احترام آمیز سعی دارد با مجلس بیشترین تعامل را داشته باشد.

اما تعامل سازنده ی رییس دولت یازدهم تنها به قوه ی مقننه محدود نشده است. روحانی در اقدامی جسورانه با معرفی بسیاری از متخلفان بانکی و اقتصادی به قوه ی قضاییه، به شعار« لیست متخلفین و رانت خوران در جیب من است» در کشور پایان داد.



*** شفاف سازی و از خود دانستن مردم

یکی از سنت های نیکویی که دولت روحانی در یک سال گذشته بنا نهاد، از خود دانستن مردم کشور بود. وی که کشور را با مشکلات اقتصادی و سیاسی فراوانی تحویل گرفته بود در راستای تحقق شعارهای خود نمی توانست بدون آگاهی مردم برنامه هایش را اجرایی کند؛ از این رو با تشریح وضعیت کشور سعی کرد هم مردم را در جریان وضع موجود قرار دهد و هم در مسیر متناسب کردن سطح توقع اقشار مختلف جامعه با امکانات موجود گام بردارد.

رییس جمهوری در نخستین اقدام در سخنرانی خود در 27 مهرماه سال گذشته در دانشگاه تهران اعلام کرد که دولت خزانه یی خالی با تعداد زیادی بدهکار در کشور تحویل گرفته است.

رییس جمهوری همچنین در نخستین حضور خود در رسانه ی ملی برای ارایه ی گزارش 100 روز نخست عملکرد دولت خود به مردم در تشریح وضعیت اقتصادی کشور در زمانی تحویل قوه ی مجریه گفت: در 12 مرداد که قوه ی مجریه را تحویل گرفتم از 7500 میلیارد تومان که باید به عنوان حقوق پرداخت می کردیم، فقط 2870 میلیارد تومان در خزانه بود، یعنی می بایست بیش از 4060 میلیارد تومان از بانک استقراض می کردیم تا بتوانتبم حقوق آن ماه را پرداخت کنیم.

رییس جمهوری همچنین در دیدار نوروزی خود با وزیران و اعضای هیات دولت، با تاکید بر سوء مدیریت در دولت پیشین در زمینه های مختلف گفت: ساختمانی که در 8 سال گذشته خراب شده است در چند ماه درست نمی شود اما جای امیدواری است که امروز کار به درستی آغاز شده و در حال برداشتن آوارها هستیم؛ مسوولان جدیدی که بر سر کار آمده اند به کار خود کاملا وارد هستند و کارها به خوبی در حال انجام است.



*** بازگرداندن امید به محیط های آموزشی

یکی از مهمترین شعارهای انتخاباتی حسن روحانی بازگرداندن آرامش به محیط های دانشگاهی و آموزشی بود؛ آرامشی که در هشت سال تصدی احمدی نژاد از دانشگاه ها رخت بربسته بود.

از سال 90 و در پی اتخاذ سیاست های افراطی و جهت دار حامیان دولت پیشین در دانشگاه ها، بسیاری از استادان بازنشسته و برخی از دانشجویان به دلایل مختلف و با عنوان «ستاره دار» از تحصیل در دانشگاه محروم شدند.

از دیگر طرح هایی که خارج از روال قانونی و تنها در راستای رضایت گروهی خاص در وزارت علوم دوران احمدی نژاد به انجام رسید، اعطای بورسیه های بی ضابطه به تعداد زیادی از دانشجویان خاص بود که دولت تدبیر و امید با افشاکردن پشت پرده ی این واگذاری ها، زمینه ی لغو آنها را فراهم کرده است.

هر چند لغو این طرح ها و مخالفت با اجرای آنها هزینه های زیادی برای کابینه ی اعتدال در پی داشته است، ولی رییس جمهوری در راستای عمل به شعارهای انتخاباتی خود و احقاق حق تضعیف شده ی قشر دانشگاهی، تمامی این مشکلات را به جان خرید و در مقابل بی قانونی های حوزه ی آموزش و دانشگاه ایستاد.

راه چمنی در ادامه ی گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با اشاره به تغییراتی که بعد از روی کار آمدن دولت روحانی در دانشگاه ها اتفاق افتاده است، گفت: هر چند ما هنوز با محیط دانشگاهی دوران ریاست جمهوری « سید محمد خاتمی» فاصله داریم، ولی می توانیم بگوییم که دانشگاه ها و محیط های آموزشی نسبت به دوران محمود احمدی نژاد وضعیت بهتری را تجربه می کنند.

وی برگزاری نشست های سیاسی و میزگرد های مختلف را نشانه های بهبود وضعیت در محیط دانشگاهی دانست.

***تقویت نشاط و روحیه ی همبستگی ملی

تنها موفقیت های چشمگیر دولت روحانی در عرصه ی سیاست داخلی و خارجی نیست که روح نشاط و امید را در دل مردم زنده کرده؛ بلکه موفقیت های تیم های ورزشی کشورمان در یک سال گذشته بویژه در ورزش های گروهی موجی از نشاط را در جامعه به وجود آورده است.

بازیکنان تیم ملی فوتبال در مسابقه های مقدماتی جام جهانی 2014 برزیل و همزمان با پیروزی گفتمان اعتدال در کشور با روحیه یی مضاعف به مصاف حریف خود رفته و با شکست کره ی جنوبی در خاک خود توانستند بلیت حضور در جام جهانی برزیل را به دست آورند. این موفقیت و همزمانی آن با پیروزی تفکر اعتدال موجب شد موجی از شور و شعف در خیابان ها به راه افتد و مردم در کمتر از 72 ساعت دو جشن میلیونی برگزار کنند.

از دیگر ابتکارات حسن روحانی پیام حمایت وی به «کارلوس کی روش» مربی تیم ملی فوتبال چند روز پیش از برگزاری مسابقات تیم ملی در جام جهانی 2014 برزیل بود. این اقدام موجب شد مربی پرتغالی تیم ملی شاگردان خود را با روحیه ی مضاعف روانه ی میدان کند. در این دوره از مسابقه ها به گواه بسیاری از کارشناسان ایران یکی از بهترین نتایج خود در طول حضور در جام جهانی را کسب کرد.

اما موفقیت های ورزشی کشور به ورزش فوتبال ختم نشد؛ تیم ملی والیبال با درخشش در مسابقات لیگ جهانی برای نخستین بار به جمع چهار تیم برتر جهان راه یافت. تیم های ملی کشتی آزاد و فرنگی نیز در کنار دیگر رشته ها موفقیت های چشمگیری در سطح جهانی به دست آوردند.

هر چند که موارد یاد شده از جمله ی مهمترین پیامدهای عملکرد دولت تدبیر و امید در حوزه ی سیاست داخلی و خارجی است، ولی نباید از دیگر اقدامات این دولت مانند تدوین منشورحقوق شهروندی، توجه به حقوق اقوام و اقلیت ها، اجرای طرح بیمه ی سلامت، ارایه ی سبد کالا به نیازمندان، اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها، افزایش ساعت کار ادارات و سازمان ها، هم اندیشی با علما و نخبگان و تلاش برای رفع بیکاری چشم پوشی کرد.



*** پایان سخن

نگاهی منصفانه به عملکرد دولت تدبیر و امید در یک سال گذشته نشان می دهد که دولتمردان برای رفع کاستی ها در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... عزمی جدی دارند، ولی باید توجه داشت که دولت در عرصه های مختلف با مشکلات فراوانی دست به گریبان است و نمی توان در کوتاه مدت از آن انتظار معجزه داشت.

هر چند هیچ دولتی نمی تواند خود را مصون از نقد قرار دهد، ولی انتقادهایی که در یک سال گذشته از دولت تدبیر و امید صورت گرفته است، بیشتر شبیه یک دعوای سیاسی و سهم خواهی از دولت بوده است. طی یک سال گذشته گروه های خاص و تندروی مخالف دولت با تشکیل همایش هایی با عنوان «دلواپسان» و «خط قرمز» در راه اقدامات دولت سنگ اندازی کرده اند.

یکی از راه های تضمین شده ی موفقیت این دولت در آینده، همکاری دیگر قوا و سازمان ها با قوه ی مجریه است. بدیهی است قوه مجریه به تنهایی و با تلاش تنها یک گروه نمی تواند از عهده ی رفع مشکلات جامعه برآید و در این زمینه نیازمند حمایت دیگر قوا و نهادهای تاثیر گذار کشور است.