شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که فضای مثبت دیدار حسن روحانی و دیوید کامرون عمری چند ساعته داشته باشد: دیدار و گفت‌و‌گویی که شعف خیلی‌ها را برانگیخت و حتی به تبیین دستاوردهای این دیدار از سوی کار‌شناسان نیز منجر شد. اما آغاز صحبت‌های دیوید کامرون در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و موضع‌گیری غافلگیرکننده وی در قبال کشوری که چند ساعت قبل‌تر رو در روی مقام عالیرتبه آن قرار گرفته بود صحنه‌ای تعجب‌برانگیز را رقم زد. هرچند برخی بر این باورند که این رفتار کامرون برای کسانی که شناخت صحیحی از انگلستان داشته باشند تعجب‌برانگیز نیست.

ساعاتی پس از دیدار رئیس‌جمهور ایران با نخست‌وزیر بریتانیا در نیویورک، دیوید کامرون در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، ایران را متهم به حمایت از گروه‌های تروریستی کرد و گفت «برنامه هسته‌ای‌اش، رفتارش با مردمش، همه این‌ها باید تغییر کند».  اما چطور نخست‌وزیری که پس از دیدار با حسن روحانی به دستیارش گفته بود با این ملاقات «بخشی از تاریخ رقم خورد»، در سخنرانی‌اش به «اختلاف نظرهای شدید» خود با رئیس‌جمهوری ایران اشاره کرد؟

هر چند‌ دیوید کامرون یک روز بعد و در مجلس عوام انگلستان سخنان مثبت و متفاوتی در مورد ایران داشت اما سخنرانی او در سازمان‌ملل در کنار واکنش‌هایی که داشت، باعث شد که دیدار این دو مقام ایرانی و انگلیسی تا اندازه زیادی تحت تاثیر‌‌ همان یکی، دو جمله تند کامرون قرار بگیرد.

دیوید کامرون در سخنرانی خود در سالن سازمان‌ملل اعلام کرده بود که «ایران باید فرصت داشته باشد تا نشان دهد می‌تواند بخشی از راه‌حل منطقه (در مبارزه با داعش) باشد و نه بخشی از مشکل. صبح امروز من با رئیس‌جمهور روحانی دیدار کردم، ما اختلاف‌نظرهای شدیدی داریم. ایران از گروه‌های ترویستی حمایت می‌کند، برنامه هسته‌ای‌اش، رفتارش با مردمش، همه این‌ها باید تغییر کند.»

وی البته در ادامه تاکید کرده بود که «با این حال رهبران ایران می‌توانند برای نابودی تهدید داعش کمک کنند. آنها می‌توانند برای عراقی امن‌تر و باثبات‌تر و نیز سوریه‌ای امن و فراگیر کمک کنند. اگر آن‌ها آماده این کار هستند، ما باید از همراهی آن‌ها استقبال کنیم.»

با این حال همین اظهارات دیوید کامرون شرایط در ایران را به شکل دیگری رقم زد. کمی بعد مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اظهارات کامرون اعلام کرد: «سخنرانی نخست‌وزیر انگلیس در مجمع عمومی ملل متحد نشان‌دهنده تداوم دیدگاه خود‌محورانه دولتی است که سابقه نابسامانی در منطقه ما دارد و بسیاری از مشکلات این منطقه به دلیل سیاست‌های نادرست آن دولت است. باعث تاسف است که دولتی که با اقدامات و حمایت‌های خود از تروریست‌ها، منطقه ما و جهان را به شر داعش مبتلا ساخته است به خود اجازه می‌دهد که درباره کشوری که همواره در مبارزه با این پدیده شوم پیش‌قدم بوده است، قضاوت نابجا نماید.»

در میان سایر مسئولان هم موضع‌گیری‌ها متفاوت بود. منتقدان دولت موضع تندی نسبت به کلیت دیدار روحانی با کامرون ‌داشتند و در ادامه، موضع‌گیری‌‌هایشان به ادامه روابط ایران با انگلستان و حتی بازگشایی سفارتخانه‌ها هم رسید. آن گونه که اسماعیل کوثری، نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست‌خارجی مجلس در اظهاراتی که مخاطب اصلی آن ظاهرا محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه بود، اعلام کرد که «مسئولان سیاسی ما باید پاسخگوی برخی دیدارهای دیپلماتیک در نیویورک باشند. انتظار داریم سیاستمداران ما هوشیار‌تر عمل کنند. مسئولان سیاسی ما باید پاسخگوی این دیدار‌ها باشند که آیا باز نسبت به انگلیس و فرانسه خوشبین هستند؟ منطق این دیدار‌ها چیست؟ ظریف، وزیر امور خارجه بعد از بازگشت از نیویورک برای پاسخ به چرایی این دیدار‌ها به کمیسیون امنیت ملی فراخوانده می‌شود.»

اما در این میان عده‌ای هم بودند که اعتقاد داشتند در مورد اظهارات کامرون بیش از اندازه جوسازی شده است. به عنوان مثال کمال‌الدین پیرموذن نماینده اردبیل در مجلس در این مورد گفته است: «آقای روحانی با شجاعت و کیاست به بهترین وجه جواب دیوید کامرون را دادند بنابراین نباید خیلی اظهارات نخست‌وزیر انگلیس را بزرگ کرد و مانع تحقق سیاست آشتی با دنیا شد چراکه شاکله حل مشکلات کشور تعاملات و ارتباطات بین‌المللی با دنیاست لذا نباید این اظهارات سخیف را پررنگ کرد و شادکامی را به تلخ‌کامی تبدیل کرد.»

صادق زیباکلام، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در این مورد گفت: «این حق نخست‌وزیر انگلیس است که مطالبی را که از نظر خودش درست می‌داند، بگوید اما با توجه به فضایی که در نتیجه دیدار نخست‌وزیر انگلیس با حسن روحانی پس از 35 سال به وجود آمده بود این اظهارات خیلی پختگی و سعه صدر دیوید کامرون را نمی‌رساند. به نظر من دیوید کامرون خامی کرد. اگر ایشان درباره ایران مقداری منصفانه‌تر صحبت کرده بود این مساله به جریان‌های معتدل و میانه‌رو در ایران کمک می‌کرد تا جلو‌تر بروند اما آقای کامرون طوری صحبت کرد که به نفع تندرو‌ها تمام شد و آن‌ها حالا می‌توانند به روحانی پوزخند بزنند که این دیدار چه دستاوردی داشت.»

حمیدرضا آصفی از آن جمله افرادی است که این رفتار نخست‌وزیر انگلیس را غیرعادی نمی‌داند. وی دلیل رویکرد متناقض نخست‌وزیر انگلستان درباره ایران را در ایستادن در حال و هوای شعار مخصوص بریتانیا که خورشید در این امپراتوری غروب نمی‌کند، می‌داند.

ایران و انگلستان طی یک سال اخیر سیاست نزدیکی گام به گام را به منظور فراهم آوردن زمینه توسعه روابط دنبال کردند. شاید نقطه عطف این سیاست، سفر جک استراو به ایران بود. پس از آن بود که ایران و انگلستان در راستای همکاری‌های مشترک، و بازگردن روابط به حالت عادی، اقداماتی را انجام دادند. نخستین گام برداشته شده، تعیین کاردارهای غیرمقیم و سپس بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور هرچند نه در سطح سفیر، است. البته دیدارهایی در سطح وزرای خارجه در حاشیه مذاکرات هسته‌ای صورت گرفت اما هیچ کدام آنها در سطح دیدار رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر نبود؛ دیداری که پس از انقلاب اسلامی برای نخستین بار و در حاشیه اجلاس عمومی سازمان ملل در نیویورک صورت گرفت./آنا