افزایش نارضایتی گروه های سیاسی و مردمی از دولت یمن و گسترش نفوذ القاعده و دخالت کشورهای خارجی، یمن را بر لبه آتشفشانی ویرانگر قرار داده که فقط پایبندی به توافق با مخالفان راه برون رفت از این وضع است.

خبرگزاری انگلیسی «رویترز» پنجم مهر گزارش کرد اعضای جنبش «انصارالله» یمن به محل سکونت «علی الاحمدی» رییس سازمان امنیت ملی این کشور، در محله «حده» نزدیک کاخ ریاست جمهوری در صنعا حمله کردند.

این افراد پس از حضور در این منطقه اعیان نشین پایتخت که محل سکونت شمار زیادی از سیاستمداران یمنی و دیپلمات های خارجی است، با سربازان حکومتی درگیر شدند.

بر پایه این گزارش، در این درگیری ها که 2 ساعت به طول انجامید یک سرباز ارتش و 2 مخالف دولت کشته و شماری زخمی شدند.

مخالفان دولت، پیشتر الاحمدی را به دست داشتن در سرکوب اعتراض های صلح آمیز و کشتار معترضان متهم کرده و برکناری وی را خواستار شده بودند.

درگیری های تازه که در ادامه تنش های چند روز گذشته رخ داده است از شکنندگی توافقنامه ای که هفته پیش به میانجیگری جامعه بین المللی میان مخالفان و دولت یمن منعقد شد، نشان دارد.

هواداران جنبش انصارالله از ماه گذشته بخش های مهمی از صنعا را به اشغال خود درآورده و کنترل نهادهای کلیدی این شهر را به دست گرفته اند.

مخالفان، دولت یمن را به فساد متهم کرده و اجرای اصلاح های سیاسی و اقتصادی را خواستارند.

درگیری ها پس از هفته ها تحصن مخالفان اتفاق افتاد که می خواستند دولت فاسد یمن برکنار شود و نرخ سوخت افزایش نیابد.

یمن از زمان اعتراض های 11 ماهه که در سال 1390 به برکناری «علی عبدالله صالح» رییس جمهوری پیشین از قدرت منجر شد، در مرحله گذار سیاسی باقی مانده است.

در پی اوج گرفتن اعتراض مخالفان یمنی «عبد ربه منصور هادی» رییس جمهوری این کشور، سی ام شهریور یک توافقنامه تقسیم قدرت با معترضان را امضا کرد.

** نگاهی به فضای یمن در دوره گذار

اگرچه دولت یمن و مخالفان توافقنامه صلح و تقسیم قدرت را امضا کرده اند، اما اجرایی نشدن بندهای این توافق و نبود اعتماد میان 2 طرف سبب شده است راهپیمایی مردم علیه حکومت ادامه داشته باشد. ادامه تنش ها در یمن دورنمای تیره و تاری را برای این کشور ترسیم می کند.

در این پیوند، تارنمای شبکه خبری «الجزیره» قطر پنجم مهر گزارش کرد: یمن در راهی آکنده از دل نگرانی پیش می رود و پرسش های گوناگونی درباره آینده این کشور مطرح می شود. هنوز بندهای توافقنامه اجرا نشده و دولت نتوانسته است کنترل همه سرزمین را در اختیار خود داشته باشد.

«عماد سلامة» استاد علوم سیاسی دانشگاه آمریکایی «ال. آ. یو» در لبنان، پنجم مهر به الجزیره گفت: یمن در بحران حاکمیتی به سر می برد؛ به طوری که گروه های گوناگون در این کشور احساس می کنند دولت منافع آنان را تامین نخواهد کرد.

یمن با چالش های بسیاری روبرو است. نه فقط جامعه بین الملل همبستگی چندانی با مردم یمن ندارد و برای پایان دادن به خشونت ها اقدام چندانی نکرده است، بلکه جولان القاعده در این کشور نیز نگرانی هایی را به همراه دارد.

به نوشته یکم مهرماه روزنامه «العرب» چاپ لندن، تحلیلگران «مرکز مطالعات راهبردی یمن» منصور هادی و «جمال بن عمر» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در یمن، را مسوول فروپاشی اوضاع می دانند که طی 2 سال گذشته با گمراه کردن یمنی ها و جامعه بین الملل درباره رخدادهای این کشور زمینه را برای شعله ور شدن تنش ها فراهم کرده اند.

این مرکز، توافقنامه تازه را در کاستن از تنش ها کم اهمیت دانست.

به نوشته روزنامه العرب، با بالا گرفتن دامنه تنش های مسلحانه و خارج شدن درگیری ها از چارچوب سیاسی و تهدیدهای گروه القاعده در مناطق جنوبی، دولت یمن و نهادهای فرسوده این کشور در لبه آتشفشانی ویرانگر قرار گرفته اند.

با این همه، مسوولان دولت انتقالی از مهمترین وظیفه خود که رهایی کشور از آینده ای تیره و تار بود، شانه خالی کرده اند و از تنش ها به عنوان برگ برنده ای برای منافع خود استفاده می کنند.

همچنین روزنامه «الاتحاد» امارات پنجم مهر در گزارشی نوشت: اوضاع یمن غبارآلود و آکنده از بدبینی است. مردم این کشور اعتماد خود به گفت و گوهای ملی را از دست داده اند. دلارهای نفتی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بر باد رفته است و یمنی ها همچنان از تنگدستی رنج می برند.

به نوشته این روزنامه، بسیاری از ثروت هایی که کشورهای عربی به یمن فرستادند به سبب فساد و هرج و مرج از بین رفته است. قوانین یمن علیه افراد ضعیف به کار گرفته می شود و صاحبان ثروت و قدرت از اجرای قانون سر باز می زنند.

این روزنامه با هشدار درباره اینکه «القاعده بار دیگر در حال قدرت یابی در این کشور است»، افزود: در یمن از امنیت و ثبات خبری نیست و امنیت اجتماعی از این کشور رخت بربسته است. دولت مرکزی نیز کنترل برخی از مناطق را از دست داده است و مردم بهای هرج و مرج ها را می پردازند.

همچنین روزنامه الاتحاد ششم مهر نوشت: مشکلات یمن روز به روز پیچیده تر می شود، اما مهمترین مساله درباره رخدادهای یمن فرسودگی، ضعف و کم رنگی نقش دولت مرکزی در کنترل امور است.

الاتحاد افزود: این اوضاع نابسامان محیط مناسبی برای رقابت گروه های گوناگون فراهم می آورد و ضعف دولت مرکزی فرصت مداخله برخی کشورهای خارجی در یمن با استفاده از شکاف موجود را به دست آنها می دهد.

در این میان سهل انگاری و بی توجهی فعالان سیاسی به مسائل کشور را نمی توان نادیده گرفت.

روزنامه الاتحاد نوشت: می توان گفت احتمال پیشروی داعش در بخش های گسترده ای از یمن به ویژه در جنوب وجود دارد. با توجه به اینکه عناصر القاعده تجربه پیشروی در پستی و بلندی های این منطقه را دارند، این خطر دوچندان شده است؛ چرا که القاعده در جنوب یمن جولان می دهد و چالش های سیاسی و امنیتی که دولت یمن با آن دست و پنجه نرم می کند، فرصت فعالیت را به این گروه می دهد.

به نظر می رسد یمن هنوز در گیر و دار خیزش های مردمی سه سال پیش است. انتقاد مخالفان از فساد و ناکارآمدی دولت مرکزی و تظاهرات ادامه دار مردمی مرحله گذار سیاسی را ناموفق تر از همیشه می نمایاند.

در چنین شرایطی، حضور القاعده در این کشور بر ناامنی افزوده و ناآرامی های این روزهای منطقه خاورمیانه و دخالت کشورهای خارجی نیز در ناگواری اوضاع تاثیرگذار بوده است.

از این رو، به نظر می رسد دولت مرکزی چاره ای جز پایبندی به توافقنامه امضا شده ندارد و در صورت رویگردانی از این امر، اوضاع را بیش از پیش پیچیده می کند.

از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر