استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی: علم دانستنی های گسترده ای را در بر می گیرد.با توسعه ی ان رشته های جدیدی به وجود می ایند و هر رشته ای نیز برای خود انشعاباتی را پذیرا می گردد.کمتر کسی یافت می شود که ادعا نماید،  در رشته های متعددی تواناست.کشف موارد جدید و نظریات تازه باعث می گردد تا موضوعات تازه ای نیز به ان ها اضافه شوند.علم به اندازه ای گسترش میابد که شناخت اولیه ی ان ها را هم با مشکل روبرو می سازد.

موضوع هر علمی در درون ان نهفته است.در واقع می توان چنین گفت که موضوع"چیزی است که علم در باره اش بحث می کند".مثلا موضوع تربیت انسان است.این بدان معنی است که حیوان در ان جایگاهی ندارد.بنابراین علوم مختلف دارای موضوع بندی هستند و این امری طبیعی  و برای شناخت بیشتر و تمرکز بر ان هاست.

آسیب شناسی فعالیتی علمی است و مانند سایر علوم دارای موضوعات متعددی است.کسی نباید خود را آسیب شناس در تمامی ان بداند بلکه می بایست توجه و دقت خود را تنها بر موضوعاتی خاص از ان نماید.بنابراین لفظ"آسیب شناس" به تنهایی نمی تواند درست باشد زیرا عملا کسی نمی تواند در تمامی موارد تسلط داشته باشد.تخصص هر فرد او را به سمتی از موضوعات هدایت می کند.

موضوعات آسیب شناسی دارای تنوع و تعدد بسیارند.ورود به هر یک از ان ها به طور قطع شامل تخصص و علاقه است.ان هایی که تربیت دان هستند با کسانی که سیاستمدار می باشند و نیز فرهنگ دوستان و طرفداران محیط زیست متفاوت می باشند.هر کسی به دنبال ان چیزی است که می داند و می خواهد.

موضوعات آسیب شناسی ممکن است در بعضی از موارد دارای چندین موضوع همزمان نیز باشند اما ان چیزی مهم تر است که غلبه یافته تر از سایرین باشد.در هر صورت موارد زیر حداقل موضوعاتی است که در آسیب شناسی قابل تصور می باشند.

الف: موضوع فرهنگی، به طور کلی شامل آسیب هایی می شوند که هم جنبه ی فرهنگی دارند و هم ان را مورد زیان و ضرر قرار می دهند.آسیب های فرهنگی دارای اساس و ریشه ی فرهنگی هستند و اصلاح مورد انتظاز نیز در همین حوزه مد نظر است.نگرش های قومی و طایفه ای به طور مثال در این چار چوب قرار می گیرند.

ورود به این موضوع را آسیب شناسی فرهنگی گویند.در این فرایند متخصصین حوزه ی فرهنگی فعالند و می کوشند تا ریشه های تخریب فرهنگی را در یابند و نسبت به اصلاحات و سالم سازی عمل نمایند.در این معنا فرهنگ حالتی تخصصی به خود می گیرد و شامل تمامی موارد ان می گردد.ورود اقتصاد دان در این حوزه کاری غیر تخصصی محسوب می شود و انتظار درست کاری هم زمانی است که فرهنگ دوستان و دلسوزان به ان وارد عمل گردند.

ب: موضوع سیاسی،آسیب هایی که از طریق نگرش های سیاسی و روش حکومت داری به جامعه وارد می شود، نکته ی اصلی این موضوع می باشد.در نظر گرفتن منافع ملی که دیدگاهی تخصصی است در آسیب شناسی سیاسی دارای جایگاه خاصی است.دخالت مردم در انتخابات و یا عدم ان و ایجاد دیکتاتوری و گریز پذیری ان ها از حاکمیت و دولت ها تنها با فعالیت سیاستمدارانی که دارای دیدگاه آزادی خواهانه ای هستند امکان پذیر می باشد.

بسیاری از اعتراضات و تظاهرات مردم در خیابان ها جنبه ی سیاسی دارند و آسیب شناس سیاسی تلاش می کند تا با یافتن ریشه های این اعتراضات نسبت به ارامش و صفای در جامعه راه حل هایی ارائه دهد.آسیب شناسی سیاسی بدون شک کاری تخصصی است که از عهده ی هر کسی بر نمی اید.

ج: موضوع اقتصادی، بسیاری از زیان های تحمیلی بر جامعه دارای بعد اقتصادی هستند.آسیب هایی که از طریق گرانی کالا بر مردم وارد می گردند یکی از این نمونه هاست.کاهش تولید و افزایش تقاضا نیز برای جامعه مضر است و نوعی آسیب شناسی را می طلبد.اختلاس در بسیاری از موارد زیان ساز است و جنبه ی اقتصادی دارد ودر این زمینه فاصله ی طبقاتی نیز که جنبه ی اقتصادی آسیب ها را نشان می دهد بر مردم فشار می اورد و اسایش ان را بر هم می زند.

فقر و ناداری باعث دزدی و سرقت می گردد و نوعی بی نظمی و بی امنیتی را به دنبال می اورد.این آسیب ها که در نتیجه ی نداشتن حاصل می گردد جنبه ی اقتصادی قضیه را مشخص می نماید.آسیب شناسان این حوزه باید دارای تخصص های اقتصادی در شکل خاص باشند.اقتصاد نقش اساسی در این نوع آسیب ها را داراست.بنابراین این حوزه برای خود دارای برنامه های تخصصی است.

د: موضوع زیست شناسی، در این شکل از آسیب ها جنبه های ژنتیکی بروز مورد توجه قرار می گیرند.زیست شناسان در باره ی رفتارهای اجتماعی به نوعی از گرایش های ناشی از ارثی بودن معتقدند.آسیب هایی را مد نظر قرار می دهند که با یادگیری و یا مشاهده ی سایر رفتار ها به وجود نمی ایند.جنبه های مختلف قتل ها و جنایات متعدد برای بسیاری خشنود ساز است.جنایتکارانی وجود دارند که ازباب انجام چنین اعملی احساس رضایت می کنند.

برای این نوع افراد زندان و تنبیه چاره ساز نیست.در بعضی از تحقیقات انجام شده مواردی یافت شده است که افراد آسیب ساز از بابت دزدی احساس گناه نمی کنند.گویی ان را جزئی از زندگی خود می دانند.موضوع این آسیب ها را باید در غریزه ی دزدی یافت که مطمئنا کار یک اقتصاد دان یا سیاستمدار نیست.چیدمان ژن ها و تفاوت یافتن ان ها با سایر افراد مورد توجه ی کسانی است که در این علم دارای تخصص هستند.

ذ: موضوع دین شناسی،دین باورها و اعتقادات مردم را شامل می شود.آسیب شناسی در این حوزه شامل ارزش هایی است که در دین موجودند.منظور از دین در این آسیب شناسی خاص نیست بلکه شامل تمامی ان ها می شود.البته تفاوت دیدگاه های مذهبی برای خود جایگاه مهمی دارد.نوع ازدواج ها که به جامعه ارامش می دهد و مسائل اخلاقی را به وجود می اورد با سایر ازدواج ها متفاوت می گردند.در ازدواج های بدون قید و تعهد،لطماتی به جامعه وارد می گردد که اصول انسانیت را زیر سئوال می برد.

سقط جنین که از دیدگاه دین مردود می باشد، راه را برای روابط نامشروع باز می کند.نا امنی و بی تعهدی و عدم پای بندی به اخلاقیات در جوامع بسیاری ادمیت را مدفون می کند.ادمی به ادمیتش زنده است اگر آسیب ها ان را مورد حمله قرار دهند آسیب شناس وارد فعالیت می گردد و اساس ان ها در می یابد.دیدگاه دینی را تنها متخصصینش  دارا هستند.

موضوعاتی مانند روانشناسی، محیط زیست، میراث فرهنگی، مهاجرت، ملی گرایی و انواع ان نیز می توانند در بحث آسیب شناسی برای خود جایگاهی داشته باشند با ذکر این نکته  که دیدگاه ها باید داری تخصص و تعهد باشند.متخصصین هر رشته برای شناخت آسیب ها وارد عمل شوند.