با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و اتخاذ سیاست های مورد نظر گردشگران، رشد گردشگری خارجی در ایران به بیش از 250 درصد رسید. این رشد با اینکه به رونق اشتغال و درآمد منجر می شود اما ورود این شمار از توریست ها به کشور مشکلات زیادی از نظر پذیرایی و اقامت آنان فراهم کرده است.

صرفنظر از اینکه برخی مکان های اقامت و هتل های ایران هنوز کافی و استاندارد نیست، جاده ها و راه ها نیز دشواری های زیادی برای حضور گردشگران در محل های گردشگری ایجاد می کند. در همین راه ها رستوران ها و مراکز مناسب برای اقامت گردشگری وجود ندارد.

جاده های اصلی کشور به ویژه راه های فرعی که معمولا آثار دیدنی و تاریخی کشور در این مکان ها واقع شده مناسب تردد گردشگران نیست. ناهمواری ها و پیچ و خم های فراوان این جاده ها گردشگران را برای دسترسی به این مکان ها با مشکلات زیادی روبرو کرده به طوریکه در همین جاده ها سالانه شمار زیادی کشته و زخمی می شوند.

جاده ها و راه های گردشگری ناامن وغیراستاندارد است و این مسیرها هرگز نمی تواند به نگهداشت و رشد گردشگری کمک کند.

در کنار این مشکلات راه ها و جاده های کشور هنوز برای حجم زیاد خودرو عریض نیست و گنجایش و ظرفیت پذیرش خودروها به ویژه در تعطیلات نوروزی و تابستانی را ندارند. برای مثال تعطیلات عید فطر امسال ثابت کرد که بسیاری از مسیر جاده ای شهرهای گردشگرپذیر کشور گنجایش شمار اندکی از خودروها را هم ندارند.

در این ایام مسیر چند ساعته در مدت بیش از 12 ساعت پیموده شد درحالی که برخی مسافران نیز به دلیل بار سنگین ترافیک ناگزیر شدند به موطن خود بازگردند و عطای مسافرت را به لقایش بخشند.

در این جاده ها اگر بازگشت برای مسافران داخلی آسان باشد اما برای گردشگران خارجی این طور نیست زیرا آنان تمام برنامه هاریزی های خود را برای انجام این سفر کرده اند و اکنون این تاخیرها همه برنامه های آنان را به هم می ریزد.

بزرگراه های کشور به ویژه اتوبان های منتهی به تهران نیز وضعیت بهتری از این جاده ها ندارند. اتوبان های تهران به ویژه بزرگراه تهران - کرج همواره با ترافیک روبرو است هرچند این راه یکی از عریض ترین بزرگراه های کشور است اما به دلیل تردد خودروهای چندین استان مهم کشور در این مسیر این راه همواره با تردد سنگین خودروها مواجه است.

فارغ از شرایط نامناسب جاده ها، وضعیت حمل ونقل نیز با نابسامانی های زیادی روبرو است.عمر برخی از همین خودروها به 40 سال می رسد و این وسایل از نظر ایمنی با مشکلات جدی روبرو هستند.

محل های اقامت، راه ها و وسایل حمل و نقل از زیرساخت های گردشگری محسوب می شوند که کشور در هر سه مورد با مشکل روبرو است.

به نظر می رسد با چنین شرایطی نمی توان به گردشگری پایدار در کشور امیدوار بود زیرا گردشگران ورودی با این مشکلات کمتر رغبت خواهند کرد به ایران سفر کنند.

بنابر این در وهله نخست مساله اصلی کشور رشد گردشگری نیست بلکه تهیه زیرساخت های گردشگری و استاندارد سازی آن است.

با استاندارد سازی زیرساخت ها می توان به افزایش شمار گردشگران ورودی به کشور و همچنین تشویق سایر افراد برای سفر به ایران امیدوار بود.



** سهم ناچیز ایران از گردشگری

معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به مبلغ 6 هزار و 500 میلیارد دلار درآمد کشورها از محل گردشگری در بخش خارجی سال 2013 میلادی گفت: در حالی که از این رقم حدود یکهزار و 250 میلیارد دلار به عنوان درآمد برخی کشورها بوده سهم ایران تنها حدود پنج تا 6 میلیون دلار است.

مسعود سلطانی فر اظهار داشت: در میان همین اعداد و ارقام گردشگری نیز درآمد هتل ها در حدود 500 میلیارد دلار بوده است.

رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: اگر به لحاظ وسعت و جمعیت نیز بخواهیم حساب کنیم که یک درصد جمعیت دنیا و یک درصد وسعت خاک دنیا را داریم حداقل باید از این محل حدود 12 تا 13 میلیارد دلار درآمد نصیب کشور ما شود.

وی خاطر نشان کرد: البته در این زمینه دولت تدبیر و امید با توجه به رویکرد بسیار خوب درعرصه سرمایه گذاری خارجی و تعامل گسترده ای که با کشورهای مختلف ایجاد کرده باعث شده درعرصه گردشگری با یک تحول و دگرگونی مواجه شویم.

وی افزود: در این زمینه درمیان گردشگران دنیا برای استفاده از جاذبه های گردشگری ایران دچار رقابت شدیم زیرا که در ماه های اخیر روند ورود گردشگران خارجی به نحو قابل توجهی افزایش پیدا کرده البته هنوز به آن شان، موقعیت و جایگاه ایران با توجه به ظرفیت های موجود نرسیده و با آن فاصله داریم.

معاون رییس جمهوری تاکید کرد: ما باید تعاملات خودمان را با مردم کشورهای مختلف گسترش دهیم و نیز از محل ورود گردشگر بیشتر خارجی بتوانیم درآمدهای خود را افزایش دهیم که در نهایت موجب اشتغال مولد و پایدار می شود.



**ظرفیت زیاد گردشگری

اسماعیل کاویانی کارشناس گردشگری روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار کرد: ظرفیت و توانمندی های گردشگری ایران در سطح جهان بنوبه خود از مزیت های فراوانی برای درآمدزایی و ایجاد اشتغال برخوردار است که باید برای رسیدگی به این حوزه درآمدزا چاره ای اندیشید.

وی افزود: هنوز برای توسعه و رشد صنعت گردشگری در ایران برنامه ریزی مناسبی صورت نگرفته و به همین دلیل سرمایه لازم نیز به این بخش تزریق نشده است.

کاویانی تصریح کرد گردشگری ایران اکنون با مشکل برنامه ریزی و سرمایه گذاری روبرو بوده و به نوعی این بخش مورد غفلت قرار گرفته است.

این کارشناس با اشاره به اینکه این بخش به درستی هدف گذاری نشده است، گفت: ایران با داشتن ظرفیت های مختلف گردشگری، توانایی زیادی برای جذب گردشگران دارد اما در زمان حاضر شمار گردشگران کشورمان بین یک تا دو میلیون نفر است.

وی تصریح کرد این شمار از گردشگران ورودی به ایران به صورت کوتاه و موقت در کشور اقامت می کنند در حالی که اگر دوره اقامت بلند مدت نباشد درآمد کافی عاید کشور نخواهد شد.

کاویانی گفت: چنانچه برنامه و هدف گذاری حوزه گردشگری به درستی صورت گیرد کشور توانایی پذیرش بیش پنج برابر این شمار گردشگران را دارد.

وی به راهکارهای رفع مشکلات گردشگری اشاره کرد و گفت: برنامه ریزی مناسب در حوزه گردشگری از محورهای مهم توسعه این بخش است که باید در عمل مورد توجه قرار گیرد.

کاویانی افزود: برای جذب گردشگر به کشور باید فرهنگ سازی کرد درحالی که اکنون این برنامه ریزی در جامعه وجود ندارد.

این کارشناس گردشگری موضوع ورود دانشگاه ها به این حوزه را مورد توجه قرار داد و گفت: بخش گردشگری در مطالعات و تحقیقات دانشگاهی غایب است و برای رفع مشکلات گردشگری باید دانشگاه وارد این حوزه شود.

وی به کیفیت خدمات، بسترسازی و همچنین فراهم کردن زیرساخت ها اشاره کرد و گفت: زیرساخت های گردشگری ایران با نواقصی روبرو است به طور مثال ساختمان هتل ها و اقامتگاه ها همانند ساختمان های اداری احداث می شود که برای گردشگران جذاب نیست.

در زمان حاضر گردشگران بسیاری از اقصی نقاط جهان مشتاق هستند تا با رعایت ارزش های جامعه ی ما در ایران حضور یابند چنانچه محدودیت ها برای ورود به کشور کاهش یابد به رونق گردشگری در کشور کمک خواهد شد.

ناصر رضایی کارشناس گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در خصوص اخلاق گردشگری در جهان از 70 کشور نظر خواهی شد که چگونه با گردشگر باید رفتار کرد؟ اخلاق یکی از مهمترین بخش های جلب رضایت گردشگر است که در این نظرخواهی به آن تاکید شده است.

وی افزود: در اسلام به رفتار و اخلاق پسندیده و میهمانوازی تاکید فراوانی شده اما برای اشاعه این اخلاق در جامعه باید ارایه آموزش ها را مورد توجه قرار دهیم.

این کارشناس توضیح داد گردشگر خارجی وقتی به کشور سفر می کند باید به عنوان یک میهمان با آن برخورد کنیم و آداب و رسوم و فرهنگ بومی ما نیز سرشار از اخلاق خوب و میهمانوازی است.

وی تاکید کرد ما باید طبق آداب و رسوم خود با گردشگران برخورد کنیم و گردشگری که به کشور وارد می شود دارای حق وحقوقی است که نباید آن را سلب کنیم.

رضایی گفت: باید به خواسته های گردشگران توجه کنیم و نسبت به برآورده کردن آن تلاش کنیم.

وی افزود: در حوزه گردشگری ارگان رسمی و غیر رسمی دارای وظایفی هستند که باید آن را مورد توجه قرار دهند. دانشگاه ها و آموزش و پرورش به عنوان دستگاه های رسمی باید به آموزش مباحث مربوط به گردشگری به جامعه اقدام کنند.

رضایی از رسانه های کشور از جمله صدا وسیما و خبرگزاری ها به عنوان دستگاه های غیررسمی یاد کرد و گفت: رسانه ها باید آداب برخورد با گردشگر را به مردم آموزش دهند و اخلاق اسلامی و انسانی که بایکدیگر پیوند دارد را به مخاطبان ارایه کنند.

وی افزود: برخورد برخی افراد با گردشگران شاید شایسته نباشد و با اخلاق و رفتار خوب فاصله داشته باشد و باید با آموزش این نقیصه برطرف شود و مردم ما نیز آموزش پذیرهستند و رفتارهای خوب را سریع فرا می گیرند.

این کارشناس توجه آموزش و پرورش به مباحث گردشگری در کتاب های درسی را یادآور شد و گفت: توجه آموزش و پرورش به این مبحث قابل توجه نیست به طوریکه این موضوع در کتاب های درسی مقطع ابتدایی وجود ندارد.

رضایی بااشاره به اینکه دانشگاه ها به حوزه گردشگری توجه خاصی نشان نداده اند گفت: در دانشگاه ها نیز به جز رشته های مرتبط که سرفصل هایی به این بخش اختصاص داده شده مطالب دیگری در سایر رشته های دانشگاهی پیش بینی نشده است.

وی افزود: سفر نقش مهمی در زندگی مردم دارد و باید به مردم آموزش داده شود که چگونه با گردشگر رفتار کنند.

این کارشناس به حضور مردم و مسافرین در طبیعت اشاره کرد و گفت: هنوز مسافران و گردشگران ما پس از ورود به دامن طبیعت به تخریب آن می پردازند که نشان می دهد که آنان در این زمینه آموزش ندیده اند.



** برخورد راهنمایان عامل رشد گردشگری

برخورد مناسب راهنمایان در میزان رضایت و جذب گردشگر بسیار مثمرثمر است. در این حالت از مهم ترین اقداماتی که باید انجام شود، آموزش شیوه برخورد با گردشگران در این گونه تورها است که در ایران به آن توجه کافی نمی شود و در واقع در این خصوص آموزشی داده نمی شود.

آشنایی با گردشگری باید از پایه ابتدایی در مدارس آغاز شود تا بازخوردی ثابت و یکنواخت و بلند مدت بر جای بگذارد و شایسته است وزارت آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی در این خصوص ساز و کارهای اجرایی را در پیش بگیرند.



** احساس ناامنی

فیروز ناظری کارشناس گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز چهارشنبه به خبرنگار ایرنا به موضوع احساس ناامنی در کشور که از سوی کشورهای غربی القا می شود گفت: این احساس ناامنی ممکن است به آن شکلی که مطرح می شود در منطقه وجود نداشته باشد اما دورتر از منطقه تبلیغات و اطلاع رسانی نادرست و یا شاید هم درست وجود داشته باشد که منطقه را همچنان ناامن جلوه می دهد.

وی گفت: ایران از نظر جغرافیایی در این منطقه واقع شده و به طور طبیعی این ذهنیت در مورد کشورما هم شکل می گیرد که نتیجه آن تصورات غیر واقعی از امنیت ایران است.

این کارشناس برای جلوگیری از شکل گیری چنین تبلیغاتی علیه ایران گفت: باید رسانه های داخلی از جمله صدا و سیما چهره مثبتی از ایران ارایه دهند تا احساس ناامنی و یا کم امنی از جامعه ما رخت بربندد.

ناظری تصریح کرد نباید در مقابل تبلیغات درست یا غلط رسانه های خارجی در این خصوص منفعلانه عمل کرد و هرگز نباید این اجازه را به آنها بدهیم که هر چیزی در مورد ایران بگویند.

وی باانتقاد از رسانه های داخلی از جمله صداوسیما گفت: رسانه های کشور در مورد تبلیغات رسانه های خارجی کارنامه درخشانی در مقابل جنگ رسانه های غربی علیه ناامن جلوه دادن ایران ندارند و ما نباید هیچ وقت اجازه دهیم که آنها در مورد کشورما این گونه تبلیغات کنند.

ناظری تصریح کرد مقصر شکل گیری این تبلیغات علیه کشور، خود ما هستیم زیرا تبلیغات ما به اندازه کافی نبوده هر چند در این خصوص ابزارهای لازم را در اختیار داشتیم.

وی افزود: باید امنیت گردشگران را بخوبی ایجاد کنیم و سپس این امنیت آن را به جهانیان اعلام کنیم.

ناظری به برخی از درگیریها در کشور اشاره کرد و گفت: امکان دارد در برخی نقاط کشور ما قاچاق مواد مخدر و.. صورت گیرد که باید دستگاه های ذیربط از جمله نیروی انتظامی اجازه این کار را به آنان ندهند هرچند تلاش های این نیرو در سالهای اخیر چشمگیر بوده است.



** رفتارهای ضد گردشگری

وی به برخی از رفتارها از جمله نحوه رانندگی درخیابان های ایران اشاره کرد و گفت: هنوز برخی از رانندگان مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نمی کنند و معمولا گردشگران خارجی با دیدن این مناظر نسبت به امنیت جاده ها احساس ناامنی می کنند.

ناظری تصریح کرد خواه ناخواه باید موضوع رانندگی در ایران حلوفصل شود اکنون این گونه رانندگی به یک معضل تبدیل شده و باید با ارایه آموزش های مختلف این مساله را برای همیشه رفع کنیم.

وی اظهار کرد گردشگران خارجی معمولا از کشورهای دور و با فرهنگ های مختلف به ایران می آیند و ممکن است برخی فرهنگ ها و آیین های ما برای آنان عادی نباشد مثلا بحث پوشش در کشور ما با کشورشان تفاوت می کند که این می تواند مشکلاتی ایجاد کند.

ناظری تاکیدکرد در بحث گردشگری خارجی باید برنامه ریزی کرد و تسهیلات مختلفی از جمله تسهیل در ورود و خروج به گردشگران ارایه دهیم.

این کارشناس گفت: گردشگری یک بحث ارادی است و هرگز نمی توان کسی را به زور وارد کشور کرد و یا او را به اجبار از کشور خارج کرد؛ بحث ارادی بودن گردشگری یک اصل است.

ناظری درپاسخ به این پرسش که چرا با وجود آنکه مرزها باز است ولی گردشگرچندانی وارد کشور نمی شود گفت: باید بسترهای ورود گردشگران را فراهم کنیم؛ نباید آنان را در هنگام ورود و خروج معطل کنیم و باید برای آنان برنامه ریزی منظم و دقیق باهمکاری همه دستگاه های کشور داشته باشیم.

از : علی حبیبی