تلاش آمریکا برای حفظ جایگاه خود در ائتلاف علیه داعش و فشارهای داخلی و بین المللی بر ترکیه برای پشتیبانی از اهالی کوبانی از دلایل تغییر رویکرد این 2 کشور در قبال تحولات این شهر است.

نبرد در شهر «کوبانی» در شمال سوریه، به مرحله تازه ای وارد شده و موازنه به سود نیروهای کرد در حال تغییر است. 

چندین هفته است نبرد میان گروه تروریستی- تکفیری «داعش» و مدافعان کرد ادامه دارد. 

داعش به یاری حملات توپخانه ای به مواضع کردهای محافظ کوبانی موفقیت های زیادی را نصیب خود کرد و حتی توانست برای مدتی نزدیک به 40 درصد شهر را به تصرف در آورد. 

تعلل گروه موسوم به «ائتلاف بین المللی علیه داعش» در حمله به مواضع داعش در اطراف کوبانی نیز فرصت مناسبی را برای پیشروی بیشتر در شهر در اختیار این گروه تروریستی قرار داد.

دوگانگی مواضع ائتلاف در برخورد با این گروه در عراق و سوریه و تاکید ترکیه بر کمک به مبارزه با داعش به شرط طراحی راهبرد بلندمدت برای تغییر نظام سیاسی سوریه، یکی از موانع یاری رسانی به کردهای کوبانی بود. 

همین امر امتیاز بزرگی برای تروریست های داعش بود که در شهر کوبانی پیشروی کنند.

** تغییر معادلات

طی چند روز گذشته، کردهای کوبانی به سبب افزایش حملات هوایی نیروهای ائتلاف علیه مواضع داعش توانستند از پیشروی بیشتر تروریست ها در سطح شهر جلوگیری کرده و حتی آنان را به عقب برانند.

مهمتر از افزایش حملات هوایی، مساله گسیل کمک های تسلیحاتی، دارویی و غذایی آمریکا از راه هوا برای کردها و موافقت آنکارا برای عبور پیشمرگه های عراقی از مرزهای ترکیه برای رسیدن به کوبانی است.

هفته پیش نیز مقام های آمریکایی با رهبران کرد سوریه- شامل گروه «حزب کارگران کردستان» (پ. ک. ک)- گفت و گوی مستقیم داشتند؛ دیداری که البته ترکیه موافق آن نبود. 

در این دیدار بر کمک تسلیحاتی، دارویی و غذایی آمریکا به کردهای سوریه تاکید شد.

این تحولات از تغییر رویکرد مقام های آمریکایی و حتی ترک نسبت به مساله کوبانی و ترس از وقوع فاجعه ای انسانی و بر هم خوردن توازن موجود نشان دارد.

آنچه تاکنون از اقدامی موثر برای کمک به مدافعان کوبانی جلوگیری می کرد، مخالفت ترکیه با تسلیح کردها بود. ترک ها پیش از این بارها اعلام کرده بودند از رسیدن هرگونه سلاح به کردهای سوریه جلوگیری خواهند کرد و اجازه عبور جنگجویان کرد از مرزهای ترکیه برای رفتن به کوبانی را نخواهند داد. 

به همین منظور بود که به نوشته دوازدهم مهرماه خبرگزاری فارس، «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه، اعلام کرد از دید این کشور، گروه تروریستی داعش و گروه پ. ک. ک در یک ردیف قرار دارند و هر 2 گروه تهدیدی بنیادین برای ترکیه به شمار می آیند.

ترکیه می ترسد هرگونه کمک های تسلیحاتی به کردهای کوبانی به تقویت گروه پ.ک.ک بینجامد. چنین اتفاقی از دید مقام های ترک در تضاد با امنیت ترکیه قرار دارد. 

اما اقدام آمریکا برای رساندن کمک های تسلیحاتی از راه هوا نشان داد واشنگتن تلاش دارد با وجود مخالفت های آنکارا، از راه های دیگر برای تسلیح کردهای سوریه اقدام کند. 

منافع آمریکا در منطقه با سقوط کوبانی در تضاد است؛ زیرا این اتفاق می تواند چهره سیاسی و نظامی آمریکا میان هم پیمانان را به شدت خدشه دار کند. 

از سوی دیگر، آمریکا منافع ترکیه را نیز به عنوان یکی از هم پیمانان خود در نظر می گرفت، اما تعلل بیشتر در کمک رسانی به مدافعان کوبانی نیز امکان سقوط این شهر را در پی داشت. 

به نوشته بیست و هشتم مهر تارنمای شبکه انگلیسی بی. بی. سی، «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا، در پی فرستادن کمک های تسلیحاتی به کردها اعلام کرد این امر به هیچ عنوان منافع ترکیه را تهدید نخواهد کرد و آمریکا به تعهدهای خود در قبال ترکیه پایبند است، اما پشتیبانی نکردن از مردم با شهامت کرد از لحاظ اخلاقی کاری دشوار است.

بنابراین، در چنین فضایی که آمریکا با گروه های کرد سوریه گفت و گوی مستقیم انجام می دهد و تلاش دارد با افزایش حملات هوایی و فرستادن کمک های تسلیحاتی از راه هوا برای کردهای محاصره شده از پیشروی بیشتر داعش در کوبانی جلوگیری کند، ترکیه شاید چاره ای جز پذیرش وضع موجود و تلاش برای بهره برداری از آن نداشته باشد.

ترکیه از یک سو در داخل کشور با اعتراض ها و فشار کردها برای کمک به کوبانی روبرو شده، به گونه ای که «عبدالله اوجالان» رهبر گروه پ.ک.ک، تهدید کرده است در صورت سقوط کوبانی گفت و گوهای صلح متوقف خواهد شد. 

از سوی دیگر چهره بین المللی این کشور به سبب سکوت در برابر تحولات کوبانی هر چه بیشتر خدشه دار شده است.

به نظر می رسد در شرایطی که آمریکا برخلاف خواسته ترکیه تلاش دارد به تجهیز کردهای سوریه بپردازد، مقام های ترکیه می کوشند از راه اقلیم خودمختار کردستان عراق وارد عمل شوند. به همین دلیل آنکارا اعلام کرده است به نیروهای پیشمرگه اجازه عبور از خاک ترکیه برای کمک به کردهای سوریه را خواهد داد. 

به نظر می رسد ترکیه از این راه می خواهد هم از پیوستن اعضای پ. ک. ک به کردهای سوریه و در نتیجه تقویت مواضع آنان جلوگیری کند و هم فشارهای داخلی و بین المللی بر خود را کاهش دهد.

بر این پایه، ترکیه تلاش دارد با تقویت پیوندها با دولت اقلیم، از یک سو روابط خود با کردها را بهبود بخشد و از سوی دیگر گروه پ.ک.ک را کنترل کند. 

به عبارت دیگر، ترکیه می خواهد با استفاده از کردهای هم پیمان، گروه های کرد مخالف خود را زیر نظر بگیرد و همزمان، مساله کوبانی را در شرایط کنونی مدیریت کند.

از مهدی جوکار- گروه تحقیق و تفسیر خبر