رئیس‌جمهوری در نخستین نشست‌خبری خود پس از آغاز به کار دولت یازدهم، احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را وعده داد. از سوی دیگر محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت 10 شهریورماه در نشست مطبوعاتی خود در حالی از احیای این سازمان تا یک ماه آینده خبر داد که به اعتقاد برخی کارشناسان، این کار زمان‌بر است و در این مدت اعلام شده به سرانجام مطلوب نخواهد رسید.

احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی باید از بار مالی دولت بکاهد

در همین باره مدیرعامل سابق سازمان خصوصی‌سازی در گفت و گو با آنا با بیان اینکه احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی باید از بار مالی دولت بکاهد، گفته بود: معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری در دولت‌ گذشته به جای روان‌سازی امور، قوانین را سخت‌تر و پیچیده‌تر کرد.

غلامرضا حیدری کرد زنگنه با تاکید بر اینکه سیاست این نهاد باید در راستای کوچک‌سازی دولت باشد، افزود: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که قرار است دوباره احیا شود، باید به گونه‌ای عمل کند که از بار مالی دولت کاسته شود و بیشتر بودجه‌های جاری کشور را به سمت عمران هدایت کند، در حالی که در دولت گذشته عمده بودجه صرف بدنه دولت شد و این یکی از  ایرادهای وارد به عملکردش است.

به گفته وی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، سازمانی اداری و استخدامی بوده که ساختار دولت را تعیین و از طرفی مدیران کشور را تربیت می‌کند، بنابراین یکی از مهم‌ترین سازمان‌ها و ارکان‌های اقتصاد کشور به شمار می‌رود.

کرد زنگنه تصریح کرد: این سازمان باید بخش خصوصی را حمایت و به نوعی آن را در جهت افزایش میزان بهره‌وری و کارایی هدایت کند؛ از طرفی تصدی‌گری‌های خود و دولت را نیز به گونه‌ای کاهش دهد که دولت صرفا نقش حاکمیتی و سیاست‌گذاری داشته باشد.

مدیرعامل سابق سازمان خصوصی‌سازی آمار را از مهم‌ترین ارکان اقتصاد هر کشوری دانست و ادامه داد: ریشه تمامی برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و چشم‌انداز بیست‌ساله در آمار است که این آمارها را می‌توانیم در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی جست‌وجو کنیم.

وی با بیان اینکه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت گذشته تنها در نام به معاونت تبدیل شد،‌ اظهار کرد: با وجود اینکه این سازمان در دولت گذشته منحل و به معاونت تبدیل شد، از لحاظ ساختاری هیچ‌گونه تغییری نکرد و تعداد نیروها، ‌ساختمان‌ها، ‌سازمان‌ها و ... مانند گذشته باقی ماند.

کرد زنگنه تاکید کرد: البته در ادغام دیگر سازمان‌ها نیز همین‌ وضعیت را شاهد بودیم و با ادغام چند سازمان تنها وزیر و چند معاون برکنار شدند، بدون اینکه تغییری در ساختار و یا ماهیت آن سازمان ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: اگر احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به گسترده‌شدن و افزایش تصدی‌گری‌های دولت منجر شود، تنها افزوده شدن باری بر روی مشکلات دیگر کشور است و این همان آفتی بود که در دولت گذشته، اقتصاد ایران را گریبان‌گیر خود کرد.

نیروهای متخصص سازمان پراکنده شده‌اند

اما یک کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه نبود نیروی متخصص از مهم‌ترین چالش‌های احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است،‌ به آنا گفته بود: بازگرداندن این سازمان به ساختار اولیه آن با توجه به شکاف ایجاد‌شده در تربیت نیرو، زمان‌بر خواهد بود.

مهدی‌تقوی با بیان اینکه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی می‌تواند از مهم‌ترین ارکان برنامه‌ریزی اقتصاد کشور باشد، افزود: متاسفانه فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها تنها سیاست اشتباه دولت گذشته نبود، بلکه انحلال سازمان مدیریت‌و برنامه‌ریزی را نیز می‌توان در قالب اقدامات نادرست آن عنوان کرد که با این کار بسیاری از سیاست‌های کلان تحت تاثیر قرار گرفت.

وی تصریح کرد: در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تعداد زیادی نیروی متخصص به تنظیم برنامه‌های اقتصادی می‌پرداختند که با انحلال آن، بیشتر این نیروها پراکنده شده و اغلب در خارج از کشور به سر می‌برند، بنابراین در صورت احیای دوباره این سازمان نمی‌توان از نیروهای کاردان و ماهر گذشته بهره برد.

تقوی اظهار کرد: از زمان انحلال این سازمان، نیروی متخصصی برای فعالیت در حوزه برنامه و بودجه و مرتبط با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تربیت نشده و با پراکنده شدن نیروهای گذشته، در واقع چالش کمبود نیروی متخصص برای احیای سازمان مدیریت جدی است.

این کارشناس مسایل اقتصادی تاکید کرد: متاسفانه دولت گذشته اعتقادی به برنامه برای اجرای سیاست‌های اقتصادی نداشت و شاید مهم‌ترین علت انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیز همین بود.

وی ادامه داد: گرچه پس از انحلال این سازمان چندین معاونت جدید تشکیل شد، به دلیل اینکه دولت گذشته این معاونت‌ها را زیر نظر خود برده و نیروهای فاقد تخصص لازم را نیز در آنها به کار گرفته بود،‌ این معاونت‌ها نتوانستند ساختار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را حفظ کنند و از کارایی کافی بهره‌مند باشند.

تبعات منفی انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت قبل

اما مدیرکل سابق دفتر تلفیق برنامه‌وبودجه با بیان اینکه سازمان مدیریت باید نهادی مشورت‌دهنده به دولت باشد، به آنا گفته بود: این سازمان در دولت گذشته مورد مشورت قرار نمی‌گرفت و تصویب پروژه‌های زیاد در سفرهای استانی از تبعات انحلال آن بود.

بیژن رحیمی‌دانش با بیان اینکه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی باید اتاق فکر دولت باشد، افزود: تاخیر در ارائه لایحه بودجه و  تشکیل نشدن شورای اقتصاد برای هماهنگی سیاست‌های پولی-مالی نیز از دیگر نتایج انحلال این سازمان بود.

وی تصریح کرد: هر چند در زمان وجود سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هم تورم گریبان‌گیر اقتصاد کشور بود، اما حداقل رکود همراه با تورم را شاهد نبودیم.

مشاور سابق رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی از زمانی که به معاونت ریاست جمهوری تبدیل شد هم مورد مشورت قرار نگرفت، اظهار کرد: این عامل به ساختار و ماهیت سازمان لطمه زد، چرا که این سازمان ماهیت مشورت دهنده به دولت، حاکمیت و وزارتخانه‌ها را دارد.

رحیمی‌دانش اظهار کرد: شاید بهتر باشد این نهاد از لحاظ ساختاری یک "سازمان" باشد، هر چند ماهیت تشکیل آن،  کمک فکری به دولت است و نامش آنچنان حائز اهمیت نیست.

به گفته مدیرکل سابق دفتر شورای اقتصاد، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت گذشته به عنوان اتاق‌فکر دولت دیده نشد و تصویب پروژه‌های زیاد در سفرهای استانی یا اجرا نشدن صحیح پروژه مسکن‌مهر که با افزایش نقدینگی میزان تورم را بالا برد،‌ از تبعات بی‌توجهی به این سازمان بود.

این کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: پیش از انقلاب نیز زمانی‌ که قیمت نفت بالا رفت، دیگر کسی به سازمان برنامه توجهی نکرد، در حالی که حداقل این سازمان هشدارهای لازم را یا در صورت نیاز پیش‌بینی‌هایی را انجام می‌داد.

رحیمی دانش با بیان اینکه اصراری بر روی نام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نداریم، تاکید کرد: وظایف این سازمان و اینکه طرف مشورت قرار گیرد، بیش از عنوان و نام آن اهمیت دارد. به اعتقاد من با انحلال این سازمان، متاسفانه بدنه کارشناسی کلان تضعیف شد.

وی خاطرنشان کرد: برخی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را ترمزی در مقابل اقدامات نادرست خود می‌دانستند، اما واقعیت این است که گاهی وجود ترمز بر سر اقدامات خلاف قانون لازم است.

سازمان مدیریت نباید به نهادی غیرپاسخگو تبدیل شود

یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این رابطه به آنا گفت: مقابله با تصویب طرح‌های فاقد توجیه اقتصادی مهمترین مزیت‌ احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است.

ایرج‌ ندیمی با بیان اینکه احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نباید همانند گذشته قدرت بی‌چون و چرا به این سازمان بدهد، افزود: تبدیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به ابر قدرتی که از کنترل دولت نیز خارج می‌شود، از نگرانی‌های تشکیل آن است.

وی تصریح کرد: متاسفانه این نگاه منفی به احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وجود دارد که این سازمان همانند گذشته با قدرتمند شدن خود دیگر پاسخگوی هیچ نهاد و ارگانی نباشد، همان طور که در دولت قبل این سازمان با تبدیل شدن به معاونت، به جای پاسخگو بودن، خود را  پشت رئیس‌جمهوری مخفی می‌شد.

نماینده لاهیجان و سیاهکل در مجلس‌ نهم ادامه داد: نگاهی به عملکرد گذشته سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نشان می‌دهد که این سازمان در مقابل اساسی‌ترین نیازها مقابله می‌کرد، بنابراین چنین دغدغه‌ای از سوی کارشناسان برای احیای دوباره این سازمان وجود دارد. از طرفی دولت می‌تواند بدون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی حجم مطالبات مردم را به گونه‌ای که خود می‌خواهد، افزایش دهد و به همین دلیل وجود یک سازمان برای جلوگیری از این امر ضروری به نظر می‌رسد.

به گفته وی، هرچند سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی باید ساختاری مستقل داشته باشد،  باید در تمام اقدامات خود از قانون نیز تمکین کند، بنابراین این سازمان باید حالتی میانی، معقول و به دور از افراط‌ و تفریط داشته باشد که از یک سو در مقابل تصمیم‌های بخشی بایستد و از طرف دیگر  تصمیم‌گیری‌های کارشناسان خود را تعدیل کند.

نایب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: برای خرید تضمینی برگ سبز چای، سال‌ها در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مقاومت می‌شد، به طوری که کارشناسان آن  با وجود میل معاونان و رئیس سازمان از این امر جلوگیری و در نهایت موضوع را به نفع بخش تجارت تمام می‌کردند، اما خوشبختانه با رویکرد دولت‌ یازدهم بسیاری از مشکلات چایکاران با خرید تضمینی حل شد.

ندیمی خاطرنشان کرد: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی جدید نباید راه‌های گذشته را تکرار کند و تبدیل به سازمانی شود که خود پاسخگوی هیچ موضوعی نباشد.

تخصیص درست بودجه‌ از نتایج احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است

یک کارشناس مسائل اقتصادی نیز در همین رابطه به آنا گفت: شکل‌گیری نظارت‌ها، تنظیم برنامه و تخصیص درست بودجه‌های سالیانه از نتایج احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت‌ یازدهم است.

حسین‌ راغفر با بیان اینکه در دولت گذشته نظارت بر جریان ورود منابع ارزی و ریالی و درآمدهای دولت از معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری گرفته شد، افزود: فرآیند تخصیص منابع باید مشروع باشد و تخصیص بودجه و منابع باید با پیشرفت طرح صورت گیرد که با وجود نظارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، اطمینان از این روند حاصل می‌شد.

او ادامه داد: با نظارت این سازمان بر نحوه تخصیص بودجه دولت، منابع ملی در یک مسیر روشن مصرف و هدف‌های توسعه‌ای خاص به درستی دنبال می‌شد، اما زمانی که این اختیارات از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گرفته شد، میلیاردها دلار درآمد نفت و گاز کشور به سرنوشت نامعلوم دچار شدند.

وی تاکید کرد: یکی از کاستی‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی پیش از انحلال این بود که این سازمان به جای کارکرد بودجه و برنامه‌ریزی، بیشتر سازمان بودجه بود و نظارت نیز به نحو کافی و مناسب صورت نمی‌گرفت.

این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد:‌ اینکه بر نحوه استفاده از منابع و پیش‌برد برنامه‌ها بر اساس اهداف تعریف‌شده چگونه باید نظارت شود، نقش روشن و مشخصی را متوجه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی جدید می‌کند که باید در احیای آن مورد توجه قرار گیرد.

راغفر مدعی شد: در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گذشته بخش نظارت بر بودجه عملا تعطیل و بودجه‌ها بدون توجه به برنامه‌ها تخصیص می‌یافت و دولت نیز به دلخواه خود آن را استفاده می‌کرد که نتیجه آن یک اقتصاد تورم‌زا و ناکارآمد بود.

به گزارش آنا، سازمان مدیریت و برنامه ریزی در سال 86 منحل و به دو معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی تبدیل شد که این امر به اعتقاد برخی کارشناسان اقتصادی زمینه ساز بروز بسیاری از مشکلات دولت نهم شد. حال با گذشته 8 سال از انحلال این سازمان، روزها برای احیای دوباره آن به شماره افتاده و به گفته سخنگوی دولت این امر باید تا 10 مهرماه به وقوع بپیوندد.