حسین سریع‌کار- گروه اجتماعی آنا: هر چه که از سطح آبگیری سد گتوند (که تا آنسوی روستاهای شهر لالی نیز کشیده شده و ظرف چند هفته گذشته با آبگیری کامل آن نیز بخش‌های دیگری از روستاهای باقی مانده به زیر آب سد رفته‌اند)دورتر می‌شویم نه از چشمه‌های آب جاری خبری هست و نه از درختان سر سبز.

بعد از آبگیری سد گتوند که البته فاجعه انسانی غرق کردن روستاها و مهاجرت مردم را به دنبال داشت، رودخانه‌ها و چشمه های طبیعی را هم در مسیر خشکاند چراکه  منجر به تغییرات اکولوژیکی در منطقه شد. حالا رودها دیگر نایی برای رفتن ندارند و بارزترین فاجعه طبیعی این کنترل آب‌های جاری، خود را در خشک شدن فوری درختان بلوط این منطقه نشان داده است. طیف بسیار زیادی از بلوط‎‌ها انگار در یک ردیف و با همدیگر دست به خودکشی جمعی زده باشند.

خودکشی بلوط‌ها که برای مردم نماد استقامت و دلیرمردی تاریخی بود تا آخرین نقطه جاده آسفالته از لالی به سمت مناطق صعب العبور ادامه یافته است و در نزدیکی شهر لالی تا نزدیکی غار پبده و آبشارهای آرپناه این روند شدید‌تر هم می شود.

از 40 کیلومتری شهرستان لالی در خوزستان که به سمت مسجدسلیمان و سدگتوند حرکت کنید به رشته‌کوه‌هایی می رسید که اکنون با کمک طرح «بنیاد برکت بخش اعظم» روستاها در دل طبیعت صاحب مراکز بهداشتی و مدرسه و مسجد شده‌اند اما مبنای اصلی شکل‌گیری تمدن‌های انسانی در زاگرس که همان درختان بلوط بوده در حال از بین رفتن است.

کم شدن توان سفره‌های زیر زمینی طاقت چشمه «آرپناه» را که آب از دل زمین می جوشد کم کرده است. با روند کنونی کم شدن سطح آب‌های زیر زمینی، شاید زمان اندکی نیز تا ادامه جوشیدن آب از این چشمه طبیعی باقی مانده باشد.

بلوط‌های زاگرسی، زیستگاه نژادهای بسیاری از گونه‌های جانوری - جنگلی است که به گفته کارشناسان محیط زیست با روند تخریبی زاگرس‌،گونه‌های جانوری نیز در معرض نابودی قرار گرفته و زیستگاه‌ها و طعمه‌های خود را از دست داده‌اند. گونه هایی مثل سنجاب روز به روز از تعداد شان کاسته می شود 

به نظر می رسد با تخریب و خشکیدگی درختان بلوط باید منتظر هجوم ریزگردها به سمت مناطق شمالی‌تر ایران باشیم چرا که سپر مخملین زاگرس سدی در برابر ورود گرد و غبار به مناطق مرکزی بود اما با این روند و تغییراتی که در طبیعت به‌وجود آمده دیگر این حایل از بین رفته است و درختان بلوط عمل جذب غبار و ریزگرد را نمی‌توانند انجام دهند و روز به روز بر ضعف آنها افزوده می‌شود.

اما با همه این توضیحات به دلیل نبود مطالعات دقیق، مشخص نیست چه عاملی بیش از همه سبب خشکیدگی بلوط ها شده است که حالا تنها کبریتی می‌تواند جان طبیعت منطقه را به طور کامل بگیرد. منطقه‌ای که سرچشمه 40 درصد از آب شیرین کشور است امروز خود در مسیر تشنگی است.

چند عامل اصلی نابودی درختان زاگرس اما از سوی نهادهای متولی مثل سازمان جنگل‌ها، محیط زیست و گروه‌های غیردولتی، سوسک‌های چوب‌خوار، آفت زغالی بلوط و غده‌های لورانتوس (گیاهی انگلی) در کنار کم شدن سطح آب‌های زیر زمینی و هجوم بی‌رویه گرد و غبار از عراق و سرزمین‌های عربی، عنوان شده است. 

کمبود نیروی انسانی و لزوم نابودی و قرنیطینه درختان آلوده‌شده و کارشناسی کردن مشکلات ناشی از کم شدن آبهای زیرزمینی، حاشیه جنگل‌های زاگرس خاص مناطق شمالی شهرستان لالی و لزوم بهره گیری از توان مردم محلی برای نجات این جنگل‌های طبیعی را بیشتر کرده است.

کمی پایین‌تر از لالی هم اوضاع زیاد خوب نیست. گونه‌های بوته‌ای که در این منطقه در سال‌های گذشته به وفور یافت می‌شدند امروز دیده نمی‌شوند.هندوانه ابوجهل،چز(مریم گلی دارویی) و گونه‌های بسیاری که در زبان محلی مردم منطقه  بسیار کاربرد دارد امروز آرام آرام در خطر حذف از شاخص های طبیعی منطقه هستند.

به نظر می رسد دستکاری در طبیعت، ساخت سدهای بدون ملاحظات زیست محیطی، تغییرات اقلیمی،کم شدن بارندگی‌ها و آب‌های زیر زمینی، افزایش کشت های زیر اشکوب و تخریب جنگل برای تولید زغال و... باعث ایجاد تغییر یکباره در اکوسیستم منطقه شده است که مهمترین این تغییرات را می توان در ساخت و آبگیری سد گتوند جست‌وجو کرد که متاسفانه این منطقه را در خطر یک بحران جدی محیط زیستی قرار داده است.