ایران اُنا/ عزیزاله احمدی

مقدمه

تکدی گری بعنوان رفتاری ضداجتماعی، فعالیتی ،درآمدزا وبی دردسربشمارمی رود که ازیک طرف ارتباط نزدیکی با فقر،اعتیاد،مهاجرت،معلولیت وازکارافتادگی برخی افراد دارد وازطرف دیگر زائل کننده عزت نفس و کرامت انسانی است.وجودتکدی گری وحضورمتکدیان درهرشهری،علاوه بر ایجاد صحنه های نامناسب اجتماعی،می توانداثرات سوءومخربی برمناسبات انسانی ونیزساختارهای شهری به ویژه محیط فیزیکی،اجتماعی،فرهنگی واقتصادی آن؛ازخودبرجای گذاردوحتی عامل تشدیده کننده ی بی نظمی ،ناامنی ودرنهایت  زمینه سازهنجارشکنی ها وزیرپانهادن ارزشهای اصیل یک جامعه باشد.مسلماً وجود چنین پدیده ای،اگربرای هرشهری آزاردهنده باشد، برای  شهرباستانی –مذهبی شوش که حماسه ی 8سال دفاع مقدس رانیزدرپیشینه ی خودبه یادگاردارد وسالانه محلی برای بازدید اقشارمختلف مردم داخل وخارج کشوراست، به مراتب ناپسندتراست .ازاین رو،دراین بحث برآنیم ،ضمن تشریح معنای تکدی وتکدی گری،به تاثیرات زیانباری که این عامل می تواندبرای  شهر باستانی-مذهبی شوش به دنبال داشته باشد،اشاره کنیم.

معنایابی

"تکدی" دراصطلاح لغوی به معنای "حاجت خواهی" ازدیگران ،گدایی،دریوزگی،صدقه خواهی یا عمل خواستن پول  وکمک مالی رایگان درکوی وبرزن ، برای گذران زندگی است.بنابراین "متکدی"نیزکسی است که با ناگزیرکردن دیگران کمک های نقدی یاجنسی برای تامین معاش خودرا ازآنان،درخواست وطلب می کند.

 شگردهای تکدی گری

امروزه  بانگاه به معابروخیابان های اکثرشهرها  شاهدمتکدیانی هستیم که به اشکال مختلف به تکدی گری  مشغول اندکه مادرذیل به برخی از آنان  اشاره می کنیم.
1- متکدیان مظلوم نما: که با ارائه چهره ی های دردمند وستمدیده ازخود، باتحریک حس ترحم وعواطف مردم کسب درآمدمی کنند.
2-متکدیان سمج:گدایانی هستند که تاازافراد به هرطریقی وجهی دریافت نکننداورا رهانمی سازند.
3- متکدیان سرقفلی:که همیشه مکانی خاص رابرای خودقرق می کنند وبه دیگران اجازه ورودبه آن حریم  ومحدوده رانمی دهند.
4-متکدیان معتاد:  که برای تامین موادمخدر بادستمال کشی وشیشه پاکنی و...درآمدکسب می کنند.
5-متکدیان هنرمند: که با نوازندگی وخوانندگی وحرکات موزون(حاجی فیروزها) ازمردم پول می گیرند.
6- متکدیان بیمارنما:که با نسخه های پزشکی به منظور تامین هزینه داروهای خود! جیب مردم راخالی می کنند.
7-  متکدیان نامه نویس: که بانوشتن متن هایی بر روی  مقوا  ازمردم طلب کمک دارند.
8- متکدیان خانوادگی: که بااعضا خانوادهایشان کارمی کنند.
9-متکدیان مدرسه ای: که با نوشتن مشق های مدرسه درانظارعمومی پول ازمردم مطالبه می کنند.
10-متکدیان غذایی:که نه درخیابان که باآمدن به درب منازل وبیان شرح حال گرسنگی خود وفرزندانشان پول وموادعذایی وخواروبار ازمردم مطالبه می کنند.
11-متکدیان محترم: که بابیانات بسیار محترمانه واین که اصلاً  گدا نیستم  امابه دلیل ورشکستگی ،درراه ماندن،مسافربودن ازمردم طلب مساعدت می کنند.
12-متکدیان پروازی: که روزانه ازشهرها وروستاهای اطراف به محل های موردنظر آمده وسپس شبانه به شهریاروستای خودبرمی گردند.
13-متکدیان  قبرستانی:که درآرامستان ها برای آمرزش درگذشتگان دعا می خوانندوپول طلب می کنند.
14-متکدیان مذهب نما: که باسوء استفاده ازاحسات مذهبی مردم باشال و ردا یا نمادهای دینی کسب درآمدمی کنند.
15-متکدیان دعانویس:  که با دعانویسی ،رمالی وفال گیری و کف خوانی جیب مردم راخالی می کنند.
16-متکدیان معبّر:  گدایانی که باتعبیرخواب  تکدی گری می کنند و...

 وجودچنین کارکردهای متنوع و آمیخته با شگردهای متلونی که بدان اشاره شدبه مانشان می دهدتکدی گری چقدر ازنظرفنی دارای صور گوناگونی است ومتکدیان چگونه با تدابیری خاص ازمردم اخاذی می کنند . قطعاً می توان به این موارد انواع دیگری راافزود اماوجه اشتراک همه ی تکدی گری ها، نه رفع نیاز بلکه نگاه به آن بعنوان یک شغل بی دردسروپردرآمد است .این جااست که می توان تفاوت فاحش آن را با فقر ونیازمندی واقعی مشخص کرد ،همان فقری که مابراساس وظایف دینی ملزم به زدودن آن از سطح جامعه ی انسانی خودهستیم .!!!

 شوش وآسیب های تکدی گری

شهرشوش به عنوان یکی اززادگاه های تمدن جهان، ازقدیمی ترین ،مهم ترین،بزرگ ترین ومعتبرترین پایتحت ها وشهرهای باستانی ایران است که وجود مقبره دانیال نبی(ع) ارزش آن دوچندان کرده است.این شهردر گذر تاریخ اگرچه بارها با رونق ،شکوفایی ورکود همراه بوده است اما توانسته زیست پایی خودرا تاعصرحاضر به نحو مطلوبی ادامه دهد. راز چنین ماندگاری را دست کم می توان دردوعامل مهم خلاصه کرد. یکی اهمیت  واستواری تاریخی آن  و دیگری پایداری فرهنگ ودین مداری آن.

امروزه این شهرباستانی-مذهبی،درروند روبه تکاملی گام برمی داردتابتواندباتوجه به شأن بی بدیل خود،چهره ای نوین ازشهرنشینی وزندگی اجتماعی را تجربه کند.باوجوداین حقیقت،این شهرمانندهرشهردیگری الزاماً با برخی معضلات فرهنگی –اجتماعی می تواندمواجه باشد که تکدی گری نمونه ای ازآن است. وجودتکدی گری اگربرای هرشهری ناخجسته باشد،برای این شهر باستانی -مذهبی وفرهنگی ،نازیبا وبدنماتراست.

این شهرباستانی-مذهبی که سالانه پذیرای گردشگران ،بازدیدکنندگان و زائران بسیاری است نباید چهره آن باوجودمتکدیان ،مغشوش جلوه کند .اگربپذیریم که مردم این شهر به دلیل داشتن سابقه تاریخی - مذهبی دارای فرهنگی قوی ،خلاق ونوآورند، بایداین راهم پذیرفت که مسئولان آن می توانندچهره این شهررا ازوجود معضلات،بویژه متکدیان، پاک کنند.بی شک اقدامی چنین شایسته، درساختن شهری که نه از متکدیان درآن خبری هست ونه ازرفتارهای غیرفرهنگی گداپرور،می تواندمانع وعاملی اساسی در زدودن قضاوت های ناصحیح کسانی شودکه نقش ماندگاری ازتمدن ورونق گذشته ی این شهر را درذهن دارند.

این مهم ازطریق حصول اصلاح وتغییررفتارهای فرهنگی  مردم نسبت به متکدیان   دست یافتنی است. تغییر رویکرد نگاه ترحم برانگیز به متکدیان، به سمت مسئولیت خواهی از مراجع ذی صلاح، به منظور  زدودن  تکدی گری ازجامعه گام مهمی دراین زمینه است.زیراترحم های گداپرور درحقیقت ضایع کننده ی امنیت ،زیبایی، درآمدزایی های مشروع وسلامت  شهروجامعه ی شهری است.

 مسئولان ومردم این شهر باستانی-مذهبی بایدبدانندآن چه راکه درقالب تکدی گری آشکار درحوزه های شهری خودمی بینند، مواجه باافرادی است که گدایی را حرفه ی خود کرده اند!!ومی دانند بااستفاده از چه شیوه هایی،کی،کجا، چگونه عواطف رهگذران را تحت تاثیرقراردهند ودرآمدنامشروع کسب کنند.بسیاری ازاین متکدیان که اصولاً درک صحیحی از فقروکمبودهای اقتصادی ندارند مانندناقص العقل ها -بیماران روانی وکودکان خردسال وبی گناهی که گاه براثرخوراندن موادمخدریا قرص های خواب آوربالباس های کثیف ومندرس برسطح معابرخوابانده می شوند ، عایداتشان ازگدایی را به جیب کسان دیگری! می گذارندکه یاجزء والدین"بدسرپرست"بشمارمی روند ویاکسانی اندکه سازماندهی آنان رابرعهده دارند!!.

بنابراین می توان ازطریق اشاعه فرهنگ کنترل عواطف ،هم شهری بدون متکدی داشت وهم ازآسیب های جدی که می تواندازطریق تکدی گری به ساختارهای روانی وعاطفی جامعه واردگردد، ممانعت حاصل کرد. .ازیادنبایدبرد که درصدبالایی ازاین متکدیان ،نه بافقر،بلکه بااعتیاد دست به گریبانند ،بنابراین هرگونه کمک،به جای این که دردی حقیقی راازآنان درمان کندمستقیماً صرف اعتیاد وخریدموادآنان خواهدشد.

باری، اثراتی که تکدی گری براین شهرباستانی-مذهبی برجای می گذاردقابل بررسی درابعادمختلفی است. ازجمله:

1-ازنظرظاهری چهره زشت ورقت برانگیزی برای مردم وبه ویژه گردشگران ،ناظران وزائران ازاین شهربه نمایش می گذاردوباعث ناپسندی فضای شهری آن می شود.

2-به لحاظ اجتماعی، هنجارهای اصیل واخلاقی مردم این شهررا مخدوش می کند

3-آلوده نمایاندن بهداشت فرهنگی ومحیطی شهر(باوجودمتکدیان بی توجه به نظافت وپاکیزگی)

4-بسترساز زیرپانهادن قانون درجامعه شهری ،ازطریق اعمال مجرمانه را، فراهم می کند.

5-ازنظراخلاقی، می تواندبروزفسادهای اخلاقی را دراین شهر،به دلیل وجودمتکدیان  زن یاکودک،دامن بزند.

6-فضای ناامنی رابه لحاظ امنیتی برای عرصه های خصوصی وعمومی افرادجامعه فراهم آورد.
به جزمواردی که متذکر افتاد، تکدی گری، ترویج دهنده ی وتربیت کننده ی شخصیت های ناقص وناپخته ای است که نه تنها به کاروتلاش آبرومندانه درجهت رشدخودوجامعه ی خود تن درنمی دهندبلکه با هردرخواست ودست درازی ،مناعت طبع ،عزت نفس وکرامت انسانی خود از  بین می برند .عمق فاجعه وقتی نمایان ترمی شودکه این متکدیان بخواهندکودکان خودرا مانندخویش بی بهره ازارزشهای انسانی واجتماعی بارآورند ودرجامعه رهاکنند.

پراکندگی متکدیان درشهر

ازآنجاکه تجمع وتراکم متکدیان تابعی از تراکم اجتماعات انسانی است ،بنابراین برای شناسایی چنین مکان هایی درشهر،نیازی به جستجو های کاوشگرانه و پرمشقت نیست.بیشترتوقف گاه های متکدیان این شهر را ،پایانه های مسافربری درون وبرون شهری،جایگاه های پمپ بنزین،بازار،زیارتگاه ها، ورودی مساجد وبانک ها ،بیمارستان ومحل های درمان وقبرستان ها تشکیل می دهد. مسئولان شهر به ویژه شهرداری ونیروهای انتظامی بایدضمن شناسایی وجمع آوری متکدیان تصویری کاملاً زیبا وسرزنده ازاین شهری باستانی –مذهبی درانظاروافکارعموم به نمایش گذارند وازدیگرسو بیشتراین متکدیان راکه اغلب بومی این شهرهم نیستندبه شهر وزادگاه اصلی شان عودت نمایندوبااین عمل قاطعانه، درکاهش فراوانی متکدیان این شهرباستانی-مذهبی موثرواقع شوند.

نتیجه گیری

باتوجه به آنچه بیان شد ،وجودمتکدیان و تکدی گری باهربهانه ای که انجام پذیردنه توجیه عقلی وانسانی داردونه دینی واخلاقی .مطابق بسیاری یافته های تحقیقی اگرچه فقر و نیاز مالی ازعلل مهم ترغیب افرادبرای تکدی گری است اماحقایق  نشانگر اینست که بیشتر متکدیان، به این عمل ضداجتماعی ومخالف کرامت انسانی،نه به منظور رفع فقر ونیازمندی ،بلکه به عنوان یک حرفه نگاه می کنند.

 تکدی گری وپراکندگی متکدیان درهرشهری اگرچه مذموم است امابرای شهری باستانی –مذهبی مانندشوش، باداشتن پیشینه ای پرافتخار وباشکوه، ناپسندتراست ومی تواندعلاوه برپیامدهای منفی، به بدمنظرشدن چهره شهر، مخدوش کردن ارزشهای اصیل اخلاقی –فرهنگی وزمینه ساز جرم وفسادهای اخلاقی وناامنی منجرشود.بنابراین وظیفه مسئولان شهری ازجمله شهرداری،نیروهای انتظامی،بهزیستی،کمیته امداد،مجمع های خیرین و...  است که با برنامه ریزی و با تعیین متولی خاص ،ضمن کنترل ودرنظرگرفتن عوامل چند بعدی این پدیده ی نکوهیده، ازلحاظ اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی، روندناپسند واحیاناً رو به تزاید این جریان را مسدود وشهری درشان قدمت باشکوه باستانی -دینی برای مردم ودوستداران فرهنگ آن را فراهم آورند .

  راهکار وپیشنهادات

-برگزاری مستمرهمایش هایی با موضوع آسیب های تکدی گری برای تنویر افکارعمومی باحضور مسئولان جامعه ی شهری
-تعیین دستگاه متولی و پاسخگو در مورد جمع آوری و رسیدگی به امور متکدیان
-تشکیل  موسسه وصندوق حمایت مستمندان توسط خیرین ونیکوکاران و نیزهمکاری هماهنگ همه سازمانها و موسسات خیریه در یک تشکیلات منسجم برای مقابله با پدیده تکدی گری وجمع آوری متکدیان
- پرهیزاز کمک مستقیم به گدایان در سطح شهر وترویج فرهنگ غلبه  بر احساسات به منظور، مبارزه با گداپروری ومتکدیان سودجو.
-ساخت مکانهایی مناسب برای نگهداری  متکدیان بومی که به دلیل ناتوانی و معلولیت،بیماریهای روانی و سالمندی  سرپرستی ندارند.
-قانونی کردن مقابله و مبارزه با تکدی و معرفی قضایی و حقوقی رفتار تکدی گری به عنوان عملی  غیرقانونی
-برخورد قاطع با متکدیان حرفه ای و شیادی  که اغلب غیربومی اند وارجاع آنان به زادگاه اصلی شان.
-ایجاد فرصت های شغلی وتولیدی برای متکدیان ازطریق آموزش های فنی وحرفه با کمک واعانات خیرین جهت بازگشت آبرومندانه به جامعه.